TOPLUMSAL CNSYETE DUYARLI REHBERLK VE PSKOLOJK DANIMA HZMETLER
TOPLUMSAL CİNSİYETE DUYARLI REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA HİZMETLERİ 1 Doç. Dr. Fevziye Sayılan Kocayiğit Arp 472 Toplumsal Cinsiyet Ve Eğitim Dersi Açık Ders Malzemeleri
OKUL PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK HİZMETLERİ � Okul PDR hizmetlerinde çocukların gelişim görevlerinin eğitim sistemi içinde desteklenmesi amacıyla kendini tanıma ve kabul etme, başkalarıyla sağlıklı ilişkiler kurma, eğitsel anlamda başarılı olma, mesleki gelişme, hayatını güvenli ve sağlıklı olarak yaşayabilme, okul, aile ve toplumla uyumlu olma gibi yeterlilikler kazandırılması hedeflenmektedir (MEB, 2007).
OKUL PSIKOLOJIK DANIŞMA VE REHBERLIK (PDR)HIZMETLERI � PDR hizmetleri � 1) Kişisel-sosyal, � 2) Eğitsel � 3)Mesleki olmak üzere üç alanda sunulmaktadır.
KİŞİSEL SOSYAL REHBERLİK HİZMETLERİ � Kişisel sosyal rehberlik hizmetleri bireyin ilgi, yetenek, istek ve potansiyel olarak kendini tanıması, kendine yönelik olumlu benlik imajı geliştirmesi, çevresiyle uyumlu olması, sağlıklı iletişim kurması, sorumluluk alması, karar vermesi, kendi cinsiyetini tanıması ve kabul etmesine yönelik yaşam becerilerini geliştirerek yaşamayı öğrenmesini hedefler.
EĞİTSEL REHBERLİK HİZMETLERİ � Eğitsel rehberlik hizmetleri, öğrencilerin okula ve öğrenmeye karşı olumlu tutum geliştirmesini, doğru bilgiye nereden ve nasıl ulaşacağını öğrenmesini ; özelliklerine uygun eğitimi alabilme gibi öğrenmeyi öğrenme becerileri kazanmasını; öğrencinin cinsiyeti nedeniyle okuldan alınması ya da üst eğitime geçişinin engellenmesi gibi ayrımcılık türlerinin fark edilmesi; ayrımcılıktan korunması; bunlarla mücadele edilmesi gibi hizmetleri içerir.
Meslek Seçimi Sürecinde Mesleki Rehberlik Hizmetlerinden Nasıl Yararlanılır? � Mesleki rehberlik hizmetleri ÖĞRENCİLERİN sağlıklı meslek seçimi yapabilmeleri ya da seçtikleri meslekte mutlu ve başarılı ilerleyebilmeleri için destek sunar.
MESLEKİ REHBERLİK HİZMETLERİ � Meslek rehberlik hizmetleri ile cinsiyet kalıpyargılarından uzak bir şekilde, öğrencinin ilgi, yetenek ve potansiyeli doğrultusunda kendine uygun mesleği seçebilmesi; çalışma hayatına katılmayı ve üretici olmayı öğrenmesi hedeflenir. � Bireysel farklılıklara saygı duymak, kadın erkek tüm bireyleri insan olarak değerli ve gelişmeye açık görmek PDR hizmetlerinin temel ilkeleri arasındadır. PDR hizmetleri okullarda başta öğrenciler olmak üzere veli ve öğretmenleri kapsar.
PDR HİZMETLERİ � PDR hizmetleri hedef kitleye dönük tüm çalışmalarda (sınıf ve okul rehberlik etkinlikleri, veli toplantıları, veli görüşmeleri, öğretmen ve yöneticilere sunulan danışmanlık hizmetleri, seminer, konferans gibi toplumsal duyarlılığı artırmayı hedefleyen etkinlikler vb. ) cinsiyet kalıpyargılarıyla mücadelede önemli bir araçtır.
MESLEKLERE YÖNELIK CİNSİYET KALIPYARGILARI Kadın Meslekleri � Öğretmenlik � Büro işleri � Peyzaj mimarlığı � Grafiker � Hemşire � Erkek Meslekleri � Mühendis � Cerrah � Kamyon Sürücüsü � Yönetici � Spor Antrenörü �
MESLEKLERE YÖNELIK CİNSİYET KALIPYARGILAR � Cinsiyete dayalı kalıpyargılar nedeniyle erkekler kamusal alana, iş hayatına, bilime, teknolojiye, yönetime yönlendirilirken; kadınların asıl işi eş, anne, ev işlerinden ve aile bireylerinin bakımından sorumluluk etrafında tanımlanmıştır. Kamusal alana çıktıklarında da evdeki konumlarına uygun hizmet ve bakım alanlarındaki (öğretmenlik, hemşirelik, büro işleri gibi) meslekler uygun görülmüştür. Bu nedenle cinsiyete dayalı kalıpyargılar kadınların ve erkeklerin seçebileceği meslekler üzerinde hala son derecede etkilidir.
MESLEKLERE YÖNELIK KALIPYARGILAR � Kadınların meslek seçiminde toplumsal cinsiyet rollerinin ve mesleklere atfedilen kalıpyargıların önemli bir etken olduğu görülmektedir. � Toplumun ihtiyaçları ve gelişmesine paralel olarak bu kalıpyargılar zamanla değişime uğrasa da geçerliliğini korumaktadır.
MESLEKLERE YÖNELIK KALIPYARGILAR � Bu kalıpyargılar ancak ailede başlayan ve okulda devam eden eğitimle kırılabilir ve bireylerin cinsiyet ayrımı gözetmeksizin meslek seçmeleri için fırsatlar yaratılabilir. Örneğin, ülkemizde yakın bir zaman kadar erkeklerin sağlık sektöründe hemşire ve hastabakıcı olmaları düşünülemezken günümüzde erkek hemşireler sağlık sektöründe tercih edilen kişiler konumuna gelmiştir. Diğer yandan kadınların mühendislik, yöneticilik gibi pek çok alanda önyargılara rağmen başarılı oldukları görülmektedir.
ÖĞRENCILERIN MESLEK SEÇIMINE ETKI EDEN FAKTÖRLER � Bireyin ilgi, yetenek, mesleki değerleri ve hayalleri � Anne-babaların meslek seçimi üzerindeki etkisi � Öğretmenlerin meslek seçimi üzerindeki etkisi � Arkadaşların meslek seçimi üzerindeki etkisi � Okul Rehber Öğretmeni/ Psikolojik Danışmanın meslek seçimi üzerindeki
AİLENİN MESLEK SEÇİMİNE ETKİSİ � Ailenin sosyo-ekonomik düzeyi, kültürü, inancı, sunduğu fırsatlar ve içinde yaşadığı çevre gencin meslek seçimini olumlu ya da olumsuz şekilde etkilemektedir. Ekonomik ve kültür düzeyi yüksek ailelerde gençler, yetenek ve ilgileri doğrultusunda meslek seçebilirken, özellikle ekonomik olanakları elverişsiz ailelerde gençler, kısa zamanda çok para ve saygınlık kazandıracak mesleklere yönlendirilmektedir. Hatta ekonomik ve kültür düzeyi ne olursa olsun aile kurallarının katı olduğu durumlarda çocuğa baba mesleğini sürdürmesi için baskı
MESLEK SEÇİMİNE AİLENİN ETKİSİ � Bu doğrultuda çocuğun meslek seçimini etkileyen önemli faktörlerden biri de aile içinde gördüğü rol modeller ve çocuk yetiştirme tutumlarıdır. Anne ile baba arasında cinsiyete dayalı katı bir rol paylaşımı varsa çocuğa tanınan haklar, disiplin anlayışı ve çocuktan beklentiler kız ya da oğlan olmasına göre değişiyorsa çocuk toplumda var olan cinsiyet kalıpyargılarına uygun bir mesleğe yönelecektir.
KAYNAKLAR MEB (2007): İlköğretim ve Ortaöğretim Ku rumları Sınıf Rehberlik Programı. MEB Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Ankara � Kuzgun, Y. (2006): “İlköğretimde Mesleki Geli şim, ” (Edt. Yıldız Kuzgun). İlköğretimde Rehberlik (s. 125 -153). Ankara: Nobel Yayın � Yeşilyaprak, B. (2007): Eğitimde Rehberlik Hizmetleri. Ankara: Nobel Yayın. �
- Slides: 16