Toplumsal Cinsiyet Eitliine Duyarl niversite ve Kadn Dostu

  • Slides: 1
Download presentation
Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Duyarlı Üniversite ve Kadın Dostu Kampüs Öğr. Gör. Damla Songur/ Ar.

Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Duyarlı Üniversite ve Kadın Dostu Kampüs Öğr. Gör. Damla Songur/ Ar. Gör. Erhan Küçük/ Öğr. Gör. Dr. Aslı Şimşek Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi, KASAUM Lisans Araştırma Projeleri, LAP Proje Takımı Literatür İnceleme Burslu Öğrenciler Bedia Albayrak, İşletme Fakültesi, 3. Sınıf Yiğitcan Çankaya, Hukuk Fakültesi, 4. Sınıf Elif Çetin, Hukuk Fakültesi, 2. Sınıf Hasan Ozan Dilli, Hukuk Fakültesi, 4. Sınıf Erhan Gök, Hukuk Fakültesi, 4. Sınıf Feray Karaçınar, Mühendislik Fakültesi, 3. Sınıf Ezgi Çiğdem Yıldırım, Hukuk Fakültesi, 4. Sınıf Gözde Yılmaz, Hukuk Fakültesi, 4. Sınıf Gönüllü Öğrenciler Esra Abca, Hukuk Fakültesi, 2. Sınıf Ayşenur Alpay, Hukuk Fakültesi, 4. Sınıf Sinem Arpaguş, Hukuk Fakültesi 2. Sınıf Gamze Tuğçe Bolat, Fen Edebiyat Fakültesi, 2. Sınıf Aslıhan Okutucu, Hukuk Fakültesi, 4. Sınıf Ayşe Ceren Tonyalıoğlu, Hukuk Fakültesi, 2. Sınıf Katkı Sunanlar Çağrı Başçı, Hukuk Fakültesi, 1. Sınıf Arman Buldaç, Hukuk Fakültesi, 4. Sınıf Kitap ve Makaleler 1. Bakırcı, Kadriye: “İstanbul Sözleşmesi”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı 4, Yıl 2015. 2. Derleme, Der. B. Yarar: Şiddetin Cinsiyetli Yüzleri, Bilgi Üniversitesi Yayını, İstanbul 2015. 3. Derleme, Der. Ararat, Melsa / Alkan, Sevda / Mutluer, Nil: Kadın Yönelik Aile İçi Şiddetle İlgili İşyeri Politikaları Geliştirme ve Uygulama Rehberi, Sabancı Üniversitesi, TÜSİAD Yayınları, Aralık 2015. 4. Derleme, Der. Sancar, Serpil: Birkaç Arpa Boyu: Yirmi Birinci Yüzyıla Girerken Türkiye’de Feminist Çalışmalar, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2011. 5. Derleme, Ed. Gültekin, Lerzan/ Güneş, Gül/ Ertung, Ceylan/ Şimşek, A. Aslı: Toplumsal Cinsiyet ve Yansımaları, Atılım Üniversitesi Yayınları, Ankara, 2013. 6. Derleme, Ed. Ecevit, Yıldız/ Karkıner, Nadide: Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 2011. 7. Derleme, Ed. . Uygur, Gülriz/ Kaya, Funda/ Özdemir, Nadire: Kadınların ve Kızların İnsan Hakları: Kadına Yönelik Şiddet ve Ev-İçi Şiddet, Derleme, Savaş Kitabevi, Ankara 2014. 8. Glick, P. / Fiske, T. S. : The Ambivalent Sexism İnventory: Differentiating Hostile And Benevolent Sexism, Journal of Personality and Social Psychology, 1996, 70, pp. 491 -512. 9. Glick, P. /Fiske, T. S. : Hostile and Benevolent Sexism: Measuring Ambivalent Sexist Attitudes Toward Women, Psychology of Women Quarterly, 1997, 21, pp. 119 -135. 10. Glick, P. ve Fiske, T. S. : The Ambivalence Toward Men İnventory: Differentiating Hostile and Benevolent Beliefs About Men, Psychology of Women Quarterly, 1999, 23, pp. 519 - 536. 11. O’Toole, L. L. -Schiffman, J. R. : Gender Violence: Interdiscplinary Perspectives, New York University Press, New York, 1997. 12. Sancar, Serpil: Erkeklik: İmkânsız İktidar/ Ailede, Piyasada ve Sokakta Erkekler, Metis Yayınları, İstanbul, 2009. 13. Sakallı Uğurlu, N. : Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Türk Psikoloji Dergisi, 2002, 17 (49), pp. 47 – 58. 14. Sakallı Uğurlu, N. : Erkeklere İlişkin Çelişik Duygular Ölçeği’nin Türkçe’ye Uyarlanması, Türk Psikoloji Yazıları, Haziran, 2008, 11 (21), pp. 1 -11. 15. Songur, Damla: Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet, İz Dergisi-14, Ankara, 2011, pp. 24 - 25. 16. Şimşek, A. Aslı/ Öner, R. Volkan: Medyanın Olumsuz İnşasına Karşı Feminizmi Yeniden Konumlandırmak: Marka Değer Yönetimi Bağlamında Bir İmaj Çalışması, 1. Uluslararası Medya Çalışmaları Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, Antalya, 2013, pp. 369 -383. 17. Şimşek, A. Aslı/ Öner, R. Volkan: Türkiye’de Hegemonik Erkeklik: Medyada ve Hukukta İzler, Dönüşümler ve Olasılıklar, Global Media Journal Türkçe versiyonu, Cilt: 6, Sayı: 11, 2015, pp. 447 -477. İnternet Kaynakları 1. Yükseköğretim Kurulunun 28. 05. 2015 tarihli Genel Kurul toplantı kararları, http: //www. yok. gov. tr/documents/10279/15107493/kadin_calistayi_ile_ilgili_genel_kurulda_alinan_karar_29_05_2015. pdf/cf 9 a 4 bbf-4 e 7 c-4 b 93 -a 5 f 8 -075 fd 385 e 950 (son erişim tarihi: 4. 4. 2016) 2. YÖK Yükseköğretim Kurumları Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Tutum Belgesi, http: //www. yok. gov. tr/documents/10279/22712333/YOK_Tutum_belgesi. pdf/ (son erişim tarihi: 4. 4. 2016) 3. İstatistiklerle Kadın, TÜİK, 2012, file: ///C: /Users/CASPER/Downloads/3150100206608143557. . pdf ( (son erişim tarihi: 4. 4. 2016) 4. Strategy for Equality Between Women and Men 2010 -2015, http: //avrupa. info. tr/fileadmin/Content/Downloads/PDF/strategy_equality_women_en. pdf 5. Good Practices in Gender Mainstreaming, http: //avrupa. info. tr/fileadmin/Content/Downloads/PDF/Good_Practices_in_Gender_Mainstreaming_towards_effective_gender _training. pdf Raporlar ve İlgili Mevzuat 1. “IX. Üniversitelerarası Cinsel Taciz ve Saldırı İşbirliği ve İletişim Grubu Çalıştayı” Raporu, 27. 11. 2015. 2. “X. Üniversitelerarası Cinsel Taciz ve Saldırı İşbirliği ve İletişim Grubu Çalıştayı” Raporu, 22. 04. 2016. 3. Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi (CEDAW) 4. Kadına Karşı Şiddetin ve Aile içi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi (İstanbul Sözleşmesi) Özet Birleşmiş Milletler’in bir insan hakkı olarak ele aldığı Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, tüm bireylerin toplumsal yaşama katılımı ve kendini gerçekleştirmesi bakımından önem arz eden ve özellikle kadına yönelik şiddet boyutuyla güncel bir toplumsal sorundur (Şimşek ve Öner, 2013, s. 370). Kadın Dostu Kampüs ortamının sağlanması ise, kadınların eğitim ve çalışma hakkının teminat altına alınması bakımından bir zorunluluktur. Geleceğin teminatı olan üniversiteler nezdinde toplumsal cinsiyet eşitliği ile kadın dostu kampüsün hayata geçirilmesi ve böylece tüm katılanlar bakımından bilgi ve bilinç düzeyinin güçlendirilmesi, sorunun çözümünde gerek üniversitelerin misyonu gerek YÖK’ün aldığı son kararlar bakımından bir yükümlülüktür (Yükseköğretim Kurulu Genel Kurul Kararı, 28. 05. 2015). -------------------------- Gender Equality that is considered as a human right by the United Nations, is an important modern social issue relating to the participation of all individuals in public life and selfrealization having a particular dimension of prevention of violence against women (Şimşek and Öner, 2014, p. 370). Ensuring Women-friendly Campus is a necessity in terms of guaranteeing the right to education of women. Introduction of women-friendly campus and gender equality at the universities guaranteeing the future, by way of strengthening the knowledge and awareness with regard to all attendants, is an obligation under the missions of the universities and also under the final decision of YÖK (Higher Education Council) in solving the problem (The General Assembly Resolution of Higher Education Council, 28. 05. 2015). Giriş Atılım Üniversitesi Lisans Araştırma Projeleri, LAP Programının iki ana amacı bulunmaktadır. Bunlardan ilki, lisans öğrencilerinin bir proje kapsamında çalışarak bilimsel araştırma yöntemlerini ve proje yürütme sürecini grup çalışması içerisinde akademik proje danışmanları ile öğrenmesi; diğeri, içinde yer aldıkları proje kapsamında proje konusu özelinde çalışarak o konuda bilgi ve bilinç seviyelerinin yükselmesidir. LAP Programının ilki amacı için, öğrencilerin “bilimsel araştırma ve proje” konularında genel bilgi ve deneyime sahip olmaları hedeflenmiştir. LAP Programının ikinci amacı için, öğrencilerin proje konusu özelinde teorik çalışma ve saha çalışması ile bilgi ve bilinç seviyelerinin yükseltilmesi desteklenmiştir. İkinci amaç doğrultusunda bu projenin konusu, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kadın Hakları olup; konu, üniversitelerde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kadın Hakları bilinci kapsamında Atılım Üniversitesi özelinde çalışılmıştır. Projenin amacı olan daha güvenli ve eşitlikçi bir üniversite ortamının sağlanması için üniversite ortamında kadına yönelik şiddetin ve istismarın önlenmesi ile toplumsal cinsiyet eşitliği bilincinin oluşturulması gerekmektedir. Bu nedenle Atılım Üniversitesi’nde TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİNE DUYARLI ÜNİVERSİTE ve KADIN DOSTU KAMPÜS ortamının oluşturulması adına bir eylem planına ihtiyaç bulunmaktadır. Ancak bu eylem planının hazırlanması için gereken yeterli bilimsel nitel ve nicel veriler bulunmamaktadır. Bu proje kapsamında ilk olarak bu veriler edinilmesi ile mevcut durum tespitinin yapılması hedeflenmektedir. İkinci olarak ise, oluşturulacak eylem planını hayata geçirecek olan KASAUM’un gelecek yıllarda çalışmalarını daha sağlıklı ve kolay yürütebilmesi adına hem KASAUM hem toplumsal cinsiyet eşitliği yaklaşımı için üniversite düzeyinde imaj çalışması gerçekleştirilmesi hedeflenmiştir (Şimşek ve Öner, 2013, s. 375 - 380). Özetle, bu projenin konu özelinde amacı uzun vadede gerçekleştirilmek istenen Atılım Üniversitesi’nin tam olarak “Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Duyarlı Üniversite” ve “Kadın Dostu Kampüs” olması ile daha güvenli ve eşitlikçi bir üniversite ortamının sağlanması; böylece üniversitelerin toplumsal işlevi bakımından bir çarpan etkisi (multiplier effect) yaratmak ve diğer üniversitelere örnek model oluşturmaktır. Bu amacı gerçekleştirmek adına ilk olarak nitel ve nicel veri toplanarak Atılım Üniversitesi’nin güçlü ve geliştirilmesi gereken yönlerinin tespit edilmesiyle mevcut durum analizi yapılması ve buna bağlı olarak Atılım Üniversitesi özelinde bir eylem planı hazırlanması hedeflenmektedir. İkinci hedef ise, hazırlanacak bu eylem planını uzun vadede gerçekleştirecek KASAUM’un Atılım Üniversitesi içinde ve dışında tanınırlığını artırmak; feminizmin olumsuz imajını değiştirmek ve genel bir farkındalık yaratmaktır. Bu kapsamda, bu proje uzun vadeli amacın ilk basamağını oluşturmakta; hem Atılım Üniversitesi içinde hem de dışında etki göstermekte; hem Atılım Üniversitesi’ni güçlendirmekte hem de bir yandan üniversite bünyesindeki öğrenci ve personel diğer yandan diğer üniversiteler nezdinde fark yaratmaya çalışmaktadır. Bu bağlamda çarpan etkisine sahip olan proje öğrenci, üniversite ve toplum olmak üzere üç ayaklı bir etki ve faydaya sahiptir. Yöntemler LAP Programının genel amacı kapsamında “Bilimsel Araştırma ve Proje Yürütme ” bilgi ve becerisi hem genel olarak hem de proje konusu özelinde kazanılmıştır. Bunun için Öğr. Gör. Damla Songur tarafından bilimsel araştırma ve proje yürütme konusunda genel bir bilgi ve bilinç yükseltme çalışması yapılmış ayrıca SAEL tarafından düzenlenen “STATA’ya Giriş” eğitimi alınmıştır. Araştırmacıların kendilerinin de değişimin bir parçası oldukları kabul edilerek; sorunların ortaya konması, çözüm üretilmesi ve bunlara bağlı olarak eylem planı oluşturulması bakımından proje konusu özelinde yapılan araştırma pragmatik, eylem araştırmasıdır. Bu araştırmanın hem teorik hem de saha çalışması yönü bulunmaktadır. Teorik çalışmada, keşfetmeye ve hipotez oluşturmaya yönelik doküman incelemesi ve içerik analizi yapılmıştır. Saha çalışması ise betimleme ve hipotez sınamaya yönelik olup; anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, araştırmanın teorik çalışmada, proje konusunun keşfedilmesi için Öğr. Gör. Dr. Aslı Şimşek ve Öğr. Gör. Damla Songur ile “Kadın Hareketinin Ortaya Çıkışı ve Tarihsel Gelişimi”, “Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Duyarlı Üniversite” ve “Kadın Dostu Kampüs” ile bunlarla bağlantılı feminizm, profeminizm gibi akım, kavram ve olgulara yönelik önerilen ve keşfedilen kaynaklarla literatür taraması yapılmıştır. Ayrıca BM Toplumsal Cinsiyet Uzmanı Zeliha Ünaldı tarafından verilen eğitim alınmıştır. Hipotez oluşturmaya yönelik ise, hem nitel hem de nicel veri toplama yöntemleri kullanılmıştır. Bunun için, sorun ve hazırda üretilmiş çözüm yollarının tespit edilebilmesi amacıyla oluşturulan çalışma grupları tarafından Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadına yönelik tutum ve davranışlar, ulusal ve uluslararası “Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Duyarlı Üniversite ve Kadın Dostu Kampüs” örnekleri, Atılım Üniversitesi KASAUM vb. birimleri ile öğrenci toplulukları, ilgili mevzuat ve yargı kararları için içerik analizi gerçekleştirilerek önce hazırlanan şablonlar üzerinde ardından metin haline getirilerek ve Ar. Gör. Erhan Küçük tarafından iki kez düzeltmeden geçirilerek nicel ve nitel raporlama yapılmıştır. Teorik çalışmalar kapsamında elde edilen verilerle belirlenen hipotez doğrultusunda planlanan saha çalışmasında ise, belirlenen hipotezi sınamaya ve Atılım Üniversitesi’nde mevcut durumu betimlemeye yönelik bir anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Anketin iki ana bölümü bulunmaktadır: Atılım Üniversitesi öğrencilerinin cinsiyetçi olup olmadığını ölçmeye yönelik birinci bölüm ve Atılım Üniversitesi’nde cinsel taciz ve saldırı olaylarını tespit etmeye yönelik ikinci bölüm. İlk bölümde toplumsal cinsiyet bilgi ve bilinç düzeyinin ölçümlenmesi amacıyla, Glick ve Fiske tarafından 1996 yılında geliştirilmiş, 2000 yılında revize edilmiş ve 22 maddeden oluşan Kadınlara Yönelik Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik Ölçeği (KÇDCÖ, Glick ve Fiske, 1996) ile 1999 yılında geliştirilmiş 19 maddeden oluşan Erkeklere Yönelik Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik Ölçeği’nin (EÇDCÖ, Glick ve Fiske, 1999) ODTÜ Psikoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Nuray Sakallı Uğurlu tarafından hazırlanmış Türkçe uyarlaması kullanılmıştır (Sakallı- Uğurlu, 2002, s. 47 - 58; Sakallı Uğurlu, 2008, s. 1 - 11). İkinci ana bölümde, cinsel taciz ve saldırı vaka ve durumlarını tespit etmek üzere Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Uygulama ve Araştırma Merkezi (HÜKSAM) tarafından 2013 yılında uygulanmış olan Üniversitede Cinsel Taciz ve Cinsel Saldırı Araştırması’nda kullanılan anket formatı ve sorular HÜKSAM’dan alınan izin doğrultusunda kullanılmıştır (Üniversitede Cinsel Taciz ve Saldırı Araştırması, Ek- 2, 2015). Araştırmada örneklemin tespiti ve anketin son halinin verilmesi ile geçerli Kabul edilen anketlerin analizinde Atılım Üniversitesi SAEL üzerinden Yrd. Doç. Dr. Nil Demet Güngör destek vermiş; anket uygulaması Öğr. Gör. Damla Songur ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada Atılım Üniversitesi genelinde 204 kadın (%46, 68), 231 erkek (%52, 86) ve 1 (%0, 23) diğer kişi olmak üzere toplamda 437 kişiye uygulanan anketler geçerli kabul edilmiştir. Proje konusu özelinde gerçekleştirilmesi hedeflenen imaj çalışması kapsamında ilk olarak Öğr. Gör. Dr. Aslı Şimşek tarafından “Feminizmi Yeniden Konumlandırmak: Marka Değer Yönetimi Bağlamında Bir İmaj Çalışması” seminer çalışması gerçekleştirilmiştir. İmaj çalışması kapsamında ayrıca 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde 8 Mart Kadınlar Elele Şenliği düzenlenmiştir: Yiğitcan Çankaya (proje araştırmacı öğrencisi), “Notalar Arasında Kadın: Müzik Endüstrisinde Cam Tavan”, Konferans Av. Çiğdem Ceylan, “Kadınların Adalete Erişiminde Yargı Organlarının Yaklaşımı”, Konferans 8 Mart Korteji (Hukuk Fakültesi’nden Atılım Meydan’a) Kadınlar Elele Şenliği (Tüm üniversite öğrencilerine açık, Atılım Meydan) Stand Sunumları (KASAUM Standı, AKADEM Standı, Proje Standı, He. For. She Standı, Yenimahalle Belediyesi Standı vd. ) Atölye Çalışması: Özge Güroğlu liderliğinde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Yaratıcı Drama Çalışması Diğer yandan Öğr. Gör. Damla Songur tarafından KASAUM internet sitesi yeniden düzenlenerek daha profesyonel ve kullanıcı dostu hale getirilmiş ve bir Twitter hesabı (@atikasaum) oluşturulmuştur. Twitter hesabı KASAUM’u temsilen Öğr. Gör. Damla Songur ve Öğr. Gör. Dr. Aslı Şimşek tarafından yürütülmektedir. İmaj çalışması kapsamında Öğr. Gör. Seçil Toros’un desteğiyle bir broşür hazırlanmış ve 1000 öğrenciye dağıtılmıştır. Kurumsal İletişim ve Halkla İlişkiler Birimi’nden Eftal Erel ve Alper Turan ise imaj çalışması kapsamında işbirliğinde bulunarak yardımcı olmuştur. Bulgular Proje kapsamında gerçekleştirilen çalışmalar kapsamında elde edien bulguların bir kısmı aşağıda paylaşılmaktadır. Literatür taramasında şu tespitlerde bulunulmuştur: Ataerkil toplum yapısının bir sonucu olarak toplumsal cinsiyet eşitsizliği hemen her alanda ayrımcılık olarak ortaya çıkmakta, bu ayrımcılık çoğu zaman şiddete dönüşmekte ve bu şiddet her zaman fiziksel ve görünür olmamaktadır. Aynı zamanda bu ayrımcılık ve şiddet sıklıkla da kadına (ve lgbti bireylere) yönelik olmakla beraber, toplumsal cinsiyet eşitsizliği kadın erkek ayırt etmeksizin toplumun tüm bireylerini etkilemekte ve kalıp roller ve ataerkil aile yapısı içerisinde her bireyin, birey olarak varlık kazanmasında ve kendini gerçekleştirmesinde en büyük engeli teşkil etmektedir. Ancak ayrımcılık ve şiddetin sıklıkla yöneldiği kadınlar (ve lgbti bireyler) bakımından sorun temel insan haklarının ihlalleri şeklinde olduğundan; öncelikle ve ivedilikle kadınların (ve lgbti bireylerin) güçlendirilmesi ve desteklenmesi büyük önem arz etmektedir. Nitekim cinsiyet eşitsizliğine karşı hareketler, tarihsel olarak da kadın hareketleri şeklinde örgütlenmiş ve uzun mücadeleler sonucunda yasal kazanımlara dönüşmüştür. Ancak bu kazanımların sosyal hayata yansımadığı ve uygulamada ciddi aksaklıkların olduğu görülmektedir. Gerçekleştirilen içerik analizi sonucunda ise şu tespitlerde bulunulmuştur: Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine konusunda ulusal ve uluslararası alanda son yıllarda ciddi çalışmalar yürütülmektedir. BM tarafından He. For. She adıyla uluslararası bir kampanya yürütülmeye başlanarak; Etki 10*10*10 (Impact 10*10*10) olarak adlandırdığı bir program lanse etmiştir. Bu program 10 ülke başkanı, 10 CEO ve 10 Üniversite Rektörünün bu konuda desteğini alarak kampanya için kamuoyu ilgisi yaratmayı amaçlanmaktadır. Bu kapsamda destekçi üniversiteler, kadınların üst düzey görev ve akademik ünvanlarda görünürlüğünü artırmak, kadın erkek öğrencilerin üniversiteye giriş, eğitim alma ve mezuniyet aşamalarında eşit oranlara sahip olmaları adına çeşitli mekanizmalar geliştirmek, toplumsal cinsiyet eşitliği konusundaki dersleri eğitim programlarında artırmak gibi pek çok taahhütlerde bulunmaktadır. Ulusal alanda ise, Türkiye’de bulunan 109 devlet 76 vakıf ve 8 vakıf meslek yüksek okulu olmak üzere 193 üniversiteden sadece 63 üniversitede isminde açıkça “kadın” yer alan araştırma merkezlerinin bulunduğu (aile veya toplum araştırmaları gibi isimlerle birlikte toplam 76), ancak bunlardan sadece 13’ünün cinsel taciz ve saldırıya karşı bir yönerge/politika belgesi oluşturarak bir destek mekanizmasına sahip olduğu görülmektedir. Tarafı olduğumuz uluslararası sözleşmeler (CEDAW ve İstanbul Sözleşmesi) bakımından pek çok yükümlülüğümüz bulunmakla beraber, yargıda dahi cinsiyetçi kararların sıklıkla verildiği ve yaşam hakkının ihlali ile cinsel taciz ve saldırı olaylarında dahi cezasızlığın ortaya çıktığı görülmektedir. Ancak Türkiye’de de toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasına yönelik çalışmalar yürütülmektedir Nitekim Yükseköğretim Kurulu (YÖK), bünyesinde yer alan üniversiteler ve diğer bütün kurumlar çerçevesinde toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı bir anlayışı ortaya koymak amacıyla 2015 yılında aldığı genel kurul kararının ardından YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ TUTUM BELGESİ hazırlamış ve bu kapsamda şu dört ana temada üniversitelerin gerçekleştirmesi gerekenleri belirleyerek detaylandırmıştır: A. Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Dersinin Zorunlu Ders Olarak Müfredata Dâhil Edilmesi, B. Üniversite Ortamında Şiddet, Cinsel Taciz, İstismar ve Mobbing, C. Üniversitelerde Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Genel Kabul Görmesinin Sağlanması, D. Üniversitelerin Yöneticilerine İdari ve Akademik Personeline Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Farkındalığının Kazandırılması. Toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasına eğitim, araştırma ve topluma hizmet olmak üzere üç temel işlevi bulunan üniversitelerin de etki ve yetki sahibi birimler olarak görev ve sorumlulukları bulunmaktadır. Özellikle de toplumsal yaşam alanının küçük bir simülasyonunu sunan kampus üniversiteleri, bu sorunun çözümü ve uygulama alanı bulması konusunda oldukça iyi bir örnek oluşturmaktadır. Bu kapsamda Atılım Üniversitesi 2010 yılından beri daha eşitlikçi, özgürlükçü ve güvenli bir üniversite ve eğitim ortamı oluşturmak ve toplumda örnek oluşturmak için KASAUM aracılığıyla üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmek üzere faaliyetlerini yürütmektedir. Atılım Üniversitesi çalışmalarını KASAUM aracılığıyla sorumluluk bilinci içinde yıllardır gerçekleştirmekte ve her yıl bu çalışmalarını daha da güçlendirerek geliştirmektedir. Bunların başında 2010 yılından bu yana Güz Döneminde tüm üniversite öğrencilerine açık seçmeli bir ders olan ASEL 203 Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Hakları dersi gelmektedir. 2015 yılında ders kapsamında öğrencilere öğrenci programlarında kullanılmak üzere Katılım Belgesi de verilmeye başlanmıştır. Ancak 2011 yılında Atılım Üniversitesi Kadınlara Destek Merkezi (AKADEM) cinsiyete dayalı ayrımcılık ve şiddet veya cinsel taciz ve saldırı durumlarında destek mekanizması olarak kurulmuş olmasına rağmen merkezin bir yönergesi bulunmamakta; KASAUM’un da üniversite genelinde tanınırlığı düşük bulunduğundan etkin bir destek mekanizması işletilememektedir. Personel sayısı bakımından da neredeyse eşit oranda Kadın – Erkek bulunmakla beraber; fakültelere göre öğrenci dağılımlarına bakıldığında ise, Mühendislik ve Fen Edebiyat Fakültesi başta olmak üzere kadın erkek öğrenci oranlarının arasında uçurum olduğu görülmektedir. Anket uygulaması kapsamında tespit edilenler ise şunlardır (sadece bazı sonuçlar burada açıklanmıştır) : Katılımcıların, sadece %24, 49’u Toplumsal Cinsiyet Eşitliği konusunda eğitim almış; % 75, 51’i ise almamıştır. Kadına Yönelik Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik Ölçeği kapsamında anket sonuçları, hem genel cinsiyetçilik hem düşmancı cinsiyetçilik açısından Sivil Havacılık Yüksekokulu’nun; korunmacı cinsiyetçilik açısından ise Mühendislik Fakültesi’nin en cinsiyetçi olduğu tespit edilmiştir. Genel ve korunmacı cinsiyetçilik açısından en az cinsiyetçi olan Hukuk Fakültesi iken; düşmancı cinsiyetçilik açısından en az cinsiyetçi Fen- Edebiyat Fakültesidir. Bu kapsamda, kadın erkek öğrencilere göre korumacı cinsiyetçilik bakımından anlamlı bir farklılık bulunmazken; genel cinsiyetçilik ve düşmanca cinsiyetçilik erkek öğrencilerde daha yüksektir. Toplumsal Cinsiyet Eşitliği eğitimi alan öğrenciler ise, hem genel cinsiyetçilik hem düşmanca cinsiyetçilik bakımından daha az cinsiyetçidir. Katılımcıların cinsel taciz/saldırı eylemleri konusunda bilgi ve bilinç düzeyini tespit etmeye yönelik cinsel taciz/saldırı olduğu düşünülen davranışlara evet cevabının istendiği soruda, “Rahatsız edici hitaplarda bulunulması”, “Sevgilinizle ilgili ısrarlı sorular sorulması” ve “Kadınlar ve erkekler hakkında cinsiyetçi (bir cinsiyetin diğerinden üstün olduğunu ima eden) sözler söylenmesi” eylemlerinin bu kapsamda olduğu konusunda bilgi ve bilinç düzeyinin en düşük olduğu (%29, 44 ila %38, 08 oranlarında evet cevabı alınmıştır. ) görülmüştür. “Sizce üniversite bünyesinde cinsel tacize/saldırıya maruz kalanların başvurabileceği özel bir yapı olması gerekiyor mu? ” sorusuna katılımcıların %84, 96’sı evet cevabı vermiş ve bu merkezlerin en önemli işlevi hususunda katılımcıların görüşleri doğrultusunda sırasıyla şu üç işlev seçeneklerde verilen yedi işlev arasında öne çıkmıştır: “Şikâyetten sonraki olası tacizlerin engellenmesi için önlemlerin alınmasına katkıda bulunmak (tacizcinin üniversiteden uzaklaştırılması gibi)” (%26, 43); “Tacize uğrayana psikolojik destek sağlamak” (%15, 80); “Başvuruda bulunanın ismini gizli tutmak” (%11, 17). Öğrencilerin, cinsel tacize/saldırıya karşı oluşturulan özel yapıya erişimlerini kolaylaştırmak için neler yapılabileceği ile ilgili soruda ise, katılımcıların görüşleri doğrultusunda sırasıyla şu üç işlev seçeneklerde verilen altı işlev arasında öne çıkmıştır: “Oryantasyon dönemindeki etkinlerde bu yapıyı tanıtmak” (% 22, 16); “Üniversitede özellikle kadın öğrencilerin kullandığı mekânlara bilgilendirici broşürler bırakmak (kadın soyunma odaları, kadınlar tuvaleti, yurtlar vb. )” (%21, 05); “Panolarda sürekli olarak bilgilendirici afişler bulundurmak” (%13, 57). Sonuç Hem teorik çalışmalar hem de saha çalışmaları üniversitelerin toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasında etki ve yetki sahibi birimler olarak gerek üniversitelerin misyonu gerek YÖK’ün aldığı son kararlar bakımından yükümlü olduğu sonucunu ortaya koymaktadır. Nitekim üniversiteler bu konuda örnek teşkil ederek çarpan etkisiyle tüm toplumda değişimin kaynağı ve parçası olabilecektir. Atılım Üniversitesi bu kapsamda güçlü yönlere sahip olmakla beraber Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Duyarlı Üniversite ve Kadın Dostu Kampüs olma yolunda geliştirilmesi gereken yönleri de bulunmaktadır. Bu kapsamda, öncelikle geliştirilmesi gereken yönler: ASEL 203 Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Hakları dersinin daha çok öğrenci tarafından alınmasının sağlanması Cinsel Taciz ve Saldırıya Yönelik Politika Belgesinin kabul edilmesi ve başvuruların değerlendirilmesinde izlenecek yola ilişkin bir yönergenin hazırlanması ile AKADEM’in kapasitesinin artırılarak etkin çalışmasının sağlanması Oryantasyon programlarına Toplumsal Cinsiyet Eşitliği konusunda bilgilendirme çalışmasının eklenmesi Oryantasyon programları, pano, ekran, internet siteleri ve broşür vb. dokümanlar aracılığıyla KASAUM ve AKADEM’in tanınırlığının artırılması Fakülte ve bölümlerde kadın- erkek öğrenci sayılarının dengeli hale getirilmesi için pozitif ayrımcılık yapılarak çeşitli çözümler üretilmesi Cinsiyet Çalışmalarının ana akımlaştırılması (gender mainstreaming) ile cinsiyet eşitliğine duyarlı tutum ve davranışların idari ve akademik birimlerde yaygınlaştırılması Buna göre, Atılım Üniversitesi’nin güçlü yönlerinin sürekliliği ile geliştirilmesi gerekilen yönlerinin geliştirilmesi için: KASAUM’da üye sayısının artırılması, KASAUM üyeleri ile ilgili diğer akademisyenlerin Kadın Çalışmaları’nda daha fazla yayın, araştırma ve uygulama yapmasının desteklenmesi KASAUM için mali kaynak ve insan kaynağının artırılması Devam projeleri ve etkin mekanizmalarla bu projeyle oluşturulan eylem planının hayata geçirilmesi Benzer verilerin belli aralıklarla sürekli toplanması ve analiziyle çalışmaların gelişiminin izlenmesi ve bunlara ilişkin eylem planının sürekli güncellenmesi İç ve dış bağlantılarla işbirlikleri ve iletişimin artırılması Mevcut ve Beklenen Çıktılar 1. Proje yürütülme sürecinde Kasım 2015’te düzenlenen Cinsel Tacize ve Saldırıya Karşı Birimler (CTS) İşbirliği periyodik Çalıştayı ve Nisan 2016’da düzenlenen Kadın Merkezleri Ulusal Kongresi ile CTS İşbirliği Çalıştayı’nda bu araştırmanın konu, yöntem, kapsam, içeriği ve işleyiş süreci konusunda katılımcılar bilgilendirilmiş olup, benzer çalışmalarla karşılaştırıldığında alanında ilk araştırmalardan olduğu tespit edilmiştir. Bu noktada proje tamamlandığında Dokuz Eylül Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi ve ODTÜ gibi çeşitli üniversitelerle işbirliği ve yaygınlaştırma çalışmaları yapılması kararı alınmıştır. 2. Songur, Damla: “Bilimsel Araştırma ve Proje” Seminer Çalışması, 22. 12. 2015, Atılım Üniversitesi. 3. Öğrenci Raporları (Kitap halinde basılmış, şenlik standına incelemeye sunulmuştur. ): a) “Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Duyarlı Üniversite ve Kadın Dostu Kampüs” Türkiye Raporu b) “Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Duyarlı Üniversite ve Kadın Dostu Kampüs” Dünya Raporu c) “Üniversitelerde Kadın Çalışmaları Araştırma Merkezleri ve Faaliyetleri” Analiz Raporu d) “Üniversitelerde Cinsel Taciz ve Saldırıya Karşı Yürürlükte Olan Mevzuat” Analiz Raporu e) “Cinsel Taciz ve Saldırı Eylemlerine İlişkin Yargı Kararları” Analiz Raporu f) “Atılım Üniversitesi KASAUM ve Faaliyetleri” Analiz Raporu 4. Şimşek, Aslı: “Feminizmi Yeniden Konumlandırmak: Marka Değer Yönetimi Bağlamında Bir İmaj Çalışması” Seminer Çalışması, 03. 2016, Atılım Üniversitesi. 5. BM He. For. She Kampanyasıyla iletişim ve işbirliği kurulması 6. Yenimahalle Belediyesi Kadın Danışma Merkezi iletişim ve işbirliği kurulması 7. Yenimahalle Belediyesi Sığınma Evi Yardım Kumbarası Etkinliği, 1 - 8 Mart 2016, Atılım Üniversitesi Kampüsü. 8. 8 Mart Kadınlar Elele Şenliği a) Yiğitcan Çankaya, “Notalar Arasında Kadın: Müzik Endüstrisinde Cam Tavan”, Konferans, b) Av. Çiğdem Ceylan, “Kadınların Adalete Erişiminde Yargı Organlarının Yaklaşımı”, Konferans c) 8 Mart Korteji (Hukuk Fakültesi’nden Atılım Meydan’a) d) Kadınlar Elele Şenliği (Tüm üniversite öğrencilerine açık, Atılım Meydan) e) Stand Sunumları (KASAUM Standı, AKADEM Standı, Proje Standı, He. For. She Standı, Yenimahalle Belediyesi Standı vd. ) f) Atölye Çalışması: Özge Güroğlu liderliğinde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Yaratıcı Drama Çalışması 9. Çankaya, Yiğitcan: “Notalar Arasında Kadın: Müzik Endüstrisinde Cam Tavan”, Konferans Tebliği (Proje Araştırmacı Öğrencisi), 8 Mart 2016, Atılım Üniversitesi 10. Kalkan, Ekrem: “Stata’ya Giriş” Eğitimi, 19. 03. 2016, SAEL – Atılım Üniversitesi. 11. Ünaldı, Zeliha: “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği” Eğitimi, 06. 05. 2016, Birleşmiş Milletler Ankara. 12. İsveç Başkonsolosluğu Cinsiyet Eşitliği ve Kadın Hakları Çalışmaları Hibe Çağrısı Başvurusu (Başvuru Tarihi 15. 04. 2016): Agend. A - Action for Gender Equality by Empowering Women in Decision Making Mechanisms in Atilim University 13. Atılım Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Eylem Planı (Hazırlanmaktadır. ) 14. Öğrenci- Üniversitede Toplumsal Cinsiyet Algısı ile Cinsel Taciz ve Cinsel Saldırı Araştırması Sonuç Raporu (Veri Giriş ve Analizi tamamlanmış; raporlanmaya başlanmıştır. ) 15. Akademik Personel - Üniversitede Toplumsal Cinsiyet Algısı ile Cinsel Taciz ve Cinsel Saldırı Araştırması (Anket hazırlıkları devam etmektedir. ) 16. İdari Personel - Üniversitede Toplumsal Cinsiyet Algısı ile Cinsel Taciz ve Cinsel Saldırı Araştırması (Anket hazırlıkları devam etmektedir. ) 17. SAEL- KASAUM Kadın Araştırmaları Çalışma Grubu ve Bilgi Bankası (Görüşmeler tamamlanmış, KASAUM toplantısında karar alınması beklenmektedir. ) 18. Atılım Üniversitesi için “Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Duyarlı Üniversite” ve “Kadın Dostu Kampüs” proje ve yürütülen çalışmaların fikri mülkiyetinin resmi tescili (ARGEDA ile birlikte görüşmeler yürütülmektedir. ) Kaynakça Yükseköğretim Kurulunun 28. 05. 2015 tarihli Genel Kurul toplantı kararları, http: //www. yok. gov. tr/documents/10279/15107493/kadin_calistayi_ile_ilgili_genel_kurulda_alinan_karar_29_05_2015. pdf/cf 9 a 4 bbf-4 e 7 c-4 b 93 a 5 f 8 -075 fd 385 e 950 (son erişim tarihi: 4. 4. 2016) YÖK Yükseköğretim Kurumlari Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Tutum Belgesi, http: //www. yok. gov. tr/documents/10279/22712333/YOK_Tutum_belgesi. pdf/ (son erişim tarihi: 4. 4. 2016) Glick, P. , & Fiske, T. S. (1996). The ambivalent sexism inventory: Differentiating hostile and benevolent sexism. Journal of Personality and Social Psychology, 70, 491 -512. Glick, P. , & Fiske, T. S. (1997). Hostile and benevolent sexism: Measuring ambivalent sexist attitudes toward women. Psychology of Women Quarterly, 21, 119 -135. Glick, P. ve Fiske, T. S. (1999). The ambivalence toward men inventory: Differentiating hostile and benevolent beliefs about men. Psychology of Women Quarterly, 23, 519 - 536. Sakallı Uğurlu, N. (2002). Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Türk Psikoloji Dergisi, 17 (49), 47 – 58. Sakallı Uğurlu, N. (2008). Erkeklere İlişkin Çelişik Duygular Ölçeği’nin Türkçe’ye Uyarlanması, Türk Psikoloji Yazıları, Haziran, 11 (21), 1 -11. Üniversitede Cinsel Taciz ve Saldırı Araştırması, Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma Uygulama Merkezi (HÜKSAM), 2015, ek- 2’de eklenmiştir. Şimşek, A. – Öner, V. (2013). Medyanın Olumsuz İnşasına Karşı Feminizmi Yeniden Konumlandırmak: Marka Değer Yönetimi Bağlamında Bir İmaj Çalışması, 1. Uluslararası Medya Çalışmaları Sempozyumu, Sempozyum Kitabı, Antalya, s. 369 - 381 Teşekkür Doç. Dr. Gül Güneş ve KASAUM Yrd. Doç. Dr. Nil Demet Güngör ve SAEL Naciye Çakır ve ARGEDA Öğr. Gör. Seçil Toros ve Ar. Gör. Ayşe Kuyrukçu Eftal Erel, Alper Turan ve Kurumsal İletişim ve Halkla İlişkiler Birimi Zeliha Ünaldı ve Birleşmiş Milletler Sinem Aydın Lopez ve He. For. She Kampanyası Dicle Maybek ve Yenimahalle Belediyesi Av. Çiğdem Ceylan Özge Güroğlu