Toplum bilimi KISIM 5 ALE VE TOPLUM ALE

Toplum bilimi KISIM 5

AİLE VE TOPLUM

AİLE VE TOPLUM • YAPISAL İŞLEVCİLERE GÖRE AİLE: TOPLUMUN DEVAMLILIĞI VE SAĞLIKLI İŞLEYİŞİNİN SÜEKLİLİĞİ İÇİN HAYATİ BİR BİŞLEVE SAHİP • Ailenin yapı ve fonksiyonları toplumsal değişmeye paralel olarak değişmektedir. Evrensel ve statik bir aile yapısından söz etmek imkânsızdır. Zaman sürecinde, aile üyelerinin sayısında, yapısında ve görevlerinde sürekli değişmeler olmuştur. Hatta aynı ülkenin kırsal ve şehir kesimlerinde bile aile yapıları arasında büyük farklar vardır. Gelişmiş, gelişmekte olan ve az gelişmiş toplumlarda da aile yapıları değişik görünümler arz eder

EVLİLİK KURUMU • Evlenme kurumu bir toplum veya topluluk içinde kimler arasında, ne zaman nasıl evlilik ilişkileri olacağını gösteren bir kurumdur. Sosyolog ve antropologların yaptıkları araştırmalarda, tüm toplum ve topluluklarda “mahremiyet” kurumuna rastlandığı görülmüştür. Mahremiyet, karşı cinsten olan insanların cinsel ilişkileri konusunda ortaya çıkan yasaklardır. Mesela birinci dereceden akraba olan kişiler arasındaki cinsel ilişkilerin yasak olması gibi. İlk defa kuşaklar açısından dikey ve yatay birinci derecedeki akrabalara evlenme yasağı kondu. Daha sonra hem yatay hem de dikey evlenme yasaklarının çapı genişledi. Bazı topluluklarda dokuz kuşağa kadar yakınlarla evlenme yasağı kondu.

KURUMLARA OLAN YAKLAŞIMLAR • AMİRAN KURTKAN: MENFAAT BİRLİĞİ İÇİN BİR MÜESSESE • ZİYA GÖKALP: ZÜMRELERİN KENDİ FERTLERİNE KABUL ETTİRDİKLERİ İDRAK TARZLARIDIR. • HİLMİ ZİYA ÜLGEN: BİRİNCİ VE İKİNCİ MÜESSESELER AYRIMI YAPMIŞTIR. • PARSONS: İLİŞKİLERİ BELİRLEYEN KURALLAR BÜTÜNÜDÜR. • KONGAR: BELLİ KURALLARIN UYGULANDIĞI ÖRGÜTLERDİR.

EVLİLİK • Egzogami (dıştan evlenme): Bireyin üyesi olduğu grubun dışından biriyle evlenmesidir. Bu evlenme biçimiyle farklı toplumlar etkileşim içine girmişlerdir. • BASKI İLE GRUBUN DIŞINDAN • Endogami (içten evlenme): Bireyin üyesi olduğu grubun içinden biriyle evlenmesidir. Genellikle tarım toplumlarında, sahip olunan toprağın bölünmesini önlemek için yapılmaktadır. • BASKI İLE GUBUN İÇİNDEN

AİLE KURUMUNUN İŞLEVLERİ • Aile bireylerinin sosyalleşmesini sağlar. • Kültürü nesillere aktarır. • Ekonomik gereksinimleri gidermeyi sağlar. • Sevgi, şefkat gibi bireyin duygusal ihtiyaçlarını karşılar. • Güven duygusu verir. • İnsan neslinin devamını sağlar. • Manevi duyguları ve mutluluğu sağlar.

ÇOK BOYUTLU AİLE TİPOLOJİSİ • AİLE İÇİ SOYBAĞINA GÖRE • EŞ SAYISINA GÖRE • İKAMET YERİNE GÖRE • SOY BAĞINA GÖRE • BİREY SAYISI VE İLİŞKİ NİTELİĞİNE GÖRE • EŞLERİN MENSUP OLDUĞU SOSYAL ORTAMA GÖRE • YAŞANAN YERLEŞİM BİRİMİNE GÖRE

AİLE İÇİ OTORİTEYE GÖRE: • 1 -ATAERKİL • PEDERİ • PEDERŞAHİ • 2 -ANAERKİL • MADERŞAHİ • AVUNCULAT • 3 -EŞİTLİKÇİ YANİ EGALİTER

EŞ SAYISINA GÖRE • MONOGAMİK-TEL EŞLİ • POLİGAMİK-ÇOK EŞLİ • POLİJİNİK-ÇOK KARILI • POLİANDRİK-ÇOK KOCALI

SOY BAĞINA GÖRE • PATRİLİNEER-BABASOYU İLE • MATRİLİNEER-ANASOYU İLE • BİLİNEER-ANA BABA SOYU İLE

İKAMET YERİNE GÖRE • PATRİLOKAL • MARİLOKAL • NEOLOKAL

BİREY SAYISI VE İLİŞKİ NİCELİĞİNE GÖRE • ÇEKİRDEK • GENİŞ • İŞLEVSEL KARMAŞIK AİLE

YAŞANAN YERLEŞİM BİRİMİNE GÖRE • KÖY AİLESİ • KASABA AİLESİ • KENT AİLESİ • GECEKONDU AİLESİ • GÖÇEBE AİLE

EŞLERİN MENSUP OLDUĞU SOSYAL ORTAMA GÖRE • ENDOGAMİK • İÇ EŞLİ AİLE • EGZOGAMİK • DIŞ EŞLİ AİLE

ESKİ TÜRK AİLESİ • ZİYA GÖKALP’E GÖRE DÖRT DERECELİ • BUNLAR • BOY-SOY-TÖRKÜN-BARK • BOY-SOYLARDAN OLUŞUR-KABİLE VE KABİLELER BİRLİĞİ • SOY-AMCAZADE, DAYIZADE-YAN AKRABALARI İÇERİR • TÖRKÜ-AYNI HANEDE YAŞAYAN AİLELER • BARK-EVİLİLİK ÇAĞINA GELMİŞ ERKEĞİN BABA OTORİTESİNDEN ÇIKMASI İLE OLUŞAN BİRİM

GÜNÜMÜZ TÜRK AİLESİ • ÇEKİRDEK AİLE • ATA-ERKİL AİLE • GEÇİCİ GENİŞ AİLE • PARÇALANMIŞ AİLE

TOPLUMSAL MEKAN TEMELLİ • KÖY AİLESİ • KASABA AİLESİ • KENT AİLESİ • GECEKONDU AİLESİ

TEMEL İŞLEVLERİNDE İŞBİRLİĞİ • ÇOCUĞUN EĞİTİLMESİ-EĞİTİM KURUMLARI İLE • SERBEST ZAMANLARINI DEĞERLENDİRME-SERBEST ZAMANLARINI DEĞERLENDİRME KURUMLARIYLA (SPOR TESİSLERİ, MÜZİK KURUMLARI, KÜTÜPHANE GİBİ) • ÜRETİM BİRİMİ OLMA-EKONOMİ KURUMLARI İLE (ALIŞ VERİŞ KURUMLARI, ATÖLYELER VS. )

TEMEL İŞLEVLER-ÖZETLE • CİNSEL HAYATI DÜZENLEME • KÜLTÜREL MİRASI KORUYUP AKTARMA • ÇOCUĞUN SOSYALİZASYONUNDA İLKE BASAMAK OLMA • TOPLUMUN DEMOGRAFİK VARLIĞINI SÜRDÜRME • BİREYLERİN SEVGİ , GÜVEN, AİT OLMA, ÖZGÜRLÜK VE BAĞLILIK GİBİ SOSYAL-PSİKOLOJİK İHTİYAÇLARINI KARŞILAMA • TOPLUMUN HUZUR GÜVEN ORTAMININ VE SOSYAL DÜZENİN DEVAMINI SAĞLAMADA ETKİN ROL OLMA

YERLEŞİM YERİ TEMELİNDE TÜRKİYE • ÇEKİRDEK AİLE TİPİ HEM KENT HEM KIR YAŞAMINDA EN YÜKSEK ORANA SAHİPTİR • KENTLERDEKİ GENİŞ AİLE TİPİ ORANI KIRLARDAKİNE GÖRE DAHA KÜÇÜK BİR PAYA SAHİPTİR • ÖĞRENCİLERDEN VE İŞÇİLERDEN OLUŞAN HANE TİPİ KENTLERDE DAHA YÜKSEKTİR • 2006 VERİLERİNE GÖRE ÇEKİRDEK AİLE YÜZDELİK ORANI %80. 7 İLE AĞIRLIKTADIR

EVLİLİKTEN DUYULAN MEMNUNİYET 2014 RAŞTIRMASI-TÜRKİYE • ERKEKLERİN %77. 33’Ü MEMNUNDUR • KADINLARIN %76. 36’SI MEMNUNDUR • HİÇ MEMNUN OLMAYAN KADIN YÜZDELİK ORANI ERKEKLERİNKİNDEN BÜYÜKTÜR

GENEL DEĞERLENDİRME • ZİYA GÖKALP: KÜLTÜREL DEĞERLERİN KORUYUCUDUR AİLE • MAX WEBER: DEVLET KURUMLARI GİBİ AİLE DE BAZI FONKSİYONLARI TOPLUM İÇİN ÜSTLENİR • MARKSİSTLER: ÖZEL MÜLKİYET ORTADAN KALKARSA AİLE DE ORTADAN KALKAR • BATI TOPLUMLARINDA DAHA SIKLIKLA; «SİNGLE-MOTHER» YANİ «BEKAR – ANA» SORUNU ORTAYA ÇIKMAKTA, ANNELER ÇOCUKLARINI AİLE ORTAMI OLMADAN YETİŞTİRMEK ZORUNDA KALABİLMEKTEDİR • «HAPPY FAMILY» MUTLU AİLE TABLOSU ÇİZEREK İNGİLTERE’DE LİDERLER AİLENİN BİR TAMPON KURUM OLDUĞUNU VURGULAMAKTADIR. AİLE TOPLUMSAL TEHLİKELERİN ÖNLEMLENMESİ İÇİN HAYATİDİR.

EĞİTİM VE TOPLUM

TOPLUMSAL KRURUM OLARAK EĞİTİM: BİREYİN YAŞADIĞI TOPLUMDA YETENEĞİNİ TUTUMLARINI VE OLUMLU DEĞERDEKİ DİĞER DAVRANIŞ BİÇİMLERİNİ GELİŞTİRDİĞİ SÜREÇLER TOPLAMIDIR.

EMILE DURKHEIM’A GÖRE: • YETİŞKİN KUŞAKLARIN SOSYAL YAŞAMA HENÜZ HAZIR OLMAYAN BİREYLERİ ETKİLEMESİ

MİKRO SOSYOLOJİK ANLAMDA EĞİTİMİN TOPLUMSAL İŞLEVLERİ • KİŞİYE ŞAHSİYET KAZANDIRIR • BİREYSEL ALAN İLE TOPLUMSAL ALAN AYRIMININ OLUŞMASINA KATKI SAĞLAR • ÖZ BENLİĞİN OLUŞMASINA VE TOPLUMLA TEMAS KURMAYA YARDIMCI OLUR • BENCİLLİKTEN UZAKLAŞTIRIR • KÜLTÜR DÜZEYİNİ VE DÜNYAYA BAKIŞINI GEŞLİŞTİRİR • HANGİ KOŞULLARDA NASIL DAVRANILACAĞINI GÖSTERİR

MAKRO SOSYOLOJİK ANLAMDA EĞİTİMİN TOPLUMSAL İŞLEVLERİ • EKONOMİ, HUKUK, DİN VE SİYASET KURUMLARIYLA OLAN BİRLİKTELİĞİ SAĞLAR • KÜLTÜR BİRİKTİRME VE AKTARMA, TOPLUMSALLAŞTIRMA, YENİLİKÇİLİK SAĞLAMA, GELİŞMECİ KİŞİLER YARATMA, SEÇME VE YERLEŞTİRME, SİYASLA İŞLEV, EKONOMİK İŞLEV GERÇEKLEŞTİRME • AMAÇLANAN BİR GELECEĞİ TOPLUMU SEVK ETME • SİYASAL SİSTEME GÜÇ KAZANDIRIR • İŞ ALANLARINA ELEMAN YETİŞTİRİR • ÜŞKELERİN EKONOMİK REKABET GÜCÜNÜ ARTTIRIR • GELİŞMEYE AÇIK TOPLUM YARATIR-DİSİPLİNE OLMA SAĞLANIR • FIRSAT EŞİTLİĞİ ZEMİNİ OLUŞTURUR • FARKLI SİSTEMLERİN OLUŞMASINA KATKI SAĞLAR

EĞİTİM VE TOPLUMSAL DENETİM TOPLUMSAL DÜZENİN SAĞLANMASI SAPMALARI ÖNLEMEK BÜTÜNLEŞME VE UYUMU SAĞLAMAK KAOS İLE MÜCADELE YAŞAM BOYU SOSYALLEŞME İLE TOPLUMSAL DÜZEN ÜRETİLİR VE DENETLENİR • SOSYAL NORMLARI, KURALLARI YASALLARI UYGULAMADA TAKİP ETMEK • TOPLUMUN FİZİKSEL ORGANİZASYONUNU KURMAK • YAZILI-FORMEL-YASA İLE VE DE YAZILI OLMAYAN –İNFORMEL-DİN GELENEK, TÖRE İLE GERÇEKLEŞİR • • •

TOPLUMSA DENETİM NEDİR • OGBURN VE NIMKOFF’A GÖRE: • DÜZENİ VE YERLEŞİK KURALLARI SÜRDÜRMEK İÇİN TOPLUMUN UYGULADIĞI BASKI MODELLERİDİR • GILLIN’E GÖRE: • KİŞİYİ TOPLUM TARAFINDAN ONAYLANMIŞ DAVRANIŞ BİÇİMİNE YÖNELTEN, KİŞİLERİN BİR GRUPTA KALMASINI SAĞLAYAN FİZİKSEL GÜÇ DE DAHİL OLMAK ÜZERE HER TÜRLÜ ÖNLEM, ÖNERİ, İKNA, BASKI VE BASKI SİSTEMİDİR. • MACLVER’E GÖRE: • TÜM TOPLUMSAL DÜZENİN KENDİNİ NASIL BİR BÜTÜN OLARAK ELE ALDIĞI VE KORUDUĞU, DEĞİŞEN BİR DENGEDE BÜTÜN OLARAK İŞLEYİŞİNİ SAĞLAYAN YOLDUR • E. A. ROSS’A GÖRE: • GEKERLİ DİSİPLİN İÇİN BİR MEKANİZMADIR. TOPLUM ÜYELERİNİ KABUL EDİLEN DAVRANIŞ STANDARDI İLE UYUMLU HALE GEİTRDİĞİ CİHAZLARIN SİSTEMLERİNİ İFADE EDER.

EĞİTİMİN TOPLUMSAL DENETİME ETKİSİ • EĞİTİM TOPLUMSAL DENETİM ARAÇLARINDAN BİRİDİR • TOPLUMSALLAŞMA SÜRECİNDE KİŞİ BELİRLİ AŞAMALAR İÇERİSİNDE KÜLTÜRÜN ÜYESİ VE ALICISIDIR • DAVRANIŞLARIMIZI KONTROL ETMEYE HİZMET EDER • JOSEPH FICHTER’E GÖRE: • OLUMLU VE OLUMSUZ DENETİM-OLUMLU TEŞVİK ETME İLE-EĞİTİM İLE OLUR • RESMİ VE REMİ OLMAYAN DENETİM

Grupsal denetim ve eğitim • Grup veya organlarınca denetim • Grup dışında kendini serbest hissetme • Dolaylı ama güçlü bir etki-eğitim yoluyla • Eğitim aracılığı ile grubun kültür düzeyi normatif alan oluşturmada belirleyici olur

Kurumsal denetim ve eğitim • Bir bilinçlenme süreci • Grup üyesi olarak yetişme • Normların aktarımında okul devreye girer • Dıştan grup yaptırımına gerek kalmaz • Gönüllü grup katılımı sağlanır • İçselleştirme sağlanır • Kurumların benimsenmesi ile gerçekleşir • Sorumluluk hissi ile eğitim etki eder.

Toplumsal değişme ve niteliği eğitim ilişkisi • Toplumsal yapı içerisindeki değişmedir • Toplum değiştikçe sosyolojik anlamda bir değişme meydana gelecektir • Evrim, gelişme ve ilerleme ile olabilir • İlişkiler ağı ve kurumların değişmesi ile gerçekleşir • Örgütlenme biçiminde değişme • Toplumun özünde mutlak bir olgudur • Farklılaşma anlamına gelir

İlerleme niteliğinde değişme- iyi eğitim ile: • Yenileşme • Gelime • Kalkınma • Çağdaşlaşma

Gerileme niteliğinde değişme-kötü eğitim ile: • Yozlaşma • Kaos • İlişkilerin bozulması • Üretimin ve huzurun bozulması • İletişimin bozulması • Empatinin azalması • Öngörünün yokolması

Kurumlarda değişme hangi kurumlarda olur iyi ve kötü eğitimin etkisi: • Siyasal • Ekonomik • Kültürel • Teknolojik

Toplumsal değişimin yönleri • Çift işlev gören bir olgudur eğitim: • nedensellik işlevi • Bir durumdan başkasına geçiş • Tamir edici işlev • Toplumsal barışın sürekliliği

Eğitim düzeyi yüksek toplumlar: • Davranışsal değişim talebi yüksektir • Mevcut sosyal kurumların ihtiyaçları karşılamamasından şikayet yüksektir • Beklentiler yüksektir • Hukuksal hak ve özgürlüklerde farkındalık vardır

Eğitimin etkileri ve değişim • Bilim ve teknolojiye olan etkileri ile bilgiye ve teknolojiye olan tavır da değişir • Gündelik iletişim tarzı değişir • Tavır ve hareketler değişir • Toplumsal rol ve statülere hazırlanma kolaylaşır • Okullarda spor etkinlikleri bilim merakı sanatsal birikim duyarlılık artar • Toplumsal sapmalar frenlenir • Geçerli formların üretilmesi ve aktarılması sağlanır • Yönetsel yapılar değişir • - özel sektör-kamu sektörü-hizmet sektörü-devlet-ekonomik ve sosyal politikaların icrası değişir

Eğitim ve toplumsal değişime ilişkisine olan kuramsal yaklaşımları başta kimlerden tarafından? • Emile Durkheim • Freire • Dewey, Freire, Greene, Horton ve Banks (birlikte) • Parsons, Turner ve Trow (birlikte) • Merton • İşlevciler • Weber Schultz ve Inkeles (birlikte) • Althuser, Bowles ve Gintis (birlikte) • Modernleşme Teorisyenleri (birlikte)

Emile Durkheim • Sadece toplumun kendisi reforme edilsiyse reforme edilebilir • Toplumun imajı ve yansımasıdır eğitim • Eğitim toplumu dönüştürme ve sosyal sorunları çözmek için bir güç olduğu bilinir

Freire • Eğitim kollektif bilgi edinme sürecidir-değişimi destekler • Diyalog ve grup tartışması ile gerçekleşir • Soru sormak öğretilir • Fikir keşfetme • Yaşam deneyimlerini kodlama gerçekleşir • Öğretmen çok önemlidir • Önceki deneyimlerin analizini teşvik eder • Semboller oluşturma ile ilgili sorular sorulur

Dewey, Freire, Greene, Horton ve Banks (birlikte) • Toplum sürekli değişir • Bilgi tarafsız değildir • Eğitim statükoyu ve toplum için potansiyel yeni bir yöü destekliyor olmalıdır • Demokratik bir toplumda aktif vatandaşların eleştirel ve yaratıcı düşünürler olmaları gerekir • Aktif vatandaş olmayı öğrenirler

Parsons, Turner ve Trow (birlikte) • Eğitim süreci sanayileşmede önemli bir rol üstlenmiştir • Evrenselciliğin gelişmesini sağlamıştır • Yetişkin rolleri ve bilgi ile beceri aktarımına yaramıştır

Merton • Toplumda geniş gruplar için okulların işleyişinin işlev bozucu etkileri de vardır

İşlevci yaklaşımcılara göre • Yetenekli kişilir seçilip ayrılır • Fırsat eşitliği sağlanır • Dikey toplum hareketliliği sağlanır • Yetişkin rolleri gerçekleşir

Weber Schultz ve Inkeles (birlikte) • Ekonomik, kültürel ve siyasal anlamda yeni açılımları bakış açılarını ve kabulleri doğurur. • Hürriyet adalet ve eşitlik gibi olgular ve bunların olgunlaşmasını sağlar • Değişimleri bağımlı veya yarı bağımsız olarak gerçekleştirebilir

Althuser, Bowles ve Gintis (birlikte) • Bu görüştekilere çatışmacı da denir • Yeni Marsksistler olarak da anılırlar • Toplumun var olan ekonomik ve sisyasal ilişkilerini destekleyen eğitimin sistemin yapısını ve ilişkiler ağını koruduğunu savunurlar

Modernleşme Teorisyenleri (birlikte) • İki eğitim vardır • Geleneksel ve modern • Geleneksel eğitim : eskiden beri aktarılan yaşam pratikleri ile ilgilidir • Geleneksel modernistler de vardır: • Değerlerin netleştirilmesi, değerlerin tarafsız olması • Modern eğitim endüstri toplumunun hızlı teknoloji ve ekonomik gelişmelere uyumunu sağlar • Modern toplumun inşası için modern eğitim gerklidir • Alev Inkeles: • Yeniliğe açık, geleneksel otoritelerden abğımsız, statü kazanmaa odaklı, planlı hareket eden, zamanı verimli kullanan, sivil toplum duyarlılığı olan, bilgi ve beceri de kendini yenileyen insandır, modern insan. .

Toplumsallaşmanın tanımı • Toplumun norm ve beklentilerin anlaşılması • Sosyalleşme: sosyal ve kültürel devamlılığın elde edildiği araçlardır • Freud • İd, ego, süperego ayrımı bir toplumsallaşma sürecini ifade eder. Bireyin diğerlerinin beklentilerini düşünerek hareket etmesi ve kendini dizginlemesine yardımcı olur toplumsallaşma • Mead: • merkezi «benlik» kuramına göre, birey kişiliğinin farkındalık ile oluşmasında önemlşi bir süreçtir, kişilik toplumsal deneyim ile oluşur • Cooley’e göre psikolojik bir ihtiyaç • Ayna benlik kuramına göre: insan kendi fikirlerini anlayıp onaylayan diğer insanlara ihtiyaç duyar • Her yaşa özgü aşamaları kavrayabilmesi • Birincil evre: Çocukluk ile başlar birinci evredir • Aile yakın çevre • İkinci evre-ikincil toplumsallaşma: büyüme • • büyüme evresi dış çevre ile etkileşimin başladığı evredir Eğitim, sağlık, stk, kulüpler

Eğitim ve toplumsallaşma ilişkisine kuramsal yaklaşımlar • Sieber, Wilder, Brown, Ellwod • Eğitimin kendisi bir toplumsallaşma sürecidir. • Durkheim • İnsan toplumsal bir varlığa dönüşür toplumsallaşma ile • Parsons • Aile içi toplumsallaşmadan sonra bayrağı okul devralır • Merton • Tüm sosyal işlevler olumlu ve yapıcı değildir • Marksist bakış • Kapitalist sistemin üst yapı kurumları eğitim kurumlarıdır • Bowles ve Gintis • Ekonomik koşullar kültür alımını etkiler, kültürel ilişkiler sınıf ilişkilerinin bir sonucudur • Althusser • Devletin ideolojik araçlarından biridir eğitim kurumları • Randall, Collins, Freire, Boudieu (birlikte) • Ekonomik ve kültürel egemenlik biçimlerini destekleyen bir araçtır

SONUÇ • EĞİTİM SOSYOLOJİSİ: Sosyoloji biliminin eğitime uygulanması ve eğitim vasıtasıyla sosyal kurumlar, sosyal gruplar, sosyal süreçler arasındaki karşılıklı ilişkileri ve etkileşimi inceleyen bir bilim dalı doğmuştur: • ÖRNEĞİN; ÇIRAKLIK- OKUL- İŞ OLNAKLARI DA «TOPLUMSALLAŞMA» SÜRECİNDE İNCELENİR OLMUŞTUR • • BAŞARI EKSENLİ EĞİTİM ANLAYIŞI-BATI TOPLUMLARINDA BENİMSENMEKTE GELİŞME VE EĞİTİM BİRARADA ALGILANMAKTA DEĞİŞİM HIZI EĞİTİMDE BAŞARI VE YENİLENME İLE ÖLÇÜLMEKTE KÜLTÜRLENME VE ŞAHSİYET KAZANMADA EĞİTİM BİR BÜTÜNTÜL ETKİ ARACI OLARAK GÖRÜLMEKTE