TOPLUM AIZ D SALII KORUYUCU UYGULAMALAR Prof Dr

TOPLUM AĞIZ DİŞ SAĞLIĞI KORUYUCU UYGULAMALAR Prof. Dr. Serap ÇETİNER

Toplum diş sağlığı toplum sağlığının bir parçasıdır. Sağlık konusunda öğrenilen tüm bilgiler bireyi, dolayısıyla da toplumu etkiler ve toplumun sağlıklı olmasına neden olur.

Yaşam süresinin uzatılması, fiziksel ve mental yeterliliğin arttırılması, bulaşıcı hastalıkların kontrol altına alınması, erken teşhisi kolaylaştırma, sağlık eğitimi gibi konuları içermelidir.

BU BEDELİ ÇOCUKLAR ÖDEMEMELİ

Çürüksüz bir toplum ulaşılmaz bir hayal değildir! 6 Sihirli Formül: Annenin eğitimi Oral Hijyen alışkanlığı Flor Fissür örtücüler Bilinçli beslenme Periyodik dişhekimi kontrolü

Çocukların ağzına protez takılmasını kim ister? Hepsinin nedeni çocuğun ağız diş sağlığı konusunda eğitimsiz aileler. . .

21. Yüzyıl dişhekimliğinin hedefi çocukluk döneminden başlayarak bireylere ağız hijyeni alışkanlığı kazandırmak ve koruyucu uygulamalarla diş çürüğünün önüne geçmektir.

DSÖ 2000 yılı hedefi altı yaşındaki çocukların %50’sinin ağzında çürük bulunmamasıdır. Ülkemizde 6 yaşında çürük oranı %90’dır.

Koruyucu diş sağlığının devlet politikası haline geldiği ülkelerde altı yaş grubunda çürük oranı yıllardır %10’un altındadır. Bebek ağız sağlığı programları ile çürüksüz bir toplum hedeflenmektedir.

Bebek ağız sağlığı programları Flor Beslenme Fissür Örtücü Oral Hijyen Dişhekimi Kontrolü

Süt dişlenme dönemi bireyin istikbaldeki ağız sağlığının belirleyicisidir. Aktif çürüklü ağızlarda süren 6 yaş dişlerinin %80’i iki yıl içinde çürümektedir. 6 yaş dişi çürükleri gelecekteki çürük riskinin göstergesidir.

Süt dişlenme döneminde yapılacak tedavilerin izleri ömür boyu kalıcı olacaktır.

Nasıl olsa düşeceği düşüncesiyle tedavi edilmeden çekilen süt dişleri ortodontik anomalilere zemin hazırlar.

Ağız sağlığı anne karnında başlar. Çocuklar ağız sağlığını koruyamayacağına göre bu görev ailelere düşmektedir.

Çürük anneden bebeğe taşınabilen infeksiyöz bir hastalıktır. Bebeğin enfekte olma riskini ortadan kaldırmak için annenin ağzındaki kariojenik mikrofloranın kontrol altına alınmalıdır.

Çocuğa oral hijyen alışkanlığının kazandırılması İnsanlar temel alışkanlıklarını çok küçük yaşlarda kazanır.

Amaç diş fırçalama oyunlarının temel bir alışkanlık haline dönüşmesidir.

Diş sağlığı açısından beslenme İnsanların beslenme alışkanlıkları küçük yaşlarda şekillenir.

İnsanların doğasında bulunan tatlı tercihi teşvik edilmemelidir. Şekere düşkün annelerin %76’sı çocuğun mamasına şeker ilave etmektedir.

Çocuklara öğünlerde çürük yapmayan gıdalar verilmelidir.

Çocuk bir yaşından sonra hala biberon kullanıyorsa biberon keyif verici bir bağımlılığa dönüşmüştür.

Tatlandırıcılı sakızlar çürük önleyici yöntemler içerisinde yer alıyor Tükrük akışını arttırır. Remineralizasyonu teşvik eder. SM düzeyini düşürür.

Fissür örtücüler konusunda eğitim.

Çürük profilaksisinin temelini oluşturan floridler, 1940’lardan günümüze değin çürük önleyici etki mekanizmaları ve klinik uygulamalara yönelik değişiklikler nedeniyle diş hekimliği literatüründe hala güncelliğini korumaktadır.

Florid Uygulamaları Bireysel Profesyonel • Tablet • Solüsyon • Suların Floranması • Cila • Diş Macunu • Jel • Gargara

FLOR TEDAVİSİNİN HEDEFLERİ Florosis veya Toksisite oluştumamalıdır. Aktif çürüğü durdurmalıdır. Sağlam diş yüzeylerinde çürük oluşumunu engellemelidir. Dekalsifiye mineyi reminerize etmelidir.

Sistemik Floridler Suların florlanması Yemek tuzuna flor katılması Florun tabletlerle verilmesi

Florozis • Diş gelişimi esnasında optimal dozun üzerinde Flor alınımı dişlerin mineralizasyonunu etkiler. • Floridlerin gelişmekte olan diş yapısına aşırı miktarda girmesiyle oluşur. • 0 -6 yaş arası en kritik dönemdir. Kritik yaşlarda 0. 1 mg/kg’dan fazla F alınımı Florozis’e neden olur. 2 yaşında çocuk için günde 1 mg için günde 2 mg • 8 yaşından sonra risk azalır. 5 yaşında çocuk

Florozisin şiddeti alınan F dozu ile paralel olarak şekillenir.

• Yıllar boyu sistemik floridlerin çürük önleyici etkisinin diş gelişimi esnasında diş yapısına girmesiyle ilişkili olduğuna inanılmıştır. • • Günümüzde floridlerin sürme sonrası topikal etkisinin çok daha önemli olduğu kabul edilmektedir. • Suların florlanması ile gözlenen %80 çürük önleyici etkide florun sistemik rolünün ancak %20 -40 olduğu kanıtlanmıştır.

Flor Tablet Dozları: 6 Ay – 3 Yaş 0. 25 mg 3 Yaş – 5 Yaş 0. 50 mg 5 Yaş Üzeri 1 mg *Sudaki F < 0. 6 ppm

Flor tabletleri sulardaki Flor konsantrasyonu bilinerek verilmelidir. İşbirliği yapılan hastalara verilerek, çocuklar kontrol altında tutulmalıdır. 3 yaş altında sadece çürük riski yüksek çocuklara verilmelidir.

Flor Tabletleri Topikal etkiden yararlanmak için günlük tablet dozu bölünerek verilmelidir. Gece yatmadan önce verildiğinde topikal etkisi artar. Emilerek veya çiğnenerek alınmalıdır. Tablet almadan bir saat önce süt ürünleri kullanılmamalıdır.

Topikal Florid Tedavisi (Koruyucu etkileri %40 civarındadır) Profesyonel Uygulamalar (Jel, Solüsyon, Cila) Okul Programları (Gargara, Jel, Tablet) Bireysel Uygulamalar (Diş macunu, Gargara, Jel)

Floridler demineralizasyonu engeller.

Florid - Jel Uygulamaları ( %1. 23 APF)

Evde ve Okulda Florid Gargaraları %0. 2 Na. F %0. 05 Na. F Haftada bir 4 dakika Hergün yatmadan önce dişler fırçalandıktan sonra 3 dakika İpanol, Colgate, Oral B (%0. 005 F Gargara)

Florid Cilaları (Kuru diş yüzeyine fırça ile sürülür, yılda 2 -4 kez tekrarlanır) Duraphat Flor Protector Biflorid 12 22600 ppm 0. 5 ml 7000 ppm 0. 5 ml 6000 ppm 0. 5 ml

Florid Solüsyon Tedavisi %2 Na. F 98 ml distile su+2 gr Na. F 4 dakika uygulanır, ayda 4 kez tekrarlanır, çürük aktivitesine göre yılda 2 -4 kez tekrarlanır. %10 Sn. F 2 30 sn uygulanır. APF 4 dakika uygulanır.

Herkese eşit şekilde uygulanabilecek standart bir çürük önleyici program yoktur.

Çağdaş diş hekimliğinde tedavi planlaması yapılmadan önce bireyin çürük aktivitesi tayin edilmelidir.

Bireyin çürük açısından risk profilinin değerlendirilmesi • Oral hijyeni • Mevcut çürük durumu • Flordan yararlanma düzeyi • Sosyo-ekonomik durumu • Karbonhidratların alım miktarı ve sıklığı

Bireyin oral hijyeni ve mevcut çürük düzeyi istikbaldeki çürük durumunun en iyi göstergesidir.

Bebeklerde Yüksek Çürük Riski • Sağlıksız hamilelik, herediter, konjenital diş anomalisi • Ailenin koruyucu önlemlere ilgisizliği • Ailede yüksek çürük aktivitesi • Beslenme ilgili hatalar • Flordan yararlanmama • Düşük SED

• İlk randevu 12 -18. aylarda yapılmalıdır. • Riskli çocuklar 3 ayda bir kontrol edilmelidir. • Oral hijyen eğitimi verilmelidir. • Çocuğun çürük riskine göre en ideal F programı düzenlenmelidir. • Beslenme düzenlenmelidir.

TOPİKAL FLORİD TEDAVİLERİNİN BİRBİRLERİNE ÜSTÜNLÜĞÜ YOKTUR!! TOPİKAL FLOR UYGULAMA YÖNTEMİ SEÇERKEN: • Hastanın uyumu • Uygulanacak yöntemin maliyeti • Beklenen yarar • Eminliği göz ününe alınmalıdır.

Çürüğe yatkın bireylerde sadece dişlerin fırçalanmasıyla çürük önlenemez.

Hiçbir F tedavisi tek başına çürük önleme gücüne sahip değildir. MUHAKKAK ORAL HİJYENLE DESTEKLENMELİDİR

Bireysel uygulamalar (gargara, diş macunu, jel) herkes için en iyi seçenektir. Bireysel uygulamalar ilgili ve işbirliği yapan hastalara önerilmelidir.

Ağız sağlığı ile ilgilenmeyen bireylere evde uygulayacağı bir çürük profilaksisi programının düzenlenmesi başarısızlıkla sonuçlanacaktır.

Profesyonel uygulamalar (jel, solüsyon, cila) pahalıdır. Çürük aktivitesi yüksek bireylere uygulanmalıdır.

ÇÜRÜKSÜZ n. F Tablet 0. 25 mg (Ailenin ağız sağlığına yaklaşımı göz önünde bulundurulacak). n. Dişler ebeveyn tarafından fırçalanacak. BİBERON ÇÜRÜKLÜ n. Ebeveyn eğitimi, diyet kontrolü. n. Dişler ebeveyn tarafından fırçalanacak. n. F cila (yılda iki kez) 0. 3 ml. n. F tablet 0. 25 mg (yatmadan önce emilerek).

ÇÜRÜKSÜZ n. Yılda bir diş hekimi kontrolü. n. Ebeveyn denetiminde diş fırçalama. AKTİF ÇÜRÜKLÜ n. Ebeveyn eğitimi. n. Diyet düzenlenmesi. n. Ebeveyn denetiminde diş fırçalama. n. F tablet (0. 25 mgx 2). n. F cila (yılda iki kez). n. Fissür örtücü.

ÇÜRÜKSÜZ RİSKLİ: n. Fissür örtücü. n. Diş fırçalama. n 1 mg F tablet RİSKSİZ: n. Diş Fırçalama AKTİF ÇÜRÜKLÜ 1) %2 Na. F, APF jel veya cila (yılda 2 -4 kez) Fissür örtücü, diş fırçalama 2) %0. 05 F gargara(her gün) F cila (yılda iki kez) Fissür örtücü, diş fırçalama 3) F tablet (günde 1 mg) Fissür örtücü, diş fırçalama

ÇÜRÜKSÜZ n. Diş fırçalama AKTİF ÇÜRÜKLÜ 1) F Jel, solüsyon veya cila (yılda 2 -4 kez). n. Diş fırçalama. n. Fissür örtücü. 2) %0. 05 F gargara veya 1 mg tablet. n. Diş fırçalama. n. Fissür örtücü.

Çocuklardaki ağız ve diş yaralanmaları Çocuklardaki merak ve keşfetme isteği, yetersiz motor aktivite kontrolünün olmaması ile birleşerek çok sık olarak ağız ve diş yaralanmalarına neden olur.

Çocuklardaki ağız ve diş yaralanmaları En sık 1, 5 – 2, 5 yaşları arasında meydana gelir. . .

Çocuklardaki ağız ve diş yaralanmaları Çocuklarda bu tip yaralanmalarda acil olarak diş hekimine başvurunuz.

• Yaralanmalarda ebeveyn neler yapmalı. . Daimi dişlerde, diş yerinden çıkmış ise ebeveyn dişi yerine yerleştirmeye çalışmalı Yapabildiyseniz. . . En yakın hekime bu şekilde başvurunuz Yapamadıysanız. . . Dişi süt veya serum fizyolojik; bu imkan yoksa ağız içerisinde tutularak diş hekiminize başvurunuz.

Yaralanmalarda ebeveyn neler yapmalı. . Diş kırılmış ise kırık parçayı bulun ve temiz bir ortamda tutarak hekiminize başvurunuz. .