Toplam Arz Yrd Do Dr Akn Usupbeyli Toplam

Toplam Arz Yrd. Doç. Dr. Akın Usupbeyli

Toplam Arz • Farklı fiyatlar genel seviyesinde firmaların üretip satmaya razı olduğu mal ve hizmet miktarını gösteren analizdir. • Fiyatlar genel seviyesi ile çıktı miktarı arasındaki pozitif yönlü ilişkiyi verir. • Toplam arz eğrisi, üretimi temsil ettiği için kısa dönem arz eğrisi (SRAS) ve uzun dönem arz eğrisi olmak üzere iki ayrı şekilde tanımlanır.

Toplam Arz Eğrisinin Eğimi • SRAS’nin pozitif eğimli olma sebebi üretim düzeyi arttıkça azalan verimler kanununa bağlı olarak üretimin birim maliyetlerinin de artması dolayısıyla firmaların razı oldukları fiyat düzeyinin artmasıdır. • Ayrıca ekonominin içinde bulunduğu istihdam durumu da arz eğrisinin eğimini etkiler. Eksik istihdamın yoğun olduğu durumda SRAS yatıkken, tam istihdama yaklaştıkça dikleşecektir.

SRAS’nin konumunu değiştiren faktörler • İşgücü maliyetlerinin artması SRAS’yi sola kaydıracaktır. • Hammadde ve girdi fiyatlarının artması (fiyat şokları) SRAS’yi sola kaydıracaktır. • Beklenen enflasyonun artması işçileri daha yüksek ücret talep etmesine yol açacak ve eğri sola kayacaktır.

SRAS’nin konumunu değiştiren faktörler • Fiili çıktının tam istihdam çıktısından daha fazla olması yani enflasyonist açığın ortaya çıkması ile işsizlik doğal işsizliğin üzerine çıkacak ve ücretler artacaktır. Bu da arz eğrisini sola kaydırır. • Devletin piyasaya firmaların maliyetlerini düşürecek müdahalelerde bulunması (örneğin kurumlar vergisinin düşürülmesi veya sübvansiyonların arttırılması) arz eğrisini sağa kaydırır.

Uzun Dönem Toplam Arz Eğrisi • Uzun dönemde Yeni Keynesyenlerin ortaya attığı ücret ve yapışkanlıkların sebepleri ortadan kalkması, Monetaristlerin işçi yanılmasının ortadan kalkıp işçilerin fiyatlar genel seviyesini gözlemleyebilmesi, Yeni Klasiklerin beklenmeyen şoklarının etkisinin geçmesi, uzun dönem toplam arz eğrisinin düşey, dik olmasını sağlar. • Uzun dönem toplam arz eğrisi, milli gelir eksenini, doğal işsizlik ve tam istihdam düzeyinde keser.

Uzun Dönem Toplam Arz Eğrisi • Uzun dönem toplam arz eğrisinin yer değiştirmesini sağlayan faktörler; • Sermaye stokunun artması • Emek arzının artması • Teknolojik gelişmenin sonucunda verimlilik artışı

Toplam Talep Toplam Arz Modelinde Denge • Toplam talep eğrisinin, kısa ve uzun dönem toplam arz eğrileri ile kesiştiği noktada ortaya çıkan fiyatlar genel düzeyi ve milli gelir düzeyinde ekonomi uzun dönem dengeye ulaşmıştır. • Fiili çıktı düzeyi tam istihdam düzeyindedir. Çıktı açığı bulunmamaktadır. • Fiyatlar gelir seviyesinde istikrar sağlanmış, artma ya da azalma baskısı yoktur. • Uzun dönem denge, ekonominin uzun dönem makro ekonomik dengeyi yakaladığı anlamına gelmektedir.

Toplam Talep Toplam Arz Modelinde Denge • Eğer her üç eğri aynı noktada kesişmiyorsa ekonomide talep arz dengesi düzgün işlemiyor demektir. • Eğer toplam talep ile kısa dönem toplam arzın kesiştiği noktada ortaya çıkan fiili milli gelir tam istihdam düzeyinin altında ise ekonomide deflasyonist açık bulunmaktadır. • Eğer toplam talep ile kısa dönem toplam arzın kesiştiği noktada ortaya çıkan fiili milli gelir, tam istihdam düzeyinin üstünde ise ekonomide enflasyonist açık bulunmaktadır.

Toplam Talep Toplam Arz Modelinde Denge • Deflasyonist açığın olduğu durumda hükümet harcamaları arttırılır veya nominal para arzı arttırılırsa, ekonomide talep canlanacak, ekonomi uzun dönem makroekonomik dengeyi yakalayacaktır. • Enflasyonist açığın olduğu durumda hükümet harcamaları düşürülürse veya nominal para arzı azaltılıp, ekonomide talep yavaşlatılacak, ekonomi uzun dönem makroekonomik dengeyi yakalayacaktır.