TOHUM 1 TOHUM Spermatofitlerin tohumlu bitkiler oalmasnda rol

TOHUM 1

TOHUM Spermatofitlerin (tohumlu bitkiler) çoğalmasında rol oynayan tohum, döllenmeden sonra olgunlaşıp gelişmiş o v u l u m ve içerisinde meydana gelmiş embriyo dan ibarettir. Tohumlar şekilleri, büyüklükleri ve renkleri bakımından farklı bitkilerde farklıdır. 2

Tohum Yapısı

TOHUM Tohumda dıştan içe doğru testa (tohum kabuğu), besi dokular (perisperma, endosperma) ve embriyo bulunur. Testanın yüzeyi etli veya sert, kabuksu olabilir. 4

TOHUM Tohumlar, besin maddelerini ihtiva eden özel bir dokunun bulunup bulunmamasına göre besi dokulu tohumlar, besi dokusuz tohumlar olarak iki kısma ayrılır. 5

TOHUM Tohum içerisinde, polen tüpündeki iki spermadan biriyle embriyo kesesindeki yumurtanın birleşmesinden meydana gelen zigotun art arda bölünmesiyle gelişen embriyo bulunur. . 6

TOHUM Çimlenmeden sonra embriyo genç bitkiyi verir. Çoğunlukla bir tohumda bir embriyo bulunursa da çok embriyolu tohumların meydana geldiği de bilinmektedir 7

TOHUM Embriyoda esas olarak aşağıdaki kısımlar bulunur; 1 - Kotiledon veya çenek (Yapraksı yapı) 2 - Plumula (Gövdeyi verecek meristem bölgesi) 3 - Radikula (Kökü verecek meristem bölgesi) 4 - Hipokotil (Kotiledonlann alt tarafındaki kısa eksen) 5 - Epikotil (Kotiledon ile plumula arasındaki kısa eksen) 8

Tohum anatomisi 9

TOHUM Angiospermler (Kapalı tohumlu bitkiler) kotiledonlarının sayısına göre; m o n o k o t i l (Tek-çenekli) ve dikotil (İki-çenekli) olabilir. Bununla beraber p o l i k o t i l (Çok-çenekli) bitkilere de rastlamak mümkündür. 10

TOHUM Tohumların çimlenmesi; embriyonun uygun şartlar bulunca gelişerek ana bitkiye benzer bitki vermek üzere tohumdan çıkıp serbest hale geçmesine ç i m l e n m e denir. 11

Tohumların Çimlenmesi Tohumdaki kotiledonların çimlenmedeki durumlarına göre çimlenme iki tipe ayrılır. 1 - Epigeik çimlenme 2 - Hipogeik çimlenme 12

Tohumların Çimlenmesi Epigeik çimlenmede; kotiledonlar h i p o k o t i l in uzamasıyla toprak yüzeyine çıkarak kısa bir süre yaprak gibi fotosentez yaparlar. 13

Epigeik çimlenme

Tohumların Çimlenmesi Hipogeik çimlenmede; kotiledonlar toprak altında testa içerisinde kalarak, plumula gelişip yapraklı gövdeyi verirken çürürler. Böyle tohumlarda hipokotil uzamaz veya hiç bulunmaz. 15

Tohumların Çimlenmesi Tohum olgunlaştıktan sonra çimlenene kadar çok az su ihtiva ettiğinden bu esnada hayat olayları çok yavaş devam eder. Tohumun bu haline u y k u hali denir. . 16

Tohumların Çimlenmesi Tohumlar çimlenme yeteneğini kaybetmeden bazen senelerce uyku halinde kalabilir. Çimlenmeye tesir eden dış faktörler su, belli sıcaklık derecesi, belli oksijen miktarı ve bazı hallerde ışıktır 17

Tohumların Dağılması Tohumların yayılması bitki türüne yeni imkânlar sağlayan hayat sahaları kazandıracağından döllerin devamı bakımından önemlidir 18

Tohumların Çimlenmesi Tohumların yayılmasında rol oynayan etkenler rüzgâr, su ve hayvanlardır. Tohumlarda veya tohumları içerisinde saklayan meyvelerde yayılmayı sağlayan morfolojik bazı özellikler bulunmaktadır. 19

Tohumların Dağılması Rüzgârla dağılan Orchidaceae (Salepgiller) familyasındaki bitkilerin tohumları o kadar küçük ve hafiftir ki (1/200 mg), uçmayı kolaylaştıran özel bir yapıya ihtiyaç göstermeden çok uzak mesafelere taşınabilirler. 20

Tohumların Dağılması Rüzgârla taşınan meyva veya tohumlar genellikle ya uçmayı kolaylaştırmak için, kanat, paraşüt ve zardan yapılmış hava ile dolu torbalara sahiptir, ya da yüzeyleri pamuksu veya kuş tüysü tüylerle örtülüdür. 21

Tohumların Dağılması Tohumların yüzmeye yarayan özel yapıları olmasa bile su akımları ile uzak mesafelere kadar iletildiği bilinmektedir. Özellikle tarımda kullanılan sulama kanallarının bu bakımdan önemi büyüktür. 22

Tohumların Dağılması Hayvanlar aracılığı ile dağılan tohum veya meyvalar, hayvanlara takılarak uzaklara iletilebilmeleri için üzerlerinde bir takım tüy, diken veya çengel gibi emergensler taşırlar. 23

24

25

26

Tohumların Dağılması • Hayvanlar tarafından yenen bazı tohumlar, hayvanların sindirim borusunda çimlenme yeteneklerini kaybetmeden uzak mesafelere kadar taşınabilirler. • İnsanların tarımsal ve ekonomik amaçlarla tohumların yayılmasında oynadıkları rol de oldukça büyüktür. 27

28