Toekomst Industrie in Belgi Paul De Grauwe KULeuven

Toekomst Industrie in België Paul De Grauwe KULeuven en London School of Economics

Het probleem: gestadige afbraak van de industriële tewerkstelling

De oorzaken van de teloorgang ¡De fundamentele oorzaak is de productiviteitsstijging ¡Deze laat toe elk jaar dezelfde productie te realiseren met gemiddeld 2, 5% minder arbeiders. ¡Deze productiviteitsstijging vinden we niet in dezelfde mate in de dienstensector

Productiviteitsstijging: vooral geconcentreerd in industrie

Analogie met de landbouw Honderdvijftig jaar geleden werkte ongeveer de helft van de actieve bevolking in de landbouw. Vandaag nog amper 2%. ¡ De oorzaak is dezelfde als in de industrie. Technologische vooruitgang drijft de productiviteit naar omhoog met het gevolg dat arbeid uit de landbouw wordt gestoten. ¡ Dit proces is nu reeds 150 jaar aan de gang en gaat nog altijd verder. ¡

En de loonkosten dan? Traditionele analyse: de fundamentele oorzaak ligt in te hoge loonkosten. ¡ De hoge loonkosten leiden tot verlies aan competitiviteit en dus minder productie en tewerkstelling ¡ Deze analyse is fout ¡

Als de loonkosten in de industrie aan hetzelfde ritme stijgen als de productiviteit, dus 2, 5% per jaar, is er met de competitiviteit niets aan de hand. ¡ De reden is de volgende: als de loonstijging de stijging van de productiviteit volgt, dan is de loonkost die aanwezig is in een bepaald product onveranderd. ¡

¡ ¡ Soms gebeurt het wel dat de loonkosten sneller stijgen dan de productiviteit. Dit was het geval in de jaren zeventig In die periode was er wel sprake van een competitiviteitverlies. Afbraak van de tewerkstelling in de industrie toen veel hoger was dan nu. Sinds het midden van de jaren negentig is er geen noemenswaardig probleem meer met de Belgische competitiviteit. De lonen stijgen aan ongeveer hetzelfde ritme als de productiviteit.

1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Figuur 1: Relatieve loonkost per eenheid product (België t. o. v. EU-15, 2000=100) 130 120 110 100 90 80

60 70 19 72 19 74 19 76 19 78 19 80 19 82 19 84 19 86 19 88 19 90 19 92 19 94 19 96 19 98 20 00 20 02 20 04 20 06 20 08 20 10 19 68 19 66 19 64 19 62 19 19 Figuur 4: Relatieve loonkost Duitsland t. o. v. EU-15 (2000=100) 130 120 110 100 90 80

Bron: Europese Commissie, AMECO

Relatiieve loonkost per eenheid product 135 130 125 Italy 120 Denmark Finland 115 Belgium Netherlands 110 France Ireland 105 Spain Austria 100 Portugal 95 Greece Germany 90 85 80 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Waarom blijft de tewerkstelling in de industrie dan dalen ondanks dit goede nieuws? ¡ Antwoord: technologische vooruitgang. ¡ Ondernemingen in een markteconomie, met veel concurrenten dus, zoeken voortdurend naar de goedkoopst mogelijke productiewijze. ¡ Ze proberen te besparen op alle kosten, arbeidskosten, materiaalkosten, energiekosten. ¡

Hoe sterker de concurrentie hoe groter deze dwangmatige neiging van de ondernemers. ¡ Dit betekent dat ze voortdurend op zoek zijn naar nieuwe technologieën die de productiekosten drukken. ¡ Het gevolg is dat de productie steeds minder arbeid, maar ook minder energie, materialen, enz. nodig heeft. ¡ Productiviteit stijgt en leidt tot uitstoot van arbeid ¡

Degenen die hun job behouden hebben een hogere productiviteit en dus een hoger loon ¡ De causaliteit gaat dus van productiviteit naar lonen ¡ De oorzaak van de afbouw van de industriële tewerkstelling is dus de productiviteitsgroei ¡ Dat is ook de reden waarom het aantal jobs in de automobielsector zal blijven dalen ¡

En de globalisering dan Leidt globalisering niet tot delocalisatie? ¡ Is dat geen oorzaak van deindustrialisatie? ¡ Niet noodzakelijk. ¡ Globalisering leidt tot een afbouw van industriële activiteiten die veel gebruik maken van laaggeschoolde arbeid ¡ Niet van hooggesschoolde arbeid ¡ Globalisering stimuleert actviteiten die veel gebruik maken van hooggeschoolde arbeid ¡

Is de industrie gedoemd te verdwijnen? NEEN

Is de industrie gedoemd te verdwijnen? ¡ De productie hoeft niet te dalen; kan zelfs stijgen als we de juiste niches vinden van productie dat gebruik maakt van hooggeschoolde arbeid ¡ Maar de globale industriële tewerkstelling zal jaar in jaar uit blijven dalen

Perspectieven voor de toekomst van de industriële tewerkstelling ¡ Tendensen zullen zich verder zetten ¡ de productiviteitsstijgingen zullen zich doorzetten ¡ de technologie staat niet stil ¡ en vooral nu niet in een geglobaliseerde wereld ¡ Dit is in feite goed nieuws: de vrijgekomen arbeidskrachten kunnen ingezet worden in interessantere jobs ¡ In sectoren die meedraaien internationaal

Het goede nieuws: de expansie van de dienstensector ¡ Het vorige kan leiden tot groot pessimisme ¡ Is ons tewerkstellingsprobleem niet onoplosbaar? ¡ Antwoord : neen ¡ Er worden meer jobs gecreëerd in de dienstensector dan er verloren gaan in de industrie ¡ Deze laatste zijn meestal interessantere jobs

Opmerking Dienstensector bevat een belangrijke component van service aan industrie. ¡ Waarschijnlijk meer dan vroeger ¡ Vergelijk pc van de jaren tachtig met laptop vandaag ¡ l l Pc jaren tachtig was hoofzakelijk hardware Pc nu is hoofzakelijk software

Zin en onzin van vermindering patronale bijdragen Patroons willen al jaren een vermindering van patronale lasten gecompenseerd door BTW-verhoging ¡ Dat zou de hoge loonkosten verminderen ¡ En zo meer industrie in België houden ¡ Zorgt een verlaging van patronale lasten voor een verlaging van de loonkosten wanneer alle effecten zijn uitgewerkt? ¡ Antwoord: nee ¡

Verschuiving van patronale lasten naar BTW leidt onvermijdelijk tot stijging van de Consumptieprijsindex ¡ Nettolonen zullen zich daar aanpassen omdat werknemers hun koopkracht willen veilig stellen ¡ De druk op nettolonen leidt tot een stijging van brutolonen. ¡ Gevolg: het initieel gunstig effect van lastenverlaging op bruto loonkost wordt teniet gedaan. ¡

Er is geen verband tussen niveau van werkgeversbijdrage en loonkosten ¡ Landen met lage werkgeversbijdragen (Denemarken) hebben even hoge of nog hogere loonkosten als België ¡ Een herschikking van de belastingstructuur brengt geen soelaas. ¡ Wat dan wel? ¡

Alleen vermindering van het overheidsbeslag (en in het bijzonder sociale zekerheid) kan de loonkosten drukken. ¡ Maar willen de mensen wel zo een vermindering van het overheidsbeslag? ¡ In theorie: ja ¡ In de praktijk: nee ¡ Werkgevers moeten leren leven met hoge loonkosten ¡

Dank u voor uw aandacht