TNG VIC LM V KINH DOANH THNG QUA

TĂNG VIỆC LÀM VÀ KINH DOANH THÔNG QUA HTX CÔNG NH N Osamu Nakano Liên đoàn TW HTX công nhân Nhật Bản (JWCU)

Định nghĩa cơ bản về HTX trong lĩnh vực dịch vụ và công nghiệp ❑ “HTX trong lĩnh vực dịch vụ và công nghiệp có nguyên tắc chính là tạo việc làm cho thành viên hay hoạt động kinh doanh” ➢ HTX công nhân ➢ HTX lao động ➢ HTX xã hội ➢ HTX chia sẻ dịch vụ công- Doanh nghiệp HTX ➢ HTX có nhiều loại cổ đông tham gia ➢ HTX đóng góp cổ phần ➢ HTX do người lao động làm chủ

❑ CICOPA (Tổ chức chuyên ngành của ICA từ năm 1947) ➢ Tổ chức quốc tế của các HTX tiểu thủ công nghiệp và những nhà sản xuất (CICOPA) ➢ 49 thành viên tại 32 nước với 65. 000 doanh nghiệp tạo việc làm cho 4 triệu người trên thế giới (2018) ➢ 2 mạng lưới khu vực (CECOP-CICOPA châu u và CICOPA châu Mỹ la tinh). Các thành viên trong khu vực châu Á –Thái Bình Dương: Liên đoàn HTX TTCN toàn Trung Quốc (ACFHIC); Ủy ban quốc tế phát triển HTX công nghiệp Trung Quốc (ICCIC), Liên đoàn HTX công nhân Hàn Quốc (KFWC), Liên minh HTX Việt Nam (VCA), Liên hiệp HTX công nhân Nhật Bản (JWCU) Thành viên liên kết: Liên đoàn HTX phụ nữ bang Gujarat, Ấn Độ (SEWA), HTX giới thiệu việc làm Uralungal, Srilanca (ULCCS) ➢ Có những HTX (hoặc doanh nghiệp) tương tự như mô hình trên tại Philippines, Sri Lanka, Australia, Indonesia, Bhutan, Malaysia, Mongolia, Nepal v. v.

Liên hiệp HTX công nhân Nhật Bản (JWCU) Liên hiệp HTX công nhân Nhật Bản Thành lập năm: 1979 Số lượng thành viên trong các HTX thành viên: khoảng 65. 000 (15. 000 thành viên là người lao động và 50. 000 thành viên của JOCCU tính đến tháng 3/2019) HTX thành viên: 25 “CENTER Jigyōdan” (HTX công nhân Trung ương/CWC): HTX công nhân lớn nhất tại Nhật Bản được thành lập năm 1987 trực thuộc JWCU. CWC có 15 văn phòng chính với 350 trung tâm kinh doanh, 10. 000 nhân viên (7. 000 thành viên) khắp đất nước Nhật Bản tính đến tháng 3/2019). HTX công nhân địa phương (16) Liên hiệp HTX tiêu dùng của những người lớn tuổi Nhật Bản (JOCCU): được thành lập năm 2001 dưới sự khởi xướng của JWCU. JOCCU có 22 tổ chức thành viên khắp quốc gia với 51. 206 thành viên tính đến tháng 3/2017. Các tổ chức liên kết khác (5) và thành viên liên kết (3): Doanh nghiệp vừa và nhỏ, tập đoàn nông nghiệp, các tổ chức của những nhà sản xuất, các công ty phúc lợi xã hội v. v.

Liên hiệp HTX công nhân Nhật Bản (JWCU) Các tổ chức liên quan khác: Viện nghiên cứu HTX Nhật Bản: chuyên nghiên cứu về phong trào HTX công nhân tại Nhật Bản và trên thế giới được JWCU thành lập năm 1991. Tổ chức Đoàn kết Xã hội Nhật Bản (JSSO): được JWCU thành lập năm 2004 để tập hợp tất cả các lĩnh vực phi lợi nhuận tại Nhật Bản để cùng nhau trở thành “phong trào đoàn kết xã hội”, tiến xa phong trào HTX công nhân. Mạng lưới Biên giới Nhật Bản Các đối tác Toàn cầu: Liên minh HTX Quốc tế (ICA), Diễn đàn kinh tế xã hội toàn cầu (GSEF). Khu vực/lĩnh vực: ICA-AP, CICOPA (Tổ chức HTX TTCN và người sản xuất quốc tế). Quốc gia: Liên minh HTX Nhật Bản (JCA), “HTX Nhật Bản”, Hội đồng TW các Hiệp hội phúc lợi cho Công nhân Nhật Bản.

Xã hội Nhật Bản ngày nay Tỷ lệ thất nghiệp: 2. 5 % Tỷ lệ việc làm không thường xuyên: 37 % (trên 20 triệu) Lao động bán thời gian: 1, 8 triệu Lao động có thu nhập thấp/“lao động nghèo”: 13 triệu Người nhận hỗ trợ từ Nhà nước: 2, 14 triệu Tỷ lệ người nghèo: 16 % Tỷ lệ già hóa dân số: 27 % (35 triệu) Tỷ lệ người già nghèo: 22% Tỷ lệ trẻ em nghèo: 14 % Các hộ gia đình nhận hỗ trợ từ CP: 1, 64 triệu Tỷ lệ người già nhận hỗ trợ từ CP: 50 % Tỷ lệ người nghèo đơn thân: 50 % Thanh niên thất nghiệp (“NEET”): 600 nghìn “Hikikomori”: 700 nghìn (hoặc trên 2 triệu)

Doanh thu của JWCU trong năm tài chính 2017: 335 triệu USD 12 000 social welfare corporations 10 000 Japan Older Persons' Consumer Co-operative Union 8 000 Local Worker Cooperatives･Other Affiliated Organizations and Associated Members 6 000 Central Worker Co-operative 4 000 2 000 rs he n/ M tio ica Ot e io ct ru ns t Co ov i n l os a sp as te - Di st ru W Pu bl uc a tio n/ In ta sp or ct tio io n n il ta an Ed En oo p Re sis As -C Tr Bu vi sin ro es nm se Fo en s od ta /A l. S er gr vi icu ce ltu s r e/ Ho Fo m re e De st ry liv er ed M ea ls ta iti lic Jo b Fa cil In te r ra t io n of P ub ai g. M in nc e es ce an en nt ild Ch Bu ild pe rt he Ag ed an d th e Di sa bl Ca ed re 0

LĨNH VỰC KINH DOANH Chăm sóc người già: Chăm sóc hàng ngày, chăm sóc tại nhà và cá nhân, vận chuyển bữa ăn tại nhà, chăm sóc người ốm v. v etc. Các dịch vụ dành cho trẻ em và cha mẹ: Nhà trẻ, giữ trẻ sao giờ tan học, Trung tâm cho trẻ em, hỗ trợ trẻ v. v. Chăm sóc và hỗ trợ người tàn tật: Chăm sóc hàng ngày, chương trình chăm sóc trẻ sau tan học (đối với trẻ tàn tật), đào tạo nghề, hỗ trợ tìm việc làm Hỗ trợ thanh niên: “Trung tâm hỗ trợ thanh niên”, hỗ trợ việc làm, thực tập nghề v. v. Hỗ trợ nạn nhân ảnh hưởng bởi thảm họa (đặc biệt trong khu vực Tohoku), người nghèo và người túng thiếu. “Trung tâm hỗ trợ độc lập cho người túng thiếu”, đào tạo nghề, hỗ trợ tìm việc làm, tạo việc làm v. v. Vận hành các cơ sở công cộng: Trung tâm cho người Lớn tuổi, Trung tâm cộng đồng, tắm suối nước nóng, nhà tang lễ, v. v

“Nghề tự do” “Đây là phương thức làm việc mới để thành lập doanh nghiệp mà ở đây mỗi người có thể tự làm chủ cuộc sống của mình. Đây là cách liên kết nhu cầu của cuộc sống con người, cộng đồng địa phương và những khó khăn của họ. Như vậy mỗi người cùng nhau góp vốn, quản lý kinh doanh một cách dân chủ và chia sẻ trách nhiệm” CÔNG VIỆC ĐƯỢC TUYỂN VÀO LÀM NGHỀ TỰ DO Vốn Công việc Lãi cổ phần Nghề tự do (thành viên) Góp vốn g Nhà đầu tư Quản lý Nhà quản lý Công việc Quản lý Việc làm IĐầu tư Lương Người lao động

“Nghề tự do” là cách làm việc độc nhất đối với HTX công nhân tại Nhật Bản đó là mô hình “HTX tạo việc làm. Chúng tôi định nghĩa “HTX tự tạo việc làm” như sau: “HTX tạo việc làm là phương thức làm việc hợp tác và đoàn kết thông qua đó chúng tôi, những công dân tạo việc làm cần thiết cho mọi người và cộng đồng địa phương. Đối với cộng địa phương, chúng tôi tạo “việc làm bền vững” để xây dựng xã hội nơi chúng ta sống và làm việc cùng nhau. HTX tạo việc làm đặt giá trị lớn nhất về nhân phẩm con người, việc làm bền vững và cuộc sống tốt” Với cộng đồng Với người sử dụng Trong số thành viên Đó là mục tiêu cơ bản nhất của “HTX tạo việc làm” (HTX công nhân tại Nhật Bản) để giúp cộng đồng địa phương mà ở nơi đó không có ai bị bỏ rơi và tách biệt thông qua tạo việc làm và việc làm bền vững bằng cách hợp tác chặt chẽ với người dân địa phương “Ba cấp hợp tác”

Ví dụ 1: Trung tâm Phúc lợi địa phương “Ajisai” (hydrangea) là trung tâm kinh doanh phúc lợi địa phương tại thành phố Matsudo (tỉnh Chiba). Trung tâm chủ yếu cung cấp dịch vụ chăm sóc hàng ngày cho người già trong Hệ thống bảo hiểm chăm sóc dài hạn. Trung tâm đống thời còn đào tạo nghề tại chỗ cho người khuyết tật. Trung tâm đào tạo nghề giúp những người thiểu năng trí tuệ hoặc khó khăn để sống tự lập thông qua việc kết hợp y tế, chăm sóc hàng ngày, đào tạo có sự hỗ trợ, và hỗ trợ việc làm. Chương trình đào tạo nghề do tỉnh Chiba hỗ trợ tài chính; Chương trình đào tạo này được thực hiện trong 4 tháng dành cho người tàn tật chuyên chăm sóc người già và họ có thể nhận được chứng chỉ chăm sóc sau khi hoàn thành chương trình (Hiện nay có 25 người tàn tật đã nhận được giấy chứng nhận thông qua chương trình này). Tại “Ajisai”, những người tốt nghiệp từ chương trình đào tạo nghề tại chỗ đang làm việc như những cán bộ chăm sóc cho người già. Hiện nay có 19 thành viên là người lao động làm việc tại “Ajisai” trong đó có 6 thành viên là những người tàn tật về tinh thần hoặc khó khăn để hòa nhập xã hội, trong khi đó 8 thành viên là những người già trên 60 tuổi và có 20 người dân địa phương cùng hỗ trợ làm việc tại trung tâm chăm sóc người già như những tình nguyện viên

Bà Fumie Kobayashi, một cán bộ quản lý của “Ajisai”, đã từng làm việc tại các trung tâm chăm sóc sức khỏe nhưng rất thất vọng vì sự đối xử của người dân ở đây. Cô ấy nói “Trung tâm chúng tôi là duy nhất mà ở đó người tàn tật được chúng tôi đào tạo và tuyển vào làm như những người chuyên chăm sóc người già. Điều này trao quyền cho cá nhân và cho họ niềm tin tự đứng trên đôi chân của mình. Do vậy rất khó để phân biệt giữa người chăm sóc và người nhận chăm sóc. Thay vào đó bạn có thể nhìn thấy sự hỗ trợ lẫn nhau do người chăm sóc cung cấp (người tàn tật và người già) và người nhận chăm sóc với nhau (người già)!” Ông Jean-Louis Bancel (Chủ tịch Liên minh HTX quốc tế khu vực châu u) đã đến thăm “Ajisai” vào tháng 5/2017 và đã phát biểu như sau: “Tôi thực sự xúc động khi nhìn những người tàn tật chăm sóc những người già. Đó chính xác sự bình đẳng có nghĩa là gì. Tại “Ajisai”, có một tổ chức mà ở đó mọi người bình đẳng (không phân biệt già hay trẻ, nam hay nữ, người tàn tật hay người bình thường và ở nơi đó không có ai bị bỏ lại phía sau. Đây chính xác là tinh thần HTX”

Ví dụ 2: Trung tâm phúc lợi xã hội địa phương “WORKERS NET RINGS” (WNR) là trung tâm phúc lợi xã hội địa phương cung cấp các dịch vụ làm sạch thành phố và nhà cửa, các dịch vụ khác nhau trong các trung tâm chăm sóc trẻ v. v. Bản thân người quản lý vẫn đang chiến đấu với chững nghiện rượu. Ông ta đã ly dị vợ do nghiện rượu và đồng thời bắt buộc phải tách biệt khỏi con gái anh ta trong khi không có việc làm. Ông ta trở thành viên của JWCU vào năm 2011 và mọi thứ đã thay đổi. “Nghề tự do” cho phép ông ta có việc làm và hợp tác với các đồng nghiệp, dành được mối quan hệ xã hội với những người khác. Ông ta trở thành người quét dọn chuyên nghiệp và trở thành lãnh đạo của WNR. Dưới sự lãnh đạo của ông ta, WNR nhận nhiều người muốn có việc làm trong đó có nhiều người đang trải qua những khó khăn như tàn tật, nghiện rượu, hội chứng Asperger, phụ thuộc thuốc tân dược, HIV, v. v), người mới ra tù, người vô gia cư v. v.

Chương trình phát triển nghề nghiệp Dịch vụ quyét dọn đường phố (kinh nghiệm làm việc – đào tại chỗ - làm việc ngay): Khuyến khích sự sáng tạo trong công việc, giữ cuộc sống ổn định, có giao tiếp và một nơi yên bình. Các dịch vụ tại Trung tâm chăm sóc trẻ em （Đào tại chỗ～làm việc luôn – công việc toàn thời gian）: Tiếp tục làm việc ở các lĩnh vực khác nhau. Dịch vụ Lau dọn nhà cửa (làm việc luôn – công việc toàn thời gian): Trở thành người quét dọn chuyên nghiệp, có kiến thức, kỹ năng TS. Sifa Chiyoge (Giám đốc Liên minh HTX quốc tế khu vực Châu Phi) đã đến thăm “WORKERS NET RINGS” vào tháng 9/2017. Cô đã nghe bài phát biểu của người quản lý một cách xúc động và đã nói với anh ta như sau: “Tôi thực sự xúc động khi nghe bài phát biểu của anh. Trong thực tế, em trai của tôi đã chết vì nghiện rượu cách đây vài năm. Nếu có những HTX công nhân như vậy ở đất nước của tôi thì anh tôi đã không thể mất đi cuộc sống và có thể có việc làm, có thu nhập, có cuộc sống tươi đẹp, hòa nhập với các đồng nghiệp như các anh ở đây”

Ví dụ 3: Dự án BDF “AGURIIN” “Aguriin” là nhà máy xăng dầu sinh học (BDF) do HTX quản lý và HTX tuyển dụng những thanh niên tàn tật hoặc khó hòa nhập xã hội vào làm việc. JWCU hiện nay điều hành 4 nhà máy BDF khắp Nhật Bản và tất cả các nhà máy này được quản lý theo đúng mô hình HTX công nhân; Nhà máy thành lập lâu nhất vào năm 2011 và mới nhất vào năm 2015. Để giải quyết vấn đề đói nghèo và thất nghiệp trong thanh niên, JWCU đã xây dựng chương trình với tên gọi “Ngôi trường độc lập cho thanh niên” được chính phủ tài trợ. Chương trình này nhằm hỗ trợ tìm việc làm cho thanh niên và chính phủ buộc phải đóng cửa do thiếu kinh phí. Nhiều thanh niên trong chương trình không chỉ đói nghèo mà còn thất nghiệp và được gọi là “hikikomori”, có nghĩa người đó luôn tránh né những giao tiếp xã hội. Bởi vì nhiều thanh niên trong trường không thể tìm được việc làm trước khi Trường này bị đóng cửa, JWCU đã xây dựng chương trình khác với tên gọi “Group Home” mà cho phép những người đã tốt nghiệp có thể tìm được việc nhằm ổn định cuộc sống. Tuy nhiên chương trình này chỉ tạm thời và không còn tồn tại nữa.

Thông qua chương trình này thì một trong những thanh niên trẻ, anh Daisuke Ishii đã tìm được việc làm trong HTX “Aguriin”. Anh ta hiện làm việc tại một trong bốn nhà máy chuyên thu mua những xăng đã qua sử dụng để tái chế thành xăng sinh học. Tùy quy mô của nhà mà số lượng xăng thu mua ít hoặc nhiều mỗi ngày, nhà máy lớn nhất có thể thu 1. 000 lít/ngày và nhà máy nhỏ nhất là 400 lít/ngày, số xăng này sau đó được tái chế, xử lý và công việc này do người lao động là thành viên thực hiện. HTX này không chỉ tuyển dụng số thanh niên dưới 35 tuổi có vấn đề về suy nghĩ hoặc giao tiếp xã hội mà còn cả các thành viên lớn tuổi. Xăng sinh học tái chế được sử dụng bởi nhiều người địa phương như các công ty xe buýt và các doanh nghiệp khác. Dự án BDF “Aguriin” đã được làm thành video với tiêu đề Làm việc cùng nhau vì tương lai HTX do CICOPA làm.

Ví dụ 4: NEXT GREEN TAJIMA “Next Green Tajima” (NGT) là một HTX công nhân tại thành phố Toyooka, tỉnh Hyogo, triển khai quản lý rừng và các hoạt động kinh doanh khác. JWCU hiện nay điều hành 4 dự án rừng khắp Nhật Bản – tất cả đều do HTX công nhân quản lý. Tại Nhật Bản, lĩnh vực lâm nghiệp đã giảm mạnh trong suốt mấy thập kỷ qua; hiện nay rất ít thanh niên tham gia vào lâm nghiệp trong khi hầu hết những người công nhân làm việc trong ngành lâm nghiệp đều đã lớn tuổi. Tại thành phố Toyooka cũng vậy, rất nhiều núi và rừng bị người chủ bỏ hoang. Năm 2009, JWCU đã xây dựng chương trình với tên gọi “Trung tâm hỗ trợ thanh niên” tại thành phố Toyooka do chính phủ tài trợ. Trung tâm này hỗ trợ kết hợp y tế, cuộc sống hàng ngày, đào tạo tự thân, hỗ trợ chuyển giao việc làm cho thanh niên những người không chỉ trải qua nghèo đói, thất nghiệp và còn khó tiếp xúc xã hội. Năm 2012, JWCU đã đưa ra một chương trình đào tạo nghề khác đặc biệt vào việc quản lý rừng; một thanh niên từng sử dụng “Trung tâm hỗ trợ thanh niên” đã tham gia vào chương trình này. Năm tới, NGT được thành lập bởi những người đã tốt nghiệp chương trình đào tạo nghề. 17

Hiện nay, có 5 công nhân là thành viên HTX làm việc tại NGT; một số người làm việc tạm thời hoặc không thường xuyên trước kia trong khi thành viên khác là người đã sử dụng “Trung tâm hỗ trợ thanh niên”. Có một thành viên nữ đang có con nhỏ. Công việc của họ bao gồm quản lý rừng (yamamori), bán than củi/vỏ bào, canh tác nông nghiệp quy mô nhỏ như trồng nấm. Với sự hỗ trợ của người dân địa phương, 5 thành viên của NGT đang làm việc về dự án phát triển cộng đồng, tập trung quản lý rừng hướng tới mục tiêu chung là xây dựng một xã hội mà thức ăn, năng lượng và chăm sóc là tự cung tự cấp và được tái sử dụng.

Những ưu tiên của JWCU đối với chiến dịch của ICA “CO-OPS cho năm 2030” ●Ưu tiên 1 Chúng tôi ưu tiên xây dựng luật để xác định HTX công nhân tham gia vào “công việc tự do”, tạo ra nơi làm việc và cộng đồng địa phương mà ở đó cho phép mọi người tự do thể hiện cá nhân họ và làm việc cùng nhau, tạo ra một xã hội mà ở đó mọi người có thể làm việc trong hòa bình vào năm 2030. ●Ưu tiên 2 Chúng tôi uyw tiên thành lập 1. 000 trung tâm vệ tinh khắp Nhật Bản để đáp ứng các nhu cầu khác nhau của người dân địa phương gồm các thế hệ khác nhau từ trẻ em đến người gia và đưa họ là mục tiêu của trung tâm vào năm 2030. p phích của JWCU’ cho các dự án của Các mục tiêu phát triển của Liên hiệp quốc ● Ưu tiên 3 Chúng tôi ưu tiên phát triển kinh tế cộng đồng thông qua đó lương thực, năng lượng và chăm sóc được tự tái tạo như một hệ thống kinh tế củng cố sự bền vững của cộng đồng địa phương vào năm 2030.

JWCU hình thành mạng lưới các HTX dịch vụ và công nghiệp trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương 1. Để chia sẻ các kết quả nghiên cứu đang được ICA-AP/CICOPA triển khai về “Việc làm và sở hữu trong các HTX trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương”, để hiểu được sự đa dạng về HTX công nghiệp và dịch vụ trong khu vực, phân loại theo từng lĩnh vực khác nhau, nắm được những thách thức mà mỗi nhóm gặp phải. 2. Tìm được “bản chất chung” của HTX công nghiệp và dịch vụ trong khu vực vượt ra khoải sự đa dạng của HTX. 3. Đưa ra mạng lưới HTX công nghiệp và dịch vụ trong khu vực với hai mục đích nêu trên. Tìm kiếm khả năng phát triển mạng lưới này thành một tổ chức chính thức (giống tương tự như tổ chức CICOPA khu vực châu Á – Thái Bình Dương) trong tương lai. (submitted to the ICA-AP Regional Assembly in Teheran, November 2018)