TMMOB Makina Mhendisleri Odas Endstri Mhendislii Bahar Konferanslar

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV "Proje Yönetimi ve Süreç İyileştirme“ 03 -04 Kasım 2006 İZMİR Aslı KIVRAKDAL Üretim Planlama Mühendisi DİTAŞ Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR

TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ VE BİR TEKSTİL FİRMASINDA ANALİTİK HİYERARŞİ YÖNTEMİ İLE TEDARİKÇİ DEĞERLENDİRMESİ Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 2

SUNUM TASLAĞI • • • GİRİŞ TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİ ÖRNEK UYGULAMA SONUÇLAR VE ÖNERİLER Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 3

1. GİRİŞ Günümüzde birçok işletme, rekabet üstünlüğü elde etmede işletmeler arası ilişkilerin önemini anlamış ve gerek tedarikçileri gerekse müşterileriyle olan ilişkilerini karşılıklı işbirliği ve menfaat esasına bağlı olarak yeniden yapılandırmaya başlamışlardır. Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 4

1. GİRİŞ Bu çalışmada; Tedarik zinciri yönetimi anlayışıyla analitik hiyerarşi süreci yöntemi kullanılarak bir tekstil firmasında tedarikçi değerlendirilmesi yapılmıştır. Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 5

1. GİRİŞ Bu çalışmada temel amaç; tedarik zinciri yelpazesinin çok geniş olduğu tekstil sektöründe faaliyet gösteren tedarikçilerin belirli kriterlere göre karşılaştırılıp seçilmesidir. Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 6

2. TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 7

Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 8

Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 9

TEKSTİLDE TEDARİK ZİNCİRİ Yönetim • Bilgi • • Bilgi işlem • • • Parekende Veri toplama alt yapısı Ortak Format • Kuruluşlar arası İşbirliği için Tedarik Zinciri Yönetim Yapısı Konfeksiyon • • Ortak Format Kumaş • Ortak Format İplik • Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR Kuruluş Yapılarının Çeşitliliği 10

3. ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİ AHS (Analytic Hierarchy Process – AHP); belirlilik ya da belirsizlik altında çok sayıda alternatif arasından seçim yaparken, çok sayıda karar vericinin bulunduğu çok kriterli, çok amaçlı bir karar verme durumunda kullanılan yöntembilimdir. Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 11

3. ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİ • 1. Adım: Problemin Tanımlanması • 2. Adım: Hiyerarşik Yapının Oluşturulması Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 12

3. ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİ GENEL HEDEF (AMAÇ) BİRİNCİ KRİTER BİRİNCİ ALTERNATİF İKİNCİ KRİTER ÜÇÜNCÜ KRİTER İKİNCİ ALTERNATİF DÖRDÜNCÜ KRİTER ÜÇÜNCÜ ALTERNATİF Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 13

3. ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİ • 3. Adım: İkili Karşılaştırmalar Matrisinin Oluşturulması Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 14

3. ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİ • 4. Adım: Tüm Karşılaştırmaların ve Matrislerin İstenen Yapıya Göre Düzenlenmesi Ø İkili karşılaştırma matrislerinin oluşturulmasından sonra, matrisler normalize edilerek her kriter için önem dereceleri hesaplanır. Ø Önem dereceleri hesaplandıktan sonra kriterlerin ve alternatiflerin önem dereceleri birbirleri ile çarpılarak alternatiflere ait öncelik değerleri bulunur. Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 15

3. ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİ • 5. Adım: Problemin Çözümü ve Tutarlılık İndeksinin Kontrol Edilmesi • Tutarlılık İndeksi • Tutarlılık Oranı Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 16

3. ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİ n 3 4 5 6 7 8 RI 0. 58 0. 90 1. 12 1. 24 1. 32 1. 41 Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 17

3. ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİ • 6. Adım: Tüm Seviye ve Kriterler İçin 3. , 4. ve 5. Adımların Tekrar Edilip Problemin Çözülmesi • Problemdeki kalan tüm seviye ve kriterler için ikili karşılaştırmalar matrisi oluşturulup, normalize edilerek tutarlılık oranları hesaplanır. • Elde edilen tüm değerler ile çözüm gerçekleştirilir. Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 18

4. ÖRNEK UYGULAMA • Bu çalışmada Era Tekstil San. ve Tic. A. Ş. ‘nin belirlediği bir iş kolunda, ortak çalışma yaptığı tedarikçilerinin değerlendirilmesi yapılmıştır. • Bu kapsamda ele alınan çalışmada değerlendirilen tedarikçiler; – Era (İç-Dış) Tekstil – Kamuran Ütü – Erdal Tekstil – Veka Tekstil işletmeleridir. Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 19

Bu çalışmada materyal olarak Era Tekstil ve Era Tekstil için son kalite kontrol yapan tedarikçilerden; 24. 03. 2006 ile 25. 04. 2006 tarihleri arasında 69627 parça için alınan veriler kullanılmıştır. Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 20

1. Adım: Görülmesi olası hata türlerinin belirlenmesi • Mevcut Hata Türleri • Ağırlıklı Gözlenen Hata Türleri Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 21

Adım 2: Hat Sonu Hata Raporu Formunun Hazırlanması Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 22

Adım 3: Tedarikçilerden Gelen Veriler İle Saptanan Hataların Oranları Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 23

Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 24

• Görüldüğü gibi belirlenen 9 ana hata çeşidinden toplam olarak %82, 31 oranında en fazla görülen hata çeşitleri; ü Leke ü Yağ lekesi ü Dikiş hatası olarak saptanmıştır Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 25

Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 26

Bu çalışmada hata oranlarının yanı sıra diğer parametreler ise kontrol edilen partilerdeki “Red Oranları “ve “Toplam Hata Oranları”dır. Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 27

Elde edilen verilerle; • Kontrol edilen her bir partinin yaklaşık 1/3‘ü, üstünde hata bulunan parçalardan oluşmaktadır. Bunun değerlendirmesinde de; ü Öncelikle kabul edilebilir hata oranları düzeyini belirlemek(saptamak), ü İkinci olarak ta mevcut hata oranını kabul edilebilir seviyeye indirmek gerekmektedir. Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 28

ÇALIŞMADAKİ EKSİK YÖNLER VE ÖNERİLER 1. Her firmadan aynı yoğunlukta veri elde edilememiştir. Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 29

2. Hata kartlarının tanımlayıcı bilgileri (Tarih, Model No, Parti Büyüklüğü…) tam olarak doldurulmamaktadır. Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 30

3. Hata türlerinden “Leke” ve “Yağ Lekesi” nin farkına kaliteciler tarafından bilinçli bir şekilde varılmadığı gözlenmiştir Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 31

4. Hata türlerinden “Dikiş Hatası” kontrolcü firmalar tarafından “makine tamiri” ve “el tamiri” olarak ayrı işlenmektedir Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 32

5. En önemlisi; Era Tekstil’in bu çalışmada kullanılan tüm parametreler için “Kabul Edilebilir Hata oranları Düzeyleri” ve “Spesifikasyonları” belirlemesi gerekmektedir. Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 33

Adım 4: Tedarikçi Değerlendirme Problemine İlişkin Hiyerarşinin Oluşturulması Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 34

Adım 5: Kriterler Temelinde İkili Karşılaştırma Matrislerinin Oluşturulması • Değerlendirici 1 için ikili karşılaştırma matrisi Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 35

• Değerlendirici 1 için normalleştirilmiş kıyas matrisi Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 36

Adım 6: Hatalara İlişkin Öncelik Değerlerinin Hesaplanması Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 37

Adım 7: Ağırlıklı Ortalama Matrisinin Oluşturulması Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 38

Adım 8: Kriterler Temelinde Oluşturulan İkili Karşılaştırma Matrislerinin Tutarlılık Oranları Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 39

Adım 9: Tutarlı Çıkan İkili Karşılaştırmaların Tedarikçi Değerlendirmesine Giderken Tek Matris Halinde Önceliklerinin Belirlenmesi Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 40

Adım 10: Tedarikçilerin “Hata Başarı Puanları”nın hesaplanması • “Hata Başarı Puanı” kavramı; Era Tekstil için önceliğe (öneme) sahip hataların hangi firmalarca ne ölçüde bulunduğunun bir göstergesi olarak belirtilmiştir. Bir başka deyişle bu çalışmadaki değerlendirme ölçütü olarak ta adlandırılabilir. Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 41

• Ağırlık Değerleri Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 42

Adım 11: Tedarikçilerden “Hat Sonu Hata Raporu” formları ile elde edilen verilerin düzenlenmesi • Tedarikçilerin Hataları Yakalama Yüzdeleri Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 43

Adım 12: “Hata Başarı Puanları” tablosunun oluşturulması Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 44

5. SONUÇ VE ÖNERİLER • Hata başarı puanına göre tedarikçi firmalar; • Kamuran Ütü > Era (iç-Dış)> Erdal Tekstil > Veka Tekstil şeklinde sıralanmaktadırlar. Bu sıralama ile Era Tekstil’in belirlediği ortak iş kolunda çalışma yaptığı firmalara hangi oranlarda iş göndereceği saptanabilir. Ayrıca üretimi yapılacak partinin spesifik özelliklerine göre kabul edilemeyecek hata oluşumlarının engellenmesi açısından bu hataları bulmakta daha başarılı olan tedarikçisi ile işi paylaşması akılcı bir yaklaşım olacaktır. Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 45

. : : Teşekkürler: : . SORULARINIZ. . İletişim: E-mail: aslikivrakdal@ditas. com. tr asli. kivrakdal@gmail. com Tel: 05364810962 05055529953 Endüstri Mühendisliği Bahar Konferansları IV 03 -04 Kasım 2006 İZMİR 46