TL 3030 ADA AZERBAYCAN EDEBYATI Prof Dr Erdoan
TL 3030 ÇAĞDAŞ AZERBAYCAN EDEBİYATI Prof. Dr. Erdoğan Uygur
4. HAFTA Azerbaycan Edebiyatında Romantizm ve Romantikler
Azerbaycan’da romantik şair ve yazarlar arasında Muhammed Hadi, Hüseyin Cavid, Ahmet Cevat, Abdulla Şaiq gibi isimler vardır.
Romantikler çoğu zaman realiteyi göz ardı etmeden üzüntü, öfke, sevinç, mutluluk, vatan ve bayrak sevgisi gibi duyguları ön plana çıkartan eserlere imza atmışlardır.
Hadi’nin ve Cevat’ın şiirleri, Cavid’in şiirleri ve piyesleri bu duyguların güçlü bir şekilde yansıtıldığı eserlerdir.
Ahmet Cevat (1892 -1937) S U S M A R A M ! “Men bir gulam, yük altında ezilmişem, gardaşım, Sevinç bilmez bir mahkumam, ahu-zardır sırdaşım. Damga vurub, zencirleyib tullamışlar zindana, Karlı-buzlu cehennemler mesken olmuşdur bana. Mene dinme, sus deyirsen, ne vahtacan susacam, Buhranların, hicranların, mahbesinde galacam? Niye susum, konuşmayım, insanlıkda payım var, Menim ana vatanımdır talan olan bu diyar.
Niye susum, konuşmayım, Türk yurdudur bu toprak, Oğuzların, elhanların vatanında kimdir, bak! Bu dünyada azadlığı şan şöhretten üstün tut, Alçaklığı, yaltaklığı rezilliyi sen unut! Nece susum, konuşmayım, men eyleyim heyanet? Hanı sevgi, hanı vatan, de harda galdı millet? Men bir gulam, yerim altun, suyum gümüş, özüm aç, Atam mahkum, anam sail, elim her şeye möhtaç. Men Türk evladıyam, derin aklım, zekam var, Ne vahtacan çiynimizde gezecekdir yağılar? Ne kadar ki, hakimlik var, mahkumluk var, ben varam, Zülme garşı isyankaram, ezilsem de susmaram!”
Mikayıl Müşfiq (1908 -1938) Öyreniş Heyat nedir? Sual verdim özüme, Menasını çiçeklerden öyrendim. Yaşadıqca çarpışmayı, sevmeyi Qelbimdeki dileklerden öyrendim. Bir yay aldım çıxmaq üçün şikara, Tuş geldim bir ahu gözlü nigare. Nişan alıb ox atmağı, ne çare, Daş ürekli meleklerden öyrendim.
Sular kimi köpüklenib daşmağı, Eller kimi uca dağlar aşmağı, Min bir emel arxasınca qoşmağı Dürlü-dürlü üreklerden öyrendim. Xeber olsun her tazeye, her gence: İnsan çocuq, heyat ona eylence… Men gurultu qoparmağı ilk önce Alov gözlü şimşeklerden öyrendim. Heyat nedir? Ölüm nedir? Boş sual! Sevda nedir? Hicran nedir? Bir xeyal! Men bunların esasını, işte, al: Hep çekdiyim emeklerden öyrendim
Abdulla Şaiq (1881 -1959) Vətən Sən ey gözəl Vətənim, Yurdum, yuvamsan mənim. Səndə xoş ömür sürür. Sevilənim, sevənim, Sənsən yanan çırağım, Yurdum, yuvam, ocağım, Havam, suyum, torpağım. Bağım, tarlam, çəmənim.
Səni duymaz hər yetən, Eşqin çıxmaz könüldən. Böyük anam sənsən, sən! Varlığımsan sən mənim. Sənindir çırpan ürək, Səndən doğar hər dilək, Nə gözəlsən, nə göyçək Sən, ey ana Vətənim!
Soru-Cevap Katkı ve eleştiriler
KAYNAKLAR Arif, Memmed, Heyder Hüseynov, Azerbaycan Edebiyyatı Tarihi II, ZAAz. F, Bakı, 1944. Erol, Ali, Abdulla Şaik Talıbzade (Hayatı-Sanatı, Seçme Eserleri), Tıbyan Yay. , İzmir, 2005. Garayev, Yaşar, Facie ve Gehreman, ASSR Elmler Akademiyası Neşriyyatı, Bakı, 1965. Hacıyev, Bayram, Dramaturg ve Tarih, Yazıçı, Bakı, 1985. Hacıyeva, Maarife, XX. Asır Azerbaycan Edebiyatı, Samsun, 1994. Memmedli, Afina, Ehmed Cavad ve Türkiye, Elm ve Tehsil, Bakı, 2010. Talıbzade, Kamal, XX. Esr Azerbaycan Edebi Tengidi, Azerbaycan SSR Elmler Akademiyası Neşriyatı, Bakı, 1966. Talıbzade, Kamal (Tertip edeni), Abdulla Şaiq, Seçilmiş Eserleri, C. 3, Avrasiya Press, Bakı, 2005. Türkekul, Mustafa Hakkı, Azerbaycanlı Türk Şairi Hüseyin Cavid, Azerbaycan Gençlik Derneği Yay. , İstanbul, 1963. Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi, Azerbaycan Edebiyatı, cilt 4, Kültür Bak. Yay. , Ankara, 1992.
- Slides: 13