Titreimli almalarda SG Gvenlii ve Sal Yksek Lisans

Titreşimli Çalışmalarda İSG İş Güvenliği ve Sağlığı Yüksek Lisans Programı Mustafa ERŞAHİN

Ders Konusunun Hedefi 1 2 • Fiziksel risk etmenlerini, • Korunma yollarını 2

İçindekiler 1 2 3 • Titreşim ve Titreşim Kaynakları • Titreşimin İnsan sağlığı Üzerindeki Etkileri • Titreşimden Korunma 3

Genel Amacı İşyerindeki sağlığı ve güvenliği olumsuz etkileyen titreşim kaynaklı ortaya çıkan riskleri ve alınması gereken önlemleri öğrenmek. 4

Titreşim ve Titreşim Kaynakları 5

Titreşim ve Titreşim Kaynakları 1 Titreşim; Mekanik bir sistemdeki salınım hareketlerini tanımlayan bir terimdir. Potansiyel enerjinin kinetik enerjiye, kinetik enerjinin potansiyel enerjiye dönüşmesi olayına titreşim (vibrasyon) denir. 6

Titreşim ve Titreşim Kaynakları 1 Titreşim Araç, gereç ve makinelerin, çalışırken oluşturdukları salınım hareketleri sonucu meydana gelir. Çalışmakta olan ve iyi dengelenmemiş araç ve gereçler genellikle titreşim oluştururlar. 7

Titreşim ve Titreşim Kaynakları 2 Titreşim Frekansı Titreşimin Frekansı: Birim zamandaki titreşim sayısına, titreşimin frekansı denir. (Birimi: Hertz (Hz) dir. ) 8

Titreşim ve Titreşim Kaynakları 3 Vibrasyon Spektrumu : Mesleksel çevrede genellikle birden fazla vibrasyon frekansı aynı anda meydana gelmektedir. Bu duruma vibrasyon spektrumu denmektedir. 9

Titreşim ve Titreşim Kaynakları 5 Yer değiştirme : Normal dinlenme pozisyonundaki bir objenin, belirli bir zamandaki titreşim durumundaki pozisyonu arasındaki mesafedir (birimi inç , feet, cm, mm ). 10

Titreşim ve Titreşim Kaynakları 6 Hız : Hareket eden bir objenin hızı, yer değiştirmenin zamana oranıdır (m/sn). 11

Titreşim ve Titreşim Kaynakları 7 İvme : Hareket eden objenin hızı genellikle zaman boyunca değişir. İvme ise hızdaki değişikliğin zamana oranı olup birimi m/s 2 dır. İvme ölçüm kolaylığı nedeni ile, vibrasyon yoğunluğu ve büyüklüğünün ölçümünde kullanılmaktadır. 12

Titreşim ve Titreşim Kaynakları 8 Titreşim Şiddeti Titreşimin Şiddeti: Titreşimin oluştuğu ortamda, titreşen enerjinin hareket yönüne dik, birim alanda, birim zamandaki akım gücüne, titreşimin şiddeti denir. (Birimi: W/cm 2 dir. ) (Yeni Birimi: m/s 2) 13

Titreşim ve Titreşim Kaynakları 9 Maruziyet Eylem Değeri Maruziyet eylem değeri: Aşıldığı durumda, çalışanın titreşime maruziyetinden kaynaklanabilecek risklerin kontrol altına alınmasını gerektiren değeri. 14

Titreşim ve Titreşim Kaynakları 10 Maruziyet Sınır Değeri Maruziyet sınır değeri: Çalışanların bu değer üzerinde bir titreşime kesinlikle maruz kalmaması gereken değer. 15

Titreşim ve Titreşim Kaynakları 11 El - Kol Titreşimi El-kol titreşimi: İnsanda el-kol sistemine aktarıldığında, çalışanın sağlık ve güvenliği için risk oluşturan ve özellikle de damar, kemik, eklem, sinir ve kas bozukluklarına yol açan mekanik titreşim. 16

Titreşim ve Titreşim Kaynakları 11 El - Kol Titreşimi El – kol titreşimi için : Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 5 m/s 2, Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet eylem değeri 2, 5 m/s 2. 17

Titreşim ve Titreşim Kaynakları 11 El - Kol Titreşimi Genellikle el ve el parmakları ile kollara ulaşan titreşimleri oluşturan titreşim kaynakları; Taş kırma makineleri, kömür ve madencilikte kullanılan pnömatik çekiçler, ormancılıkta kullanılan testereler, parlatma ve rende makineleri vb. 18

Titreşim ve Titreşim Kaynakları 12 Bütün Vücut Titreşimi Bütün vücut titreşimi: Vücudun tümüne aktarıldığında, çalışanın sağlık ve güvenliği için risk oluşturan, özellikle de bel bölgesinde rahatsızlık ve omurgada travmaya yol açan mekanik titreşimi. 19

Titreşim ve Titreşim Kaynakları 12 Bütün Vücut Titreşimi Tüm vücudun etkisi altında kaldığı titreşim kaynakları : Traktör ve kamyon kullanımı, dokuma tezgahları, yol yapım, bakım ve onarım makineleri, özellikle çelik konstrüksiyonlu yapılarda titreşime sebep olan makine ve tezgahlar ve benzeri araç gereçler. 20

Titreşim ve Titreşim Kaynakları 12 Bütün Vücut Titreşimi Bütün vücut titreşimi için : Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 1, 15 m/s 2, Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri 0, 5 m/s 2 dir. 21

Titreşim ve Titreşim Kaynakları 12 Titreşim ve Tedavi Titreşimli Çalışmalarda Kemik, Eklem ve Damar Yapısının Muayenesi : Titreşim yapan aletlerle çalışan işçilerin, periyodik olarak sağlık muayeneleri yaptırılmalı. Kemik, eklem ve damarları ile ilgili hastalığı veya arızası görülenler çalıştıkları işlerden ayrılmalı, kontrol ve tedavi altına alınmalıdır. 22

Titreşimin İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri Titreşimin insan vücudundaki etkileri Vücutta bazı doku yapılarının deformasyonuna, Solunum hızının artmasına, Oksijen tüketiminin artmasına ve buna bağlı olarak enerji harcamasının artmasına, Performansta gerilemeye, Sübjektif algılamada bozulmaya 23

Titreşimin İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri Titreşimin insan vücudundaki etkileri Kalp atım sayısının artmasına, buna bağlı olarak kan basıncının artmasına, Merkezi sinir sistemi hücrelerinin fonksiyonlarında aksamaya neden olduğu bilinmektedir. 24

Titreşimin İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri Titreşimin insan vücudundaki etkileri Kalp atım sayısının artmasına, buna bağlı olarak kan basıncının artmasına, Avuç içinde ve parmak uçlarının beyazlamasına, Disk kayması denilen bel ağrılarına, Merkezi sinir sistemi hücrelerinin fonksiyonlarında aksamaya neden olduğu bilinmektedir. 25

Titreşimin İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri Titreşimden Korunma Ergonomik tasarım ve uygun iş ekipmanı seçimi Bütün vücut titreşimini azaltacak oturma yerleri ve el-kol titreşimini azaltacak el tutma yerleri vb. donanımlar 26

Titreşimin İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri Titreşimden Korunma Titreşimin etkisinden korunmak için teknik ve tıbbi önlemler ile eğitime gereksinim vardır. Titreşimden korunmanın temel hedefi, titreşimi kaynağında azaltmaya yönelik olmalıdır. Genellikle makine dizaynı sırasında titreşimi azaltacak zeminler yapmak ve titreşimi az olan makineler satın almak. Kullanılan makinelerin bakımlarını zamanında yapmak, vuran ve titreşen kısımlara izolasyon uygulamak. 27

Titreşimin İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri Titreşimden Korunma Titreşimin olumsuz etkileri görülen işçilerin değiştirilmesi yoluna gidilmelidir. Etkilenme süresinde kısıtlama yapılması veya çalışma süresince daha sık dinlenme araları verilmesi, titreşimden etkilenmede uygun bir korunma yöntemi olacaktır. Titreşimden oluşan meslek hastalığının yükümlülük süresi ise 2 yıldır. 28