Tit 105 Vn bn Lun hc php Nguyn

Tiết 105 Văn bản: (Luận học pháp) - Nguyễn Thiếp -

T¸c gi¶ -La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp, (1723 - 1804) bËc thÇy lín ë La S¬n (Hµ TÜnh) Lµ ng êi thiªn t s¸ng suèt, häc réng tµi cao. - Đỗ đạt làm quan dưới triều Lê.

Thư của Quang Trung gửi cho Nguyễn Thiếp Vua Quang Trung và Nguyễn Thiếp bàn việc nước

Đền thờ Nguyễn Thiếp

Bản tấu của Nguyễn Thiếp gửi vua Quang Trung Quân đức Dân tâm Học pháp (Đức của vua) (Lòng dân) (phép học)

Tác phẩm: - Trích phần 3 của bài tấu gửi vua Quang Trung vào tháng 8/1791.

BÀN LUẬN VỀ PHÉP HỌC ( Luận học pháp) “ Ngọc không mài, không thành đồ vật; người không học, không biết rõ đạo”. Đạo là lẽ đối xử hàng ngày giữa mọi người. Kẻ đi học là học điều ấy. Nước Việt ta, từ khi lập quốc đến giờ, nền chính học đã bị thất truyền. Người ta đua nhau lối học hình thức hòng cầu danh lợi, không còn biết đến tam cương ngũ thường. Chúa tầm thường thần nịnh hót. Nước mất nhà tan đều do những điều tệ hại ấy. Cúi xin từ nay ban chiếu thư cho thày trò trường học của phủ, huyện, các trường tư, con cháu các nhà văn võ, thuộc lại ở các trấn cựu triều, đều tuỳ đâu tiện đấy mà đi học. Phép dạy, nhất định theo Chu Tử. Lúc đầu học tiểu học để bồi lấy gốc. Tuần tự học tiến lên học đến tứ thư, ngũ kinh, chư sử. Học rộng rồi tóm lược cho gọn, theo điều học mà làm. Hoạ may kẻ nhân tài mới lập được công, nhà nước nhờ thế mà vững yên. Đó mới thực là cái đạo ngày nay có quan hệ tới lòng người. Xin chớ bỏ qua. Đạo học thành thì người tốt nhiều; người tốt nhiều thì triều đình ngay ngắn mà thiên hạ thịnh trị. Đó là mấy điều, thành thật xin dâng. Chẳng quản lời nói vu vơ, cúi mong Hoàng thượng soi xét. Kẻ hèn thần cung kính tấu trình. ( La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp, theo La Sơn Yên Hồ. Hoàng Xuân Hãn, tập II, NXBGD, Hà Nội, 1998)

* Chính học: học theo con đường đúng đắn, chính nghĩa. * Thịnh trị: ổn định, phát triển trong thái bình (xã hội, đất nước). * Tam cương: ba mối quan hệ gốc trong xã hội phong kiến là: quân thần (Vua- Tôi), phụ - Tử (Cha – Con), Phu –phụ (Chồng – Vợ) * Ngũ Thường: Ngũ là năm; Thường là hằng có; Ngũ Thường là năm điều gồm: Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín. 1. Nhân: Lòng yêu thương đối với muôn loài vạn vật. 2. Nghĩa: Cư xử với mọi người công bằng theo lẽ phải. 3. Lễ: Sự tôn trọng, hòa nhã trong khi cư xử với mọi người. 4. Trí: Sự thông biết lý lẽ, phân biệt thiện ác, đúng sai. 5. Tín: Giữ đúng lời, đáng tin cậy.

- Tấu là một loại văn thư của bề tôi , thần dân gửi lên vua chúa để trình bày sự việc, ý kiến, đề nghị. - Tấu có thể viết bằng văn xuôi hay văn vần, văn biền ngẫu. - Bài Tấu của Nguyễn Thiếp gửi vua Quang Trung bàn về ba điều mà theo ông bậc đế vương nên biết.

So sánh : Chiếu, Hịch, Cáo với Tấu? Thể loại Chiếu, Hịch, Cáo Tấu Khác Là các thể văn do vua, chúa , tướng lĩnh ban truyền xuống thần dân. Giống Đều là văn nghị luận cổ được viết bằng văn xuôi, văn vần hoặc văn biền ngẫu. Là một loại văn thư của bề tôi , thần dân gửi lên vua, chúa.

“ Ngọc không mài…học điều ấy. ” Mục đích chân chính của việc học. “ Nước Việt ta… điều tệ hại ấy. ” . Bố cục: 4 phần: Phê phán quan niệm học không đúng. “ Cúi xin từ nay. . . chớ bỏ qua. ” Quan điểm và phương pháp học tập đúng đắn. ( Phần còn lại ) Tác dụng của việc học chân chính.

“Ngọc không mài, không thành đồ vật ; người không học không biết rõ đạo” -> Nghệ thuật: Dùng câu châm ngôn, hình ảnh so sánh, cách nói phủ định hai lần -> Học tập là một qui luật trong cuộc sống của con người -> Chỉ có học tập con người mới trở nên tốt đẹp -> Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học

Đạo là lẽ đối xử hằng ngày giữa mọi người. Kẻ đi học là học điều ấy. -> Cách giải thích giản dị, ngắn gọn rõ ràng, dễ hiểu, tăng sức thuyết phục. -> Lẽ sống đúng, đẹp, là mối quan hệ xã hội giữa con người với con người. -> Mục đích chân chính của việc học là học để làm người.

“Học để làm người, làm việc, làm cán bộ để phụng sự Tổ quốc và nhân dân. - Hồ Chí Minh -

ĐiÓm tÝch cùc Coi träng môc tiªu ®¹o ®øc cña viÖc häc ĐiÓm cÇn bæ sung Môc ®Ých häc kh «ng chØ lµ rÌn luyÖn ®¹o ®øc mµ cßn rÌn năng lùc trÝ tuÖ ®Ó con ng êi cã søc m¹nh x©y dùng, c¶i t¹o x· héi trªn mäi lÜnh vùc.

- Học hình thức. - Học cầu danh lợi. * Hậu quả: Chúa tầm thường, thần nịnh hót Nước mất nhà tan Nghệ thuật: Lời bàn chân thực thẳng thắn, sâu sắc xác đáng.

Nguyễn Thiếp bàn và kiến nghị về những vấn đề gì ở phép học của mình? Thời gian: 60 giây. HẾT 2 3 GiỜ 4 15

* Kiến nghị - Ban cho chiếu thầy trò. . . tuỳ đâu tiện đấy mà học. - Phương pháp: - Phạm vi: rộng khắp nơi. - Đối tượng : mọi người. - Phép dạy: theo Chu Tử ->Đó là một chủ trương đúng đắn, mới. + Học từ thấp đến cao. + Học rộng rồi tóm lấy tinh chất. + Học đi đôi với hành =>Rộng-Sâu-Gọn-Hành Þ Khẳng định quan điểm, phương pháp học mới, đúng đắn. * Nghệ thuật: lời lẽ chân tình, vừa khiêm tốn vừa chặt chẽ, có tính khẳng định.

“Học với hành phải đi đôi! Học mà không hành thì vô ích. Hành mà không học thì hành không trôi chảy” - Hồ Chí Minh -

- Quan điểm dạy học ngày nay: Dạy học lấy người học làm trung tâm. - Bốn mục tiêu giáo dục của UNESCO: + Học để biết, học để làm, học để cùng chung sống. + Học để tự khẳng định mình. + Học để làm người + Học gắn với hành

Đạo học thành thì người tốt nhiều; người tốt nhiều thì triều đình ngay ngắn mà thiên hạ thịnh trị. - Đất nước nhiều nhân tài. - Chế độ vững mạnh. - Quốc gia hưng thịnh.

+ Lời lẽ giản dị, trang trọng, khúc triết rõ ràng, câu văn ngắn gọn, liên kết chặt chẽ. + Từ ngữ cầu khiến-> tác giả rất chân thành với sự học-> mong được vua xem xét, ban lệnh thực thi => Đề cao tác dụng của việc học chân chính, tin tưởng ở đạo học, kì vọng về tương lai đất nước.

Sơ đồ lập luận của văn bản Mục đích chân chính của việc học Học để làm người Phê phán quan niệm học không đúng Học hình thức; Học cầu danh lợi. Quan điểm, phương pháp học đúng đắn Học từ thấp đến cao; Học phải biết tốm gọn; Học đi đôi với hành. Tác dụng của việc học chân chính - Đất nước nhiều nhân tài; - Chế độ vững mạnh; - Quốc gia hưng thịnh.

Nghệ thuật nổi bật: - Có luận điểm rõ ràng, lí lẽ chặt chẽ, lời văn ngắn gọn. - Lập luận: đối lập 2 quan niệm về việc học. III. Tổng kết: * Ghi nhớ: (sgk/79) IV. Luyện tập: Viết đoạn văn trình bày luận điểm: Học phải đi đôi với hành.

* Luận điểm: học phải đi đôi với hành. * Luận cứ: 1/ Học là hoạt động nắm bắt kiến thức lí thuyết; hành là hoạt động vận dụng kiến thức đã học vào thực tế. 2/ Khi nắm vững kiến thức mà không vận dụng vào thực tiễn thì học chẳng để làm gì. 3/ Ngược lại nếu hành mà không có lí thuyết soi đường thì lúng túng, khó khăn thậm chí là sai lầm. 4/ Học và hành có quan hệ mật thiết với nhau. Không thể xem nhẹ mặt nào.

Hướng dẫn học bài: Đọc lại văn bản, học kĩ nội dung bài. So sánh giữa thể loại tấu với cáo, hịch, chiếu. Soạn bài: ”Đi bộ ngao du”-Ru xô