Tipovi i karakteristike CMM doc dr Samir Leme

Tipovi i karakteristike CMM doc. dr Samir Lemeš student : Behadil Mujezinović

CMM (Coordinate Measuring Machines). • Koordinatne mjerne mašine su osnovni predstavnik koordinatnih mjernih sredstava koja se koriste za mjerenje (opisivanje) 3 D radnog komada. Koordinatna mjerna mašina često nije dovoljna za mjerenje nekih objekata ili radnih komada zbog velikog broja tačaka koje u kratkom vremenskom periodu treba da obradi. Zato se koriste i drugi principi koordinatne metrologije. Najpoznatija su dva: - Trokutni mjerni sistem - Fotogrametrijski mjerni sistem.

CMM • Pomoću nje je moguće simultano mjerenje koordinata traka istovremeno u sva tri pravca. Koordinatna mjerna mašina koristi Kartezijev koordinatni sistem. Uobičajena konstrukcija mašine sastoji se od tri međusobno okomite vođice-ose označene sa x, y, z

Tipovi i karatkeristike koordinatnih mašina • Sve koordinatene mjerne mašine mogu se podijeliti na : • - mašine kojima se ručno radi kako sa osama tako i na komadima, • - mašine sa motorizovanim pogonom osa-vođica, a ručnom • manipulacijom sa komadima, • - mašine sa motorizovanim pogonom osa i računarski kontrolisanim • operacijama (CNC mod).

Tipovi i karatkeristike koordinatnih mašina • Univerzalni tipovi koordinatnih mjernih mašina su: • - stubni tip, • - konzolni tip, • -portalni tip, • - mostni tip

Stubni tip • Namijenjen je za mjerenje radnih komada dimenzija koje ne prelaze 0, 25 m 3. Tačnost stubnih koordinatnih mašina je visoka, jer se kroz krutost i podešavanje osa može postići mala mjerna nesigurnost od 1μm. Područje primjene je u provjeri kontrolnih alata i prizmatičnih komada i komada oblika vratila

Horizontalni tip • Ovaj tip CMM je najčešće korištena mašina. Danas se proizvodi u različitim varijantama i konstruktivnim rješenjima. Dimenzije mašina se kreću kod nekih tipova od onih sobne veličine do ručnog mjernog sredstva. Primjenjuje se za kontrolu poluzavršenih radnih komada i proizvoda od lima kao i provjeru ulaznih sklopova za vozila, vazduhoplovstvo i konstrukcije zafabrička postrojenja.

Portalni tip • • Jedan od češće korištenih tipova koji pokriva najveći broj dimenzionalnorazličitih komada koji se mjere u proizvodnoj metrologiji. Tipični predstavnikove grupe mašina ima mogućnost da mjeri zapreminu od 1 do 2 m 3. Karakteristika ovog tipa je i velika krutost konstrukcije. Postoje dvije varijante: - nosač probe je mobilan sklop, a radni komad je fiksiran na mjernoj ploči, - mjerna ploča je mobilna a radni komad se za nju fiksira, dok je nosač nepokretan i vezan sa osnovnom strukturom koordinatne mjerne mašine. Područje primjene mjernih mašina portalnog tipa je za mjerenje radnihkomada i malih i srednjih sklopova mašina i sredstava u konstrukciji vozila.

Konstrukcija sa pokretnim mostom • Namijenjena je za mjerenje velikih objekata. Koordinatna mjerna mašina može mjeriti u prostoru objekte dimenzija 16 x 6 x 4 m 3. Namijenjena je prije svega za mjerenje dugih vozila i objekata kao što su veliki alati za oblikovanje, avionske konstrukcije i komponente turbo mašina.

Sistem za mjerenje dužine Ose zajedno sa cjelokupnom opremom namijenjenom za mjerenje dužine predstavljaju sisteme za mjerenje dužine. Sistemi za mjerenje dužine obuhvataju nosače sondi i mehanizme koji se postavljaju između mjerenih komada i sistema za dodirivanje tj. sondi. Za mjerenje se koriste različiti mjerni sistemi, a najčešće induktivni, optoelektronički ili laserski. Zbog različitih vrsta nesavršenosti vođica, i drugih uticaja mjerena odstupanja se javljaju u obliku 21 komponente: 9 translacija, 9 rotacija, i tri devijacije uglova.

Sistem sondi • ISO standardima koji se odnose na koordinatnu metrologiju definiran je termin koji se koristi za senzor putem kojeg se ostvaruje veza između površine mjerenog komada-objekta i mjernog sistema za dužinu. Koristimo termin proba što znači dio koji dodiruje, opipava radni komad. Probe koje se koriste u koordinatnim mjernim mašinama mogu se podijeliti na: - optičke i - mehaničke (taktilne).

Prekidno dodirni mjerni senzori • Uobičajeni prekidač ima prednapregnut sistem koji se sastoji od tri dodirne tačke pomoću kojih je pero probe elastično pričvršćeno u pravcu šest prostorno mogućih stepeni slobode. • Glavni dio senzora je pero koje može biti dugo i do 200 mm i teško do 200 grama. Pero se može mijenjati. Elektronička analiza piezo signala omogućava povećanu tačnost mjerenja. Podaci se skupljaju ne samo u • toku dodira radnog komada i površine nego i neposredno nakon toga. Mjerene vrijenosti se tada ekstrapoliraju i tako uklone uticaji mogućeg savijanja probe ili elastičnosti radnog komada. Mehanički kontakt ima ulogu da potvrdi da je došlo do kontakta probe i radnog komada.

Princip rada prekidača sa kontaktom