Tingkatan 2 BAB 7 KESULTANAN MELAYU PAHANG PERAK

Tingkatan 2 BAB 7 : KESULTANAN MELAYU PAHANG, PERAK, TERENGGANU DAN SELANGOR

7. 1 PENGASASAN KESULTANAN PAHANG, PERAK, TERENGGANU DAN SELANGOR Merupakan negeri Melayu Berdaulat Legasi Kesultanan Melayu Melaka (Pahang & Perak) Kesinambungan Kesultanan Johor Riau (Terengganu & Selangor)

KESULTANAN PAHANG - Seri Bija Diraja dilantik sebagai wakil untuk mentadbir Pahang (Abad ke – 15) - Sultan Mansur Shah hantar puteranya, Raja Muhammad untuk ditabalkan sebagai Sultan Pahang - Raja Muhammad dibantu oleh golongan bangsawan Melaka untuk mentadbir Pahang - Bendahara, Penghulu Bendahari, Temenggung, Hulubalang Besar dan pengikutnya. - Raja Muhammad mengasaskan Kesultanan Pahang (1470) dengan gelaran Sultan Muhammad Shah - Pusat pemerintahan didirikan di Pekan, berhampiran Kuala Sungai Pahang - Wilayah pemerintahan meliputi dari Sedili Besar hingga Terengganu

KESULTANAN PAHANG - Sultan Abdul Jamil Shah (1495 -1512) ; Sultan ke-3; sultan yang masyhur - Mengekalkan hubungan yang harmoni dengan Kesultanan Melayu Melaka - Berjaya pertahankan Pahang semasa diserang oleh Siam dengan bantuan Melaka - Sultan Abdul Ghafur Muhaiyuddin Shah (1592 -1614); tiada waris kerana puteranya Raja Muda Abdullah mangkat - Jadi, Pahang diperintah oleh Kesultanan Johor Riau (1614 -1884) - Pahang adalah wilayah pegangan Bendahara Johor - Keluarga Bendahara Johor mentadbir Pahang dan asaskan Pahang baru - Pengasasnya Bendahara Siwa Raja Wan Ahmad (ditabalkan sebagai Sultan Pahang; 12/12/1884) - Gelarannya Sultan Ahmad Al-Muazzam Shah

PERISTIWA SEPAK RAGA Bukti sejarah menunjukkan bahwa permainan sepak takraw telah dimainkan di abad ke-15 oleh Kesultanan Malaka, karena disebutkan dalam teks sejarah Melayu yang terkenal ”Sejarah Melayu”. Sejarah Melayu yang dijelaskan secara rinci tentang Raja Muhammad, seorang putra Sultan Mansur Shah yang tak sengaja terkena bola rotan dari Tun Besar, putra Tun Perak, dalam permainan sepak raga. Bola itu mengenai tutup kepala Raja Muhammad dan membuatnya terjatuh ke tanah. Dalam kemarahan, Raja Muhammad segera menikam dan membunuh Tun Besar, sehingga beberapa saudara Tun Besar ingain balas dendam dan membunuh Raja Muhammad. Namun, Tun Perak berhasil menahan mereka dan mengatakan bahwa ia tidak akan mengangkat Raja Muhammad sebagai pewaris Sultan. Oleh karena hal itu, Sultan Mansur Shah memerintahkan anaknya meninggalkan Malaka dan mengangkatnya sebagai penguasa di Pahang.

GARISKAN JAWAPAN YANG BETUL a) Pada abad ke-15, Pahang merupakan sebahagian daripada wilayah naungan Kesultanan ( Melayu Melaka , Johor Riau ) b) Sultan Mansur Shah telah menghantar puteranya, Raja ( Abdul Jamil , Muhammad ) untuk ditabalkan menjadi Sultan Pahang. c) Sultan Pahang yang terkenal ialah Sultan Abdul Jamil Shah yang berjaya mempertahankan Pahang semasa diserang oleh ( Siam , Portugis ) d) Sultan Ghafur Muhaiyuddin Shah tidak meninggalkan waris dan Pahang diperintah oleh Kesultanan Johor Riau dari tahun 1641 hingga tahun ( 1884 , 1994 ) e) Keluarga Bendahara ( Melaka , Johor ) yang mentadbir Pahang kemudiannya mengasaskan Kesultanan Pahang yang baharu. f) Pengasasnya ialah Bendahara Siwa Raja Wan Ahmad yang ditabalkan menjadi Sultan Pahang dengan gelaran Sultan ( Muhammad Shah , Ahmad Al-Muazzam Shah )

KESULTANAN PERAK - Abad ke-15, Perak adalah wilayah naungan Kesultanan Melayu Melaka - Sultan Mahmud Shah dan keluarga meninggalkan Melaka (serangan Portugis) dan besemayam di Kampar, Sumatera - Tun Saban (Pembesar Perak) dan Makhoda Kassim ke Kampar dan menjemput putera Sultan Mahmud Shah (Raja Muzaffar) ditabalkan menjadi Sultan Perak - Raja Muzaffar berangkat ke Perak bersama ahli keluarga, pengikut dan pengiring yang menjemput; dengan alat kebesaran ( sebilah pedang Cura Si Manja Kini, Sebilah Keris, cap mohor, Nobat dan Surat Ciri ) - Surat Ciri : kalimah ucapan berbentuk puisi yang memuji kebesaran Rajaraja Melayu.

ALAT KEBESARAN / ALAT REGALIA PERAK Pedang Cura Si Manja Kini Keris Cop Mohor Nobat Surat Ciri

KESULTANAN PERAK -Raja Muzaffar mengasaskan kesultanan Perak (1528) - Gelarannya : Sultan Muzaffar Shah - Sultan Muzaffar Shah mendirikan pusat pemerintahan pertama di Tanah Abang, di pesisir Sungai Perak. - Keturunan Sultan Muzaffar Shah mewarisi takhta sehingga hari ini.

SULTAN ISKANDAR DZULKARNAIN Merupakan Sultan Perak yang ke-15 (1752 - 1765) Memperkemaskan sistem pentadbiran negeri Perak Mula mengguna pakai Undang-Undang 99 Perak.

KESULTANAN TERENGGANU -Abad ke-16 : merupakan wilayah naungan Kesultanan Johor Riau - 1708 : Sultan Abdul Jalil anugerahkan Terengganu pada Tun Zainal Abidin (Putera Tun Habib Abdul Majid, Bendahara Johor Riau ke 11) - Tun Zainal Abibin (putera angkat Raja Patani yang digelar Nang Chayam/Raja Kuning) -Raja Patani menyediakan kelengkapan utk menabalkan Tun Zainal Abidin sebagai Sultan Terengganu - Tun Zainal Abidin berangkat ke Terengganu diiringi oleh 80 orang keluarga Patani - Antara tokoh agama yang turut serta adalah Qadhi Wan Imam Mahmud dan Che Buang - Alat kebesaran yang dibawa : keris diraja, keris panjang Nang Chayam

KESULTANAN TERENGGANU -Tun Zainal Abidin mengasaskan Terengganu (1708) - Gelarannya : Sultan Zainal Abidin I - Pusat pemerintahan pertama di Tanjung Baru, Kuala Berang - Wilayah Terengganu meliputi dari Kemaman hingga Besut - Keturunan Sultan Zainal Abidin I mewarisi takhta Terengganu hingga hari ini.

SULTAN ZAINAL ABIDIN III Sultan Terengganu yang masyhur (1881 -1918) Terkenal sebagai Sultan yang membawa Pemodenan Terengganu Sumbangan penting baginda : Penggubalan undang-undang tubuh Undang-undang bi ta’dil al-suluk) Sistem Bagi Diri Kerajaan Terengganu (Itqan al-muluk sukat dan timbang Menubuhkan mahkamah syariah Menubuhkan pasukan polis Membina Istana Maziah (Istana rasmi Kesultanan Terengganu hingga kini)

ISTANA MAZIAH, TERENGGANU

NANG CHAYAM Kesultanan Patani pernah diperintah oleh raja-raja perempuan iaitu : Raja Biru Raja Hijau Raja Ungu Raja Kuning (mereka digelar Nang Chayam)

KESULTANAN SELANGOR - Kesultanan Selangor diasaskan oleh keluarga diraja Bugis yang berpengaruh dalam Kesultanan Johor Riau (abad ke 18) - Selangor merupakan sebahagian daripada wilayah naungan Kesultanan Johor Riau sejak abad ke-16 - Ramai masyarakat Bugis menetap di Selangor pada abad ke-18 - Ketika itu, Daeng Chelak (keturunan Bugis) jadi Yang di. Pertuan Muda Kesultanan Johor Riau

KESULTANAN SELANGOR - Raja Lumu (putera Daeng Chelak) telah menghadap Sultan Perak ; Sultan Mahmud Shah utk pengiktirafan - Sultan Mahmud Shah telah menabal Raja Lumu sebagai Sultan Selangor - Baginda dianugerahkan nobat dan cop mohor. - Raja Lumu mengasaskan Kesultana Selangor (1776) - Gelaran : Sultan Salehuddin Shah - Baginda mendirikan pusat pemerintahan pertama di Kuala Selangor - Keturunan baginda mewarisi takhta Selangor hingga kini

SULTAN ALA’IDDIN SULEIMAN SHAH Sultan Selangor yang masyhur (1898 -1938) Sumbangan baginda : Bina jalan raya Bina landasan kereta api Pembinaan rumah dan kedai di Kuala Lumpur dan Klang Kebijaksanaan baginda memerintah telah mendorong rakyat mengadakan sambutan keramaian Jubli Emas di Klang sempenan genap 40 tahun pemerintahan baginda.

KLANG Wilayah penting di Selangor semasa Kesultanan Melayu Melaka. Naskah Sulalatus Salatin mencatatkan bahawa Sultan Muzaffar Shah telah melantik Tun Perak sebagai penghulu di Klang sebelum Tun Perak menjadi Bendahara Melaka yang masyhur.

7. 2 WARISAN KESULTANAN MELAYU MELAKA DI PAHANG, PERAK, TERENGGANU DAN SELANGOR Keunikan warisan Kesultanan Melayu Melaka : Sistem Pemerintahan Agama Islam dalam pemerintahan Perundangan Adat Istiadat Persuratan Ekonomi

SISTEM PEMERINTAHAN PAHANG Pembesa r Empat Pembesa r Lapan Pembesar Enam Belas Sistem Pentadbira n Kesultana n Pahang Orang Kaya Indera Shahbandar Orang Kaya Indera Segara Orang Kaya Pahlawan Pembesar Utama Orang Kaya Indera Perba Jelai Sistem perwarisan takhta Tengku Mahkota Waris Ganti Pelantika n Sultan Persetujuan Jumaah Pangkuan Diraja Negeri Pemerintahan kerajaan negeri bersama dengan Majlis Mesyuarat Kerajaan

SISTEM PEMERINTAHAN PERAK Pembesar Tiga Puluh Dua Pembesa r Lapan Pembesar Enam Belas Orang Kaya Bendahara Seri Maharaja Orang Kaya Besar Maharaja Di-Raja Orang Kaya Temenggong Paduka Raja Pembesa r Empat Sistem penggiliran Sistem Pentadbira n Kesultana n Perak Pembesar Utama Orang Kaya Menteri Paduka Tuan Tanggung jawab Dewan Negara Perak Pelantika n Sultan Pemerintahan kerajaan negeri bersama dengan Majlis Mesyuarat Kerajaan

SUSUNAN SISTEM PENGGILIRAN KESULTANAN PERAK

SISTEM PEMERINTAHAN TERENGGANU Sistem perwarisan takhta Pemerintahan kerajaan negeri bersama dengan Majlis Mesyuarat Kerajaan Ahli yang memilih dan menjadikan raja Waris Ganti Kesultana n Terenggan u Ahli al-Hal wa al-Aqad Persetujuan Dewan Pangkuan Diraja Yang Di. Pertuan Muda Pelantika n Sultan

SISTEM PEMERINTAHAN SELANGOR Pemerintahan kerajaan negeri bersama dengan Majlis Mesyuarat Kerajaan Sistem perwarisan takhta Tengku Laksaman a Raja Muda Tengku Bendahar a Waris Ganti Kesultana n Selangor Raja Muda Pelantika n Sultan Bantu & nasihat Sultan Persetujuan Dewan Diraja

AGAMA ISLAM DALAM PEMERINTAHAN Keutamaan agama Islam dalam Kesultanan Pahang, Perak, Terengganu dan Selangor dilihat melalui perkara berikut : Sultan sebagai ketua agama setiap negeri Jelas diperihalkan dalam Perlembagaan Persekutuan & Undang-Undang Tubuh Kerajaan Negeri Institusi agama penting dan bidang kuasa mereka mestilah dihormati Peranan Islam mufti, kadi, mahkamah syariah dan Jabatan Agama Institusi kesultanan mempunyai ikatan rapat dengan institusi agama. Tokoh agama berperanan dalam pentadbiran istana dan negeri. Sultan Islam. bertanggung jawab mendaulatkan syiar Tauliah penceramah agama dikeluarkan oleh pejabat istana

PERUNDANGAN Undang-undang digubal untuk mengawal kehidupan bermasyarakat. Hukum Kanun Melaka asas kepada undang bertulis negeri lain seperti : Hukum Kanun Pahang (92 fasal) Undang-Undang 99 Perak (99 soalan & jawapan) Warisan Hukum Kanun Melaka terdapat dalam fasal-fasal berhubung peraturan dan larangan istana, kekeluargaan Islam, jenayah, hutangpiutang dan hukum jual beli. Undang-undang yang dihasilkan adalah untuk melengkapkan sistem pemerintahan dan sistem kesultanan sesebuah negeri

ADAT ISTIADAT Bayi diazankan selepas lahir Bercukur putera/puteri selepas 7 hari Melenggang perut Istiadat Pertabalan Adat Keputeraan Berendoi Tempoh berkabung Beri sedekah kepada rakyat dalam tempoh berkabung Usungan disediakan untuk angkat jenazah ke Seraja Diraja Adat Istiadat Pemakama n Nobat tidak dimainkan dalam tempoh tertentu setelah jenazah dimakam Istiadat pengurniaan darjah kebesaran Adat Perkahwinan Aturan & perbuatan yang telah lazim dilakukan sejak sekian lama

Adat Perkahwinan Diraja - Merisik Meminang Bertunang Berinai besar Khatam al-Quran Pernikahan Persadingan & bertepung tawar Santap beradab Bersiram di atas panca persada

PERSURATAN Hikayat Pahang Karya Sejarah Misa Melayu Syair Tawarikh Zainal Abidin Ketiga Kenang-kenangan Selangor PERSURATA N Karya Perubatan Kitab Tib Hikayat Sang Kancil Sastera Rakyat Hikayat Pelandok Jenaka Hikayat Isma Yatim

EKONOMI (PELABUHAN) Kesultanan Perak dan Selangor mempunyai kelebihan kedudukan strategik di Selat Melaka Pusat perdagangan aktif abad ke 17 hingga 19: Pelabuhan Kuala Selangor & Pangkalan Batu Pelabuhan Kuala Sungai Perak Hasil dagangan utama adalah bijih timah Pelabuhan entrepot (abad ke-18) : Kuala Terengganu Pelabuhan diuruskan oleh Syahbandar dan pegawai pelabuhan lain. Sistem cukai untuk memastikan perdagangan berjalan lancar.

EKONOMI (SARA DIRI & JUAL BELI) Ekonomi sara diri : (untuk keperluan harian & lebihan dijual) Pertanian Penternakan Perlombongan Mengutip hasil hutan Perikanan Kegiatan ekonomi utama di Selangor dan Perak : Perlombongan Bijih Timah Perak : Hasil hutan (rotan, sumbu badak, kayu-kayan) Selangor : Tanaman padi, buah-buahan, sayur-sayuran Terengganu : Tanaman lada hitam, perlombongan emas

EKONOMI (MATA WANG) Perak : Mata wang bongkah timah (bidor) abad ke-17 Pahang : Mata wang pitis diperbuat daripada timah Mata wang tampang (abad ke-19) Terengganu : Mata wang kupang emas Mata wang pitis Selangor Mata : wang syiling