TINGKAT KEMATANGAN GONAD TKG n PERKEMBANGAN GONAD TINJAUAN
TINGKAT KEMATANGAN GONAD ( TKG ) n PERKEMBANGAN GONAD : - TINJAUAN DARI BERBAGAI ASPEK (PROSES DLM GONAD IND. /POP. ) - YANG SEMAKIN MATANG, BAGIAN DARI REPRODUKSI IKAN PRA MIJAH - SEBAGIAN BESAR HASIL METABOLISME UNTUK PERKEMB. GONAD n VITELLOGENESIS : PENGENDAPAN YOLK SAC PADA TIAP INDIV. TELUR n MENYEBABKAN PERUBAHAN DALAM GONAD % ASE TERHADAP BERAT TUBUH JANTAN (5 -10%) ; BETINA (10 -25%) n TUJUAN: - RATIO IKAN MASAK & IKAN BELUM MASAK DARI STOK - UKURAN/UMUR IKAN PERTAMA KALI MASAK GONAD - IKAN AKAN, BARU ATAU SUDAH MEMIJAH - MUSIM PEMIJAHAN
• FAKTOR UTAMA YANG MEMPENGARUHI (1) SUHU (2) MAKANAN n (1) (2) n CARA PENGAMATAN KEMATANGAN GONAD: HISTOLOGI di laboratorium MORFOLOGI di laboratorium / di lapang BERDASARKAN : 1. BENTUK 2. PANJANG & BERAT 3. WARNA 4. PERKEMBANGAN ISI PERKEMBANGAN GONAD IKAN BETINA LEBIH BANYAK DIPERHATIKAN: - DIAMETER TELUR DALAM GONAD LEBIH MUDAH DILIHAT
PEMBAGIAN TAHAP KEMATANGAN GONAD (1) MENURUT OTSU & HANSEN (1962) – Ikan Albacore I. PERKEMBANGAN AWAL - telur (primitif) transparan II. PERKEMBANGAN AKHIR - telur tidak jernih, 0, 4 – 0, 8 mm III. LANJUT - telur semi transparan, 0, 7 – 1, 0 mm (2) MENURUT TESTER & TAKATA (1953) - Kuhlia sandvicensis I. TIDAK MASAK : kecil, transparan, J(abu-abu), B(redish) II. PERMULAAN MASAK: ¼, telur tdk tampak III. HAMPIR MASAK : ½, gonad J (putih), B (kuning) IV. MASAK : ¾; warna; idem ; telur terlihat V. SALIN : hampir = II ; gonad J (putih), B (merah)
TAHAP KEMATANGAN GONAD (LANJUTAN) (3) MENURUT KAYA & HASLER (1972) – Jantan Green Sunfish I. TESTES REGRESI – masih terdapat sisa sperma II. PERKEMBANGAN SPERMATOGONIA – sisa sperma kadang 2 masih terlihat III. AWAL AKTIF SPERMATOGENESIS – cyste spermatocyt timbul, sp mulai out IV. AKTIF SPERMATOGENESIS – spermatozoa mulai terlihat dlm r. seminiferous V. TESTES MASAK – lumen penuh spermatozoa, dinding lobule penuh cyste VI. TESTES REGRESI – mengkerut karena sperma dikeluarkan (4) MENURUT DEVADOS (1969) – Otolithus ruber & Johnius dussuimeri I. TIDAK MASAK : ova pucat, keruh; telur kecil, 1/3 L rongga perut II. TIDAK MASAK: merah anggur, tidak simetri, 1/3 – ½ rongga perut III. HAMPIR MASAK: merah jambu-kuning, tidak terang, ½ - 2/3 IV. HAMPIR MASAK: putih susu-kuning, terlihat, 2/3 V. MASAK: ova kuning kemerahan; terlihat; ¾ - 4/5, telur besar, tidak terang VI. MASAK BETUL: kerah-merahan, transparan, besar, 1, yolk sac berisi gelemin. VII. SALIN : ovarium mengekerut sbg hasil pemijahan
TAHAP KEMATANGAN GONAD (LANJUTAN) (5) MENURUT NIKOLSKY (Bagenal & Braum, 1968) I. TIDAK MASAK : ukuran gonad kecil II. MASA ISTIRAHAT: produk seksual belum berkembang III. HAMPIR MASAK : telur dapat dibedakan mata; testes: transparan ros IV. MASAK : proseks masak; belum keluar bila distrip V. REPRODUKSI : distrip produk seksual keluar dari lubang genital; terdapat sisa 2 telur & sperma VI. KEADAAN SALIN: proseks telah dikeluarkan; lubang genital kemerahan, gonad mengempis VII. MASA ISTIRAHAT : proseks telah dikeluarkan; gonad kecil, belum terlihat mata
TAHAP KEMATANGAN GONAD (lanjutan) (6) MENURUT KESTEVEN ( Bagenal dan Braum, 1968) I. DARA II. IV. V. VIII. IX. : t & o transparan; tidak berwarna s/d abu-abu; telur tidak terlihat mata DARA BERKEMBANG: t & o jernih – abu-abu merah, ½ lebih PERKEMBANGAN I : t & o bulat telur, redish; isi ½ ruang PERKEMBANGAN II : t putih redish; tiada sperma bila distrip BUNTING : org seks isi ruang bawah. Testes putih; sperma menetes bila distrip; telur bulat MIJAH : telur & sperma keluar bila distrip. Telur jernih MIJAH/SALIN : gonad belum kosong sama sekali. No oval tlr SALIN : t & o kosong, merah. Beberapa telur sedang ada dalam keadaan dihisap kembali PULIH SALIN : t & o jernih, abu-abu sampai merah
REKAPITULASI PEMBAGIAN TINGKAT KEMATANGAN GONAD SUMBER KG JENIS IKAN DASAR PEMBAGIAN Tester & Takata, 1953 5 Kuhlia sandvicencis Bentuk, warna, isian rongga tubuh Otsu & Hansen, 1962 3 Albacore Bentuk, diameter & sifat telur, Bagenal & Braum, 1968 (Nikolsky, 1963) 7 - Ukuran, warna, sifat Bagenal & Braum, 1968 9 - Bentuk, sifat, warna, isian rongga tubuh Devados, 1969 7 Otolithus ruber Johnius dussumieri Warna, isian rongga tubuh, bentuk, warna, panjang Kaya & Hasler, 1972 6 Green sunfish ( j ) Testis, ukuran
KOMPOSISI TELUR • DALAM 1 TKG KOMPOSISI TELUR YANG DIKANDUNGNYA TIDAK HOMOGEN • KOMPOSISI TELUR BERHUBUNGAN DENGAN FREKUENSI DAN LAMA MUSIM PEMIJAHAN & PENGARUH LINGKUNGAN • PADA TIAP-TIAP STADIUM MEMPERLIHATKAN KEADAAN TELUR YANG DIKANDUNGNYA
4 MACAM/TIPE TELUR IKAN (Takata & Tester, 1953) § TIPE A : PRIMITIF; 0, 05 mm; transparan; belum berkembang, terdapat pada setiap tko § TIPE B : BERKEMBANG; 0, 1 – 0, 5 mm; sebagian / seluruhnya tertanam di ovarium & isi kutel. § TIPE C : MASAK/HAMPIR MASAK; 0, 5 – 0, 9 mm terletak bebas di dalam lumen ovarium § TIPE D : SISA DLM BERBAGAI TK. KEMUNDURAN; matang, tapi tidak dikeluarkan saat mijah.
KOMPOSISI TELUR § DALAM 1 TKG KOMPOSISI TELUR YANG DIKANDUNGNYA TIDAK HOMOGEN § KOMPOSISI TELUR BERHUBUNGAN DENGAN FREKUENSI DAN LAMA MUSIM PEMIJAHAN & PENGARUH LINGKUNGAN § PADA TIAP-TIAP STADIUM MEMPERLIHATKAN KEADAAN TELUR YANG DIKANDUNGNYA
INDEKS KEMATANGAN GONAD (IKG) n SINONIM: - GONADO SOMATIC INDEX ( Saigal, 1967) - KOEFISIEN KEMATANGAN ( Nikolsky, 1969) - INDEX OF MATURITY ( Johnson, 1971) - RAPORT GONOSOMATIQUE ( Brulhet, 1974) n INDEKS KEMATANGAN GONAD (IKG) = Wg / W x 100% n IKG MAKSIMUM: memijah. n NILAI IKG : BETINA > JANTAN saat akan memijah – TURUN setelah
KLASIFIKASI INDEKS GONAD KERAPU KELAS I NILAI INDEKS GONAD <1 KETERANGAN TIDAK MATANG II 1, 0 – 5, 0 MEMASAK III 5, 0 – 10, 0 MEMASAK IV 10, 0 – 20, 0 MASAK V >20, 0 MASAK
GONADO INDEX ( GI ) n n n PERBANDINGAN ANTARA BERAT GONAD SEGAR (gr) DENGAN PANJANG IKAN (mm) GONADO INDEX (GI) GI = Wg / L 3 x 108 USULAN KLASIFIKASI TKG BERDASARKAN INDEKS (Tan & Tan , 1974) : KELAS NILAI GI I <1 II 1, 0 – 5, 0 III 5, 0 – 10, 0 gonad memasak IV 10, 0 – 20, 0 gonad masak V > 20 gonad tidak matang gonad memasak gonad masak
PERKEMBANGAN GONAD IKAN KERAPU Perubahan bulanan rata-rata Gonado Index 6 5 4 3 2 1 0 J F M A M J B U L A N J A S O N D
PERKEMBANGAN GONAD IKAN KERAPU Perubahan bulanan gonad (%) (Tan dan Tan, 1974) 30 Kelas V 10 30 Kelas III 10 30 Kelas II 10 60 30 Kelas I 10 J F M A M J J A S O N D
- Slides: 15