Tienerouders en onderwijs Studiedag Tienermoeder enof vader in

Tienerouders en onderwijs Studiedag: Tienermoeder en/of –vader in de klas 14 oktober 2010 Oostende Marjolijn De Wilde – Universiteit Antwerpen – Centrum voor Sociaal Beleid www. centrumvoorsociaalbeleid. be www. tienerzwangerschap. blogspot. com

Inhoud Tienerouder = ouder bij geboorte kind jonger dan 20 jaar 2. 3. 4. 5. 6. Onderwijsniveau tienermoeders in Vlaanderen Onderwijsniveau partners tienermoeders in Vlaanderen Onderwijsniveau tienerouders in Europa en Oeso-landen Vergelijking Vlaanderen met Europa en Oeso Good practice in het buitenland 1

Tienermoeder = uitzondering 40 37, 9 Leeftijden moeders in Vlaanderen 35 31, 9 30 25 20 14 15 12, 1 10 5 2, 1 2 0, 1 0 < 20 20 – 24 25 – 29 30 – 34 35 – 39 40 – 44 ≥ 45 Bron = Studiecentrum Perinatale Epidemiologie (2009). Perinatale activiteiten in Vlaanderen 2008 2

Cijfers: aantallen 2007 voor meisjes 10 -19 jaar in België in - 6044 zwangerschappen - 2708 abortussen - 3336 geboortes 2007 voor meisjes 10 -19 jaar in België in - 10 meisjes op de 1000 worden zwanger - 4 meisjes op de 1000 ondergaan een abortus - 5 meisjes op de 1000 worden moeder 3

Cijfers: evolutie 12, 00 10, 00 8, 00 Abortuscijfer Vlaanderen 6, 00 Geboortecijfer Vlaanderen 4, 00 2, 00 0, 00 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 4

Cijfers: evolutie 12, 00 10, 00 8, 00 Abortuscijfer Vlaanderen Geboortecijfer Vlaanderen 6, 00 Abortuscijfer Wallonië Geboortecijfer Wallonië 4, 00 2, 00 0, 00 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 5

Cijfers: evolutie 12, 00 10, 00 8, 00 Abortuscijfer Vlaanderen Geboortecijfer Vlaanderen Abortuscijfer Wallonië 6, 00 Geboortecijfer Wallonië Abortuscijfer Brussel Geboortecijfer Brussel 4, 00 2, 00 0, 00 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 6

its Zw a re Ko d en la n er ed nd rla de Zw Ne Ja pa n lië Ita en d la n ar k m Fin en nd la eg or w ne De No lgi ë Be je an Sp le n Po l l ga e s Isr aë rtu Po ar ij al e W ng Ho en at ie er ije rk Tu en at St fe d e ie ke n Gr nd la he isc igd re n ge ss En Ru Ve Cijfers: landenvergelijking 45, 00 40, 00 35, 00 30, 00 25, 00 20, 00 15, 00 10, 00 5, 00 0, 00 7

Inhoud 1. Tienerzwangerschap in cijfers 1. 2. 3. 4. 5. 6. Methodologie Activiteitsstatus Hoogste diploma Oorzaak gevolg Onderwijsniveau partners tienermoeders in Vlaanderen Onderwijsniveau tienerouders in Europa en Oeso-landen Vergelijking Vlaanderen met Europa en Oeso Good practice in het buitenland 8

Methodologie • Analyse o. b. v. - Geboorteregistraties (SPE) - Ikaros-gegevens (Kind & Gezin) • Subjecten = kinderen in Vlaanderen geboren tussen 2002 en 2006 met moeder -20 jaar • Onderzochte parameters: - Leeftijd moeder en vader Oorspronkelijke en huidige nationaliteit moeder en vader Burgerlijke staat moeder Diploma moeder en vader Tewerkstelling moeder en vader Kansarmoede gezin Aantal consultaties en huisbezoeken 9

Activiteitsstatus moeder minderjarig • Leerplichtige tienermoeders (N=1021) 54 37 9 actief student nt actief Bron = Geboorteregistraties 10

Activiteitsstatus moeder meerderjarig • Niet leerplichtige tienermoeders (N=4057) 43 29 19 10 actief student werkloos geen beroep Bron = Geboorteregistraties 11

Activiteitsstatus moeder vergelijking 45, 00 26, 00 23, 00 Alle tieners (15 -19 jaar) Tienermoeders (15 -19 jaar)* 12, 00 9, 00 7, 00 Beroepsbevolking Tewerkstellingsgraad Werkloosheidsgraad Bron = Geboorteregistraties + ADSEI 12

Hoogst behaalde diploma moeder meerderjarig • Niet leerplichtige tienermoeders (N=4057) 49 36 14 1 gn of lager onderwijs lager middelbaar hoger onderwijs Bron: Geboorteregistraties 13

Hoogst behaalde diploma moeder vergelijking • Vergelijking tieners – tienermoeders (15 -19 jaar) 70 60 50 40 Gn of lager onderwijs Lager middelbaar 30 Hoger middelbaar 20 10 0 Alle jongeren Tienermoeders Bron = Geboorteregistraties + enquête arbeidskrachten 14

Type diploma moeder • Tienermoeders met een diploma hebben voornamelijk een 70 60 50 40 Beroeps Technisch 30 Algemeen 20 10 0 lager middelbaar hoger middelbaar • Vergelijking gewone tieners: 68% van 18 -20 -jarigen heeft ASO-diploma 15

Einddiploma in het verschiet? • 80% van de tienermama’s die geen diploma hoger secundair onderwijs hebben, is geen student 16

Oorzaak-gevolg? Is voor leerachterstand? Ø Veel alternatieve verklarende kenmerken mogelijk Ø Drie kenmerken te onderzoeken • Exacte leeftijd • Oorspronkelijke nationaliteit • Burgerlijke staat 17

Oorzaak-gevolg - reslutaat • Al dan niet : leeftijd, nationaliteit en burgerlijke staat bepalden • Al dan niet : nationaliteit en burgerlijke staat bepalend • Al dan niet : leeftijd, nationaliteit en burgerlijke staat bepalend • Al dan niet voor 15 -18 jarigen: leeftijd en nationaliteit bepalend 18

Oorzaak-gevolg – resultaat activiteitsstatus Al dan niet student: - Relatieve verhoudingen per 1 0, 9 0, 8 0, 7 0, 6 0, 5 Student 0, 4 0, 3 0, 2 0, 1 0 België West-Europa Oost-Europa Midden Oosten Noord Afrika Andere 19

Hoogst behaalde diploma moeder vergelijking • Vergelijking tieners – tienermoeders – (15 -19 jaar) 70 66, 6 60 50 45, 4 40, 6 40 42, 4 38, 1 Gn of lager onderwijs Lager middelbaar 28, 5 30 Hoger middelbaar 17, 3 20 8, 7 10 3, 7 0 Alle jongeren Tienermoeders Belgische tienermoeders Bron = Geboorteregistraties + enquête arbeidskrachten 20

Inhoud 1. Tienerzwangerschap in cijfers 2. Onderwijsniveau tienermoeders in Vlaanderen 4. Onderwijsniveau tienerouders in Europa en Oeso-landen 5. Vergelijking Vlaanderen met Europa en Oeso 6. Good practice in het buitenland 21

Kenmerken vaders: leeftijd • Leeftijd - Leeftijd vaders van kinderen tienermoeders in 2006 geboren (SPF Economie) 51 23 11 6 3 3 jonger dan 18 18 of 19 20 -24 25 -29 30 -34 35 -39 2 ouder dan 40 jaar 22

Kenmerken vaders: leeftijd • Kruising leeftijd moeder en vader 2006 (ADSEI) jonger dan 18 18 of 19 20 -24 25 -29 30 -34 35 -39 ouder dan 40 14 15 16 17 18 19 (maar 23% leeftijden vaders onbekend) 23

Kenmerken vaders: activiteitsstatus : - 73% = actief - Meestal arbeider - 40% van de vaders zonder einddiploma is geen student 24

Kenmerken vaders: diploma 57 29 10 5 gn of lager onderw lager middelbaar hoger onderwijs Bron: Geboorteregistraties 25

Inhoud 1. Tienerzwangerschap in cijfers 2. Onderwijsniveau tienermoeders in Vlaanderen 3. Onderwijsniveau partners tienermoeders in Vlaanderen 5. Vergelijking Vlaanderen met Europa en Oeso 6. Good practice in het buitenland 26

Twee vragen Onderzoek ivm tienerouders concentreert zich rond 1. Wat zijn voorspellende factoren? 2. Hoe ontwikkelen jongeren na het ouderschap? 27

Voorspellende onderwijsfactoren • School- en test van jongeren die tienerouder worden zijn reeds tijdens hun kindertijd slechter • Toekomstige tienermoeders scoren op school slechter dan hun zussen • Toekomstige tienerouders hebben meer kans om reeds een jaar te hebben • Wellicht hebben toekomstige tienerouders ook meer kans op voor ze ouder worden • Toekomstige tienerouders minder van zichzelf met betrekking tot schoolresultaten 28

Gevolgen ouderschap op onderwijstraject ? • Controleren voor andere bepalende factoren - Telkens voor de tienerouder zelf, voor haar of zijn ouders en voor de omgeving of het land van de tienerouder: • • Mentale en fysieke toestand Etnie of culturele achtergrond Opleiding Tewerkstelling Financiële toestand Huisvesting Familiesamenstelling 29

Gevolgen ouderschap op onderwijstraject Hoe bepalen? • Controleren voor andere bepalende factoren - Factoren met grote invloed • • • Etnie Eerdere onderwijsprestaties Onderwijsprestaties van eigen ouders Socio-economische situatie bij geboorte tienerouder Samenleefrelatie bij geboorte eigen kind Leeftijd krijgen eigen kind? Ondanks al deze voorspellende factoren blijft tienerouders en andere jongeren / ouders tussen 30

Gevolgen ouderschap op onderwijstraject Hoe bepalen? • De juiste controlegroep kiezen - Leeftijdsgenoten - Tieners die ook zwanger worden - Tieners met een miskraam - Tieners met een late miskraam Resultaat: Hoe beperkter de controlegroep hoe tot onbestaande de gevolgen van jong ouderschap blijken Maar: te kleine steekproeven! 31

Inhoud 1. 2. 3. 4. Tienerzwangerschap in cijfers Onderwijsniveau tienermoeders in Vlaanderen Onderwijsniveau partners tienermoeders in Vlaanderen Onderwijsniveau tienerouders in Europa en Oeso-landen 6. Good practice in het buitenland 32

Vergelijking Vlaanderen – buitenland • Opgelet! Onderstaande cijfers zijn slechts indicatie! Vlaanderen Buitenland Verschil behaalde diploma tienermoeders – anderen 28% 17 -33% Vroegtijdige schoolverlating 40% 30 -46% Studeren na leerplicht 10 -20% 9 -33% 33

Inhoud 1. 2. 3. 4. 5. Tienerzwangerschap in cijfers Onderwijsniveau tienermoeders in Vlaanderen Onderwijsniveau partners tienermoeders in Vlaanderen Onderwijsniveau tienerouders in Europa en Oeso-landen Vergelijking Vlaanderen met Europa en Oeso 34

Good practice: huisbezoeken • Barnet, Liu, De Voe e. a. (2007): - Focus = • Ouderschapsstijl, gebruik anticonceptie, voorzetten onderwijs, contact met eerstelijngsgezondheidszorg • Opleiding personeel, programma baseren op eerdere evaluaties, lange duur contact - Effect = • Positief voor ouderschapsstijl en voorzetten onderwijs • Negatief voor contact met eerstelijngsgezondheidszorg, depressie en herhaalde zwangerschap 35

Good practice: kinderopvang verbonden aan school • Williams & Sadler (2001) over Cellotto Child Care Center - Focus = in high school • Vereiste = deelnemen aan het schoolgebeuren, ouderschapscursus en aanwezigheid in kinderopvang • Huisbezoeken - Effecten = • Positief voor slaagkansen onderwijs, voor herhaalde zwangerschap • Geen verandering voor afwezigheid van school - Verklaringen = voldoende ruimte voor eigen leven 36

Good Practice: Gedragsgerichte cursus op school • Harris & Franklin (2009) over Taking Charge Group Intervention - Focus = • Acht groepssessies gericht op het ontwikkelen van zelfvertrouwen • Deelnemers stellen één doel met per sessie drie taken • Samen eten en - Effect = • Positief voor aanwezigheid school en voor schoolresultaten 37

Good Practice: Scholen voor (toekomstige) tienerouders • Amin, Browne, Ahmed, e. a. (2006) over Paquin School - Focus = tijdens zwangerschap, telkens tot einde schooljaar • Ruim aanbod aan medische en sociaal-culturele ondersteuning • Kinderopvang, vervoer … - Effect = • Positief voor onderwijsambities, verloop zwangerschap en bevalling, anticonceptiegebruik en keuze voor borstvoeding - Verklaring = tienerouders zijn niet goed geholpen met verschillende diensten die elk betrekking hebben op een afzonderlijk aspect van hun leven, zoals zwangerschap, school, financiën etc. 38

Meer info De Wilde, M. (2009). Onderzoeksrapport: Sociodemografische kenmerken tienerouders in Vlaanderen. Antwerpen: CSB. De Wilde, M. (2010). Het opleidingsniveau van tienerouders in Vlaanderen, Europa en Oeso-landen. Verhandeling ter verkrijging van de graad van master in de seksuologische wetenschappen, Leuven. www. tienerzwangerschap. blogspot. com Marjolijn. De. Wilde@ua. ac. be 39