TIEN TE CHNG 2 TAI CHNH TIEN TE

TIEÀN TEÄ CHƯƠNG 2 TAØI CHÍNH - TIEÀN TEÄ 3/11/2021 1

NỘI DUNG NGHIÊN CỨU n Lòch söû ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa tieàn teä n Baûn chaát vaø chöùc naêng cuûa tieàn teä n Cung caàu tieàn teä n Laïm phaùt 3/11/2021 2

LÒCH SÖÛ RA ÑÔØI CUÛA TIEÀN TEÄ n Söï ra ñôøi cuûa tieàn teä gaén lieàn vôùi quaù trình phaùt trieån cuûa saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoùa. n Saûn suaát haøng hoùa => trao ñoåi mua baùn => caàn phaûi coù tieàn. n Söï ra ñôøi cuûa vaät trung gian trao ñoåi ñaùnh daáu giai ñoaïn môû ñaàu cho söï xuaát hieän cuûa tieàn teä ñoàng thôøi laø böôùc chuyeån hoùa töø neàn kinh teá ñoåi chaùc sang neàn kinh teá tieàn teä n Quaù tình naøy gaén lieàn vôùi caùc hình thaùi giaù trò Hình thaùi giaù trò giaûn ñôn (H 1 – H 2) n Hình thaùi giaù trò môû roäng (H 1 – H 2) n Hình thaùi giaù trò chung (H 1 – HTG - H 2) n Hình thaùi giaù trò tieàn teä (H 1 – T - H 2) n 3/11/2021 3

PHAÙT TRIEÅN CUÛA TIEÀN TEÄ n Tieàn teä döôùi daïng haøng hoùa - hoùa teä khoâng kim loaïi n Tieàn teä kim loaïi n Tieàn giaáy - Tieàn tín duïng n Tieàn giaáy coù theå chuyeån ñoåi ra vaøng n Tieàn giaáy khoâng theå chuyeån ñoåi ra vaøng n Caùc hình thöùc khaùc cuûa tieàn teä Tieàn qua ngaân haøng (Buùt teä) n Tieàn ñieän töû Lòch söû ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa tieàn teä luoân mang daáu aán cuûa neàn vaên minh nhaân loaïi. Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc minh chöùng quaù trình hoaøn thieän caùc hình thöùc tieàn teä, töø hình thöùc sô khai ban ñaàu laø hoùa teä khoâng kim loaïi cho ñeán tieàn ñieän töû ngaøy nay n 3/11/2021 4

BAÛN CHAÁT CUÛA TIEÀN TEÄ Tieàn teä ñaõ toàn taïi döôùi nhieàu hình thaùi n Quan ñieån cuûa K. Marx (1818 – 1883): tieàn teä coù nguoàn goác töø haøng hoùa, töø theá giôùi haøng hoùa taùch ra. Vaøng chæ trôû thaønh tieàn teä trong nhöõng ñieàu kieän lòch söû nhaát ñònh tröôùc khi laø tieàn teä vaø sau khi ñöôïc thöøa nhaän ñoùng vai troø laø tieàn teä thì vaøng vaãn giöõ nguyeân baûn chaát laø haøng hoùa. 3/11/2021 5

BAÛN CHAÁT CUÛA TIEÀN TEÄ n Quan ñieåm cuûa Friedman (giaûi nobel 1970) ñònh nghóa tieàn teä nhö laø taát caû nhöõng gì ñöôïc chaáp nhaän thanh toaùn cho vieäc mua baùn haøng hoùa, dòch vuï hoaëc thanh toaùn nôï. n Quan ñieåm cuûa P. A Samuelson ñaõ vieát: “Baûn chaát cuûa tieàn teä ngaøy nay ñaõ ñöôïc phôi baøy roõ raøng, ngöôøi ta muoán coù tieàn teä vôùi danh nghóa laø tieàn chöù khoâng phaûi laø haøng hoùa, khoâng phaûi vì baûn thaân noù maø vì nhöõng thöù maø duøng noù seõ mua ñöôïc”… “Baûn chaát cuûa tieàn teä laø ñeå duøng laøm phöông tieän trao ñoåi. Tieàn teä laø moät phöông tieän trao ñoåi ñöôïc luaät phaùp thöøa nhaän vaø ngöôøi sôû höõu noù söû duïng ñeå phuïc vuï cho nhöõng nhu caàu trong ñôøi soáng kinh teá xaõ hoäi. 3/11/2021 6

BAÛN CHAÁT CUÛA TIEÀN TEÄ n Phaân bieät tieàn teä (money) vaø tieàn ñoàng (currency) n Tieàn ñoàng bao goàm tieàn giaáy vaø tieàn kinh loaïi cuûa moät quoác gia. n Caùc giaáy tôø coù giaù ñöôïc xem nhö tieàn khi noù coù theå chuyeån thaønh tieàn giaáy vaø tieàn kim loaïi. n Tieàn vaø cuûa caûi (wealth) n Tieàn – ñoàng tieàn n Cuûa caûi bieåu hieän söï giaøu coù goàm tieàn, nhaø cuûa, xe hôi… Tieàn vaø cuûa caûi ñaùp öùng nhu caàu caát tröõ giaù trò n Tieàn vaø thu nhaäp (income) n Thu nhaäp phaûn aùnh doøng tieàn kieám ñöôïc trong moät ñôn vò thôøi gian. n Tieàn phaûn aùnh löôïng giaù trò toàn tröõ hieän coù. 3/11/2021 7

CHEÁ ÑOÄ TIEÀN TEÄ n Cheá ñoä tieàn teä laø hình thöùc toå chöùc löu thoâng tieàn teä cuûa moät quoác gia ñöôïc quy ñònh baèng luaät phaùp. Cheá ñoä tieàn teä hình thaønh keå töø khi coù söï can thieäp cuûa nhaø nöôùc vaøo lónh vöïc tieàn teä. n Cheá ñoä tieàn teä bao goàm caùc quy ñònh: n Baûn vò tieàn teä: cô sôû ñònh giaù ñoàng tieàn cuûa quoác gia hay choïn vaät ngang giaù chung. n Ñôn vò tieàn teä: teân goïi cuûa ñoàng tieàn n Quy ñònh veà söû duïng phöông tieän thanh toaùn 3/11/2021 8

CHEÁ ÑOÄ TIEÀN TEÄ Cheá ñoä baûn vò song n Ñoàng tieàn cuûa moät quoác gia ñöôïc quy ñònh baèng moät troïng löôïng coá ñònh cuûa hai kim loaïi laø vaøng vaø baïc. Aùp duïng phoå bieán ñaàu theá kyû 19 ôû Phaùp, Thuî Syõ, Myõ vaø YÙ. n Ví duï: ôû Myõ naêm 1792, 1 dollar vaøng = 1, 603 gram vaøng; 1 dollar baïc = 24, 06 gram baïc. n ÔÛ Myõ töø naêm 1792 ñeán 1834, vaøng ruùt khoûi löu thoâng. Nhöng töø naêm 1834 ñeán 1893, baïc ruùt khoûi löu thoâng maø chæ coøn vaøng. 3/11/2021 9

CHEÁ ÑOÄ TIEÀN TEÄ Cheá ñoä baûn vò vaøng töø cuoái theá kyû 19 ñeán ñaàu theá kyû 20 n Ñoàng tieàn cuûa quoác gia ñöôïc quy ñònh baèng giaù vaøng tieàn giaáy cuûa quoác gia ñöôïc baûo ñaûm baèng vaøng. n Nhaø nöôùc khoâng haïn cheá ñuùc vaøng. n Tieàn vaøng töï do löu thoâng. cheá ñoä baûn vò vaøng laø cheá ñoä tieàn teä ñaëc tröng cuûa neàn kinh teá thò tröôøng trong giai ñoïan töï do caïnh tranh 3/11/2021 10

CHEÁ ÑOÄ TIEÀN TEÄ Cheá ñoä tieàn giaáy n Tieàn giaáy laø tieàn daáu hieäu (ñaïi dieän giaù trò) n Tieàn giaáy xuaát hieän töø nhu caàu trao ñoåi vaø löu thoâng haøng hoùa. n Tieàn giaáy khaû hoùan: n Cheá ñoä baûn vò baûng Anh n Cheá ñoä baûn vò ñoâ la Myõ n Tieàn giaáy baát khaû hoaùn gaén lieàn vôùi tieàn phaùp ñònh 3/11/2021 11

CHEÁ ÑOÄ TIEÀN TEÄ Cheá ñoä baûng vò baûng Anh n Sau chieán tranh theá giôùi laàn thöù 1 , taïi hoäi nghò Geneve, caùc nöôùc trong heä thoáng TBCN nhaát trí söû duïng baûng Anh laøm ñoàng tieàn thanh toaùn vaø döï tröõ quoác gia. n Ñoàng baûng Anh ñöôïc ñaûm baûo baèng vaøng. n Ñoàng tieàn caùc nöôùc phaùt haønh vaø löu thoâng ngoaøi vieäc ñaûm baûo baèng vaøng coøn coù theå döïa vaøo baûng Anh. n => Cheá ñoä baûn vò baûng Anh ñöôïc xem nhö laø cheá ñoä baûn vò vaøng bò caét xeùn ( vaøng thoûi) n n 3/11/2021 ÔÛ Anh, 1925 moät thoûi vaøng = 1. 500 baûng Anh ÔÛ Phaùp, 1928 moät thoûi vaøng = 225. 000 Francs. 12

CHEÁ ÑOÄ TIEÀN TEÄ Cheá ñoä baûn vò baûng Anh n Trong cheá ñoä baûn vò baûng Anh, ñoàng USD ñöôïc xem laø ñoàng tieàn coù vò trí soá 2. n Cuoäc khuûng hoaûng kinh teá naêm 1929 -1933 laøm phaù saûn cheá ñoä baûn vò baûng Anh vaø USD. n Ngaøy 21/9/1931: chính phuû Anh tuyeân boá ñình chæ ñoåi ñoàng baûng Anh giaáy ra vaøng vaø phaù giaù ñoàng baûng Anh 31% so vôùi ñoàng USD. n Ngaøy 30/1/1934 : chính phuû Myõ phaù giaù ñoàng USD 41%. 3/11/2021 13

CHEÁ ÑOÄ TIEÀN TEÄ Cheá ñoä baûn vò USD sau chieán tranh theá giôùi laàn 2 n Cheá ñoä tieàn teä ñöôïc aùp duïng phoå bieán trong giai ñoaïn 1944 - 1971 döôùi teân goïi laø cheá ñoä baûn vò USD. n Ñoàng USD laø ñoàng tieàn thanh toaùn quoác teá. n Ñoàng USD ñöôïc ñaûm baûo baèng vaøng, ñoåi ra vaøng (1 USD= 0, 888671 gram vaøng); 35 USD = 1 ounce vaøng (28. 3495231 gram). n Caùc nöôùc thaønh vieân trong IMF phaûi duy trì moät tyû giaù coá ñònh vôùi ñoàng USD (+/- 1%). n Ngaøy 12/12/1973, chính phuû Myõ chính thöùc tuyeân boá phaù saûn cheá ñoä tieàn teä USD sau nhieàu bieán coá. 3/11/2021 14

CHEÁ ÑOÄ TIEÀN TEÄ Cheá ñoä tieàn giaáy baát khaû hoaùn n Vaøng ruùt khoûi quaù trình löu thoâng => treân thò tröôøng chuû yeáu löu thoâng caùc loaïi tieàn giaáy. n Giaù trò thöïc cuûa tieàn giaáy phuï thuoäc vaøo söùc mua thöïc teá cuûa noù – khoái löôïng haøng hoùa. n Phaùt haønh tieàn giaáy döïa vaøo caùc muïc tieâu cuûa chính saùch tieàn teä cuûa ngaân haøng trung öông. 3/11/2021 15

CHEÁ ÑOÄ TIEÀN TEÄ Tham khaûo lòch söû tieàn teä Vieät Nam n n n n Thaùi Bình Höng Baûo aán haønh vaøo naêm 968, nhaø Ñinh. Tieàn giaáy Nhaø Hoà xuaát hieän caùch ñaây treân 600 naêm. Ñôøi Nhaø Maïc Ñaêng Dung ñuùc tieàn saét Ñaïi Chính Thoâng Baûo. Naêm 1512, Traàn Cao noåi binh chieám ñoùng Ñoâ 4 ngaøy ñuùc tieàn Thieân Öng Thoâng Baûo. Naêm 1858, Phaùp xaâm chieám Vieät Nam, 1875 cho ra ñôøi tieàn Ñoâng Döông. Naêm 1946, Hoà Chí Minh kyù saéc leänh Tieàn taøi chính. Naêm 1951, NHNN ra ñôøi vaø in ñoàng tieàn NH. Naêm 1958, mieàn Baéc ñoåi tieàn, ñoàng tieàn oån ñònh ñeán naêm 1978. 3/11/2021 16

CHÖÙC NAÊNG CUÛA TIEÀN TEÄ Theo quan ñieåm cuûa K. Marx tieàn teä coù caùc chöùc naêng cô baûn sau: Chöùc naêng thöôùc ño giaù trò n Chöùc naêng phöông tieän löu thoâng n Chöùc naêng phöông tieän thanh toaùn. n Chöùc naêng phöông tieän caát tröõ n Chöùc naêng tieàn teä theá giôùi n 3/11/2021 17

CHÖÙC NAÊNG THÖÔÙC ÑO GIAÙ TRÒ n Chöùc naêng naøy tieàn teä ñaõ trôû thaønh thöôùc ño chung ñeå bieåu thò vaø so saùnh giaù caû cuûa taát caû haøng hoùa, töø ñoù laøm cho ñôøi soáng kinh teá ñöôïc ñôn giaûn hoùa raát nhieàu. n Ñaëc ñieåm khi tieàn thöïc hieän chöùc naêng thöôùc ño giaù trò n n n 3/11/2021 Phaûi coù tieâu chuaån giaù caû: laø nhöõng quy öôùc chung thoáng nhaát. Thao taùc ño löôøng giaù trò haøng hoaù dieãn ra hoaøn trong yù nieäm. Baûn thaân tieàn teä phaûi coù giaù trò, giaù trò hay söùc mua cuûa tieàn teä phaûi oån ñònh. 18

CHÖÙC NAÊNG THÖÔÙC ÑO GIAÙ TRÒ n Thoâng qua tieàn doanh nghieäp coù theå tính toaùn chi phí, giaù thaønh saûn phaån xaùc ñònh giaù caû haøng hoùa. n Treân goác ñoä kinh teá vó moâ, tieàn laø coâng cuï tính toaùn giaù trò GDP, GNP. Trong neàn kinh teá tieàn laø thöôùc ño quan troïng. 3/11/2021 19

CHÖÙC NAÊNG PHÖÔNG TIEÄN TRAO ÑOÅI n Laø chöùc naêng cô baûn cuûa tieàn teä noù khoâng chæ giuùp chuùng ta phaân bieät giöõa tieàn vôùi nhöõng daïng taøi saûn khaùc nhö chöùng khoaùn, baát ñoäng saûn… maø coøn bieåu hieän moät traïng thaùi ñoäng cuûa tieàn teä khi boäc loä baûn chaát kinh teá voán coù. n 3/11/2021 H – T – H' Vôùi chöùc naêng tieàn teä phaûi n Söï coù maët cuûa tieàn trong nhöõng quan heä mua baùn traû tieàn ngay. n Söï vaän ñoäng song vaø ngöôïc chieàu giöõa tieàn teä vaø haøng hoùa. n Caùc hình thaùi tieàn teä phaûi ña daïng, ñaûm baûo söï thuaän lôïi trong caùc quan heä mua baùn cuï theå. 20

CHÖÙC NAÊNG PHÖÔNG TIEÄN TRAO ÑOÅI n Tieàn laø phöông tieän trao ñoåi coù theå laø tieàn vaøng, tieànn giaáy vaø caùc phöông tieän chuyeån taûi giaù trò khaùc coù theå ñoåi ñöôïc ra tieàn. n Thöïc hieän chöùc naêng naøy khi ñöa tieàn vaøo löu thoâng, caàn toân troïng quy luaät löu thoâng tieàn teä cuûa Maùc. 3/11/2021 PXQ M = --------V 21

CHÖÙC NAÊNG PHÖÔNG TIEÄN TÍCH LUYÕ n Tích luõy ñeå ñeà phoøng ruûi ro trong töông lai hoaëc tích luõy ñeå mua saém, nghóa laø ta muoán chuyeån nhu caàu tieâu duøng töø thôøi ñieåm naøy sang thôøi ñieåm khaùc. n n n Tieàn taïm thôøi taùch khoûi löu thoâng trôû veà traïng thaùi ñöùng yeân tích luyõ vaø löu giöõ giaù trò theo thôøi gian ñeå sau ñoù thöïc hieän caùc khoaûn chi duøng tieáp theo. Caùc loaïi taøi saûn khaùc caát tröõ theo thôøi gian coù theå laøm taêng giaù trò, coøn tieàn thì khoâng. Thöïc hieän toát chöùc naêng naøy chæ coù tieàn vaøng, tuy nhieân caùc hình thaùi tieàn teä hieän nay vaãn thöïc hieän ñöôïc, nhöng thôøi gian khoâng daøi. Nhöng taïi caùc chuû theå kinh teá thích giöõ tieàn do tính thanh khoaûn. 3/11/2021 22

CHÖÙC NAÊNG PHÖÔNG TIEÄN TÍCH LUYÕ n Caát tröõ cuûa tieàn tuyø thuoäc vaøo giaù caû. n Möùc giaù cao, laïm phaùt laøm cho giaù trò caát tröõ hay söùc mua cuûa ñoàng tieàn giaûm. n Giaù caû taêng 50%, ñoàng tieàn giaûm giaù 50% n Baøi taäp: n Caùc dieãn taû sau ñaây, noäi dung naøo coù lieân quan ñeán tieàn: n n 3/11/2021 Tuaàn vöøa roài baïn kieám ñöôïc bao nhieâu tieàn. Khi ñeán cöûa haøng, toâi phaûi luoân chaéc chaén laø toâi phaûi coù tieàn. 23

Baøi taäp n Caùc nhaø kinh teá mieâu taû raèng trong suoát thôøi kyø kinh teá xaûy ra sieâu laïm phaùt tieàn nhö laø cuû khoai noùng maø moïi ngöôøi chuyeån nhanh töø tay ngöôøi naøy sang tay ngöôøi khaùc. Giaûi thích? n ÔÛ Brazil, tröôùc naêm 1994 traûi qua năm laïm phaùt cao, nhieàu giao dòch kinh doanh thöïc hieän baèng ñoàng USD hôn laø ñoàng Real. Taïi sao? n Giöõa hai phöông tieän thanh toaùn tieàn maët vaø theû ATM baïn thích phöông tieän naøo, giaûi thích? 3/11/2021 24

CUNG CAÀU TIEÀN TEÄ n Lyù thuyeát veà caàu tieàn teä n Caùc khoái tieàn trong neàn kinh teá n Chuû theå cung tieàn 3/11/2021 25

LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÀU TIEÀN TEÄ Tieàn teä laø saûn phaåm taát yeáu cuûa saûn xuaát haøng hoùa, nhö vaäy, coøn saûn xuaát haøng hoùa thì nhu caàu veà tieàn teä coøn laø söï caàn thieát mang tính chaát khaùch quan n Thaønh phaàn caàu tieàn bao goàm: n Caàu ñaàu tö (mua saém taø saûn…) n n Caàu tieâu duøng n n n 3/11/2021 Chính phuû Doanh nghieäp Caù nhaân vaø hoä gia ñình 26

LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÀU TIEÀN TEÄ n n 3/11/2021 Ñaàu tö? Ñoù laø caùc doanh nghieäp muoán môû roäng qui moâ saûn xuaát, muoán söû duïng coù hieäu quaû nguoàn voán nhaøn roãi. Ñoù laø caùc caù nhaân muoán kieám lôïi nhuaän töø ñoàng tieàn tieát kieäm cuûa mình. Tieâu duøng vaøo nhöõng muïc ñích naøo? Caùc doanh nghieäp, caù nhaân caàn tieàn ñeå phuïc vuï cho caùc giao dòch cuûa mình nhö mua saém haøng hoùa – dòch vuï, thanh toaùn coâng nôï, noäp thueá hoaëc giaønh moät phaàn thu nhaäp baèng tieàn cho muïc ñích döï phoøng nhöõng ruûi ro, nhöõng toån thaát coù theå gaëp phaûi trong saûn xuaát vaø ñôøi soáng… chính phuû muoán thöïc hieän caùc chöông trình caûi caùch kinh teá hay thöïc hieän caùc chính saùch xaõ hoäi 27

LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÀU TIEÀN TEÄ n Nhu caàu veà tieàn teä ñeå phuïc vuï cho ñaàu tö seõ phuï thuoäc vaøo hai nhaân toá: n Laõi suaát tín duïng ngaân haøng n Möùc lôïi nhuaän töø nhöõng hoaït ñoäng ñaàu tö nhö saûn xuaát, kinh doanh. n Daân soá 3/11/2021 28

LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÀU TIEÀN TEÄ n Nhu caàu veà tieàn giaønh cho tieâu duøng seõ phuï thuoäc vaøo nhaân toá : n Möùc thu nhaäp n Giaù trò cuûa nhöõng hoaït ñoäng giao dòch n Laõi suaát tín duïng n Cô caáu daân soá vaø vaên hoaù 3/11/2021 29

LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÀU TIEÀN TEÄ K. Marx n Quy luaät löu thoâng tieàn teä K. Marx: H Md = -------V n Ms: khoái löôïng tieàn caàn thieát trong löu thoâng n H: toång giaù caû haøng hoùa n V: toác ñoä voøng quay tieàn teä n M: löôïng tieàn thöïc teá trong löu thoâng Md < Ms : thöøa tieàn laïm phaùt n Md > Ms : thieáu tieàn giaûm phaùt n 3/11/2021 30

LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÀU TIEÀN TEÄ Thuyeát soá löôïng tieàn teä cuûa Fisher 1887 -1947 n M. V = P. Y n M: khoái löôïng tieàn trong löu thoâng n P: giaù caû haøng hoùa n Y: khoái löôïng haøng hoùa M. V = GDP n V: toác ñoä voøng ñoàng tieàn n 3/11/2021 Phöông trình treân goïi laø phöông trình trao ñoåi nghóa laø soá löôïng tieàn teä nhaân vôùi soá laàn maø löôïng tieàn chi tieâu trong moät naêm baèng soá thu nhaäp danh nghóa (P. Y) 31

LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÀU TIEÀN TEÄ Thuyeát soá löôïng tieàn teä cuûa Fisher 1887 -1947 n P. Y: laø thu nhaäp danh nghóa ñöôïc quyeát ñònh bôûi M. n Nghóa laø giaù caû haøng hoùa bieán ñoäng tuyø thuoäc vaøo löôïng cung tieàn M. n Fisher cho raèng V trong gaén haïn laø khoâng thay ñoåi. n Töø ñoù coù theå chuyeån ñoåi phöông trình trao ñoåi thaønh lyù thuyeát soá n löôïng tieàn teä. Ví duï: V = 5; PY laø 10 tyû ñoàng thì M = 2 tyû ñoàng n Lyù thuyeát soá löôïng tieàn teä cho raèng: n Neáu gaáp ñoâi M thì P cuõng gaáp ñoâi trong ngaén haïn vì V vaø Y khoâng thay ñoåi. n Nhöõng thay ñoåi möùc giaù keát quaû duy nhaát laø töø thay ñoåi soá löôïng tieàn teä. 3/11/2021 32

LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÀU TIEÀN TEÄ Thuyeát soá löôïng tieàn teä cuûa Fisher 1887 -1947 n Coù theå vieát laïi phöông trình trao ñoåi: P. Y M = -------V n Khi thò tröôøng tieàn teä caân baèng thì soá löôïng tieàn teä maø coâng chuùng naém giöõa baèng vôùi soá löôïng caàu tieàn teä Md. Goïi K = 1/V, khi ñoù phöông trìng coù theå vieát laïi: n M = K. PY n Do K laø khoâng ñoåi, neân caàu tieàn laø haøm soá cuûa thu nhaäp danh nghóa PY. Laõi suaát khoâng aûnh höôûng ñeán caàu tieàn teä. n Theo Fisher, coâng chuùng naém giöõa tieàn laø ñeå giao dòch vaø caàu tieàn phuï thuoäc vaøo: n Nhu caàu giao dòch PY n Caùch thöùc ñieàu haønh cuûa caùc ñònh cheá taùc ñoäng ñeán giao dòch, töø ñoù 33 3/11/2021 quyeát ñònh ñeán V vaø K

LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÀU TIEÀN TEÄ Cambridge – Marsall & Pigou n Khaùc vôùi Fisher, Cambrige cho raèng coâng chuùng raát linh hoaït trong vieäc naém giöõa tieàn teä vaø khoâng phuï thuoäc hoaøn toaøn vaøo caùc ñònh cheá. n Coâng chuùng caàn tieàn ñeå trao ñoåi vaø caát tröõ giaù trò. Tieàn laø moät taøi saûn vaø caàu tieàn phuï thuoäc vaøo: n Möùc ñoä giao dòch cuûa coâng chuùng n Möùc ñoä giaøu coù cuûa coâng chuùng n K coù theå thay ñoåi trong ngaén haïn. Söï caát tröõ phuï thuoäc vaøo lôïi töùc kyø voïng cuûa caùc taøi saûn coù chöùc naêng caát tröõ giaù trò. 3/11/2021 34

LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÀU TIEÀN TEÄ Keyness 1884 - 1946 n Thuyeát öu thích thanh khoaûn cuûa Keyness n Söï öu thích tieàn maët xuaát phaùt töø: n Ñoäng cô giao dòch (Transaction motive) § Tieàn laø phöông tieän löu thoâng trao ñoåi coù tính thanh khoaûn cao n Ñoäng cô döï phoøng (Precautionary motive) § Tieàn laø phöông tieän ñaùp öùng caùc nhu khoâng mong ñôïi n Ñoäng cô ñaàu cô (Speculative motive) § Tieàn vaø traùi phieáu. Coâng chuùng choïn tieàn hay traùi phieáu? § Caàu tieàn quan heä nghòch vôùi laõi suaát 3/11/2021 35

LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÀU TIEÀN TEÄ Keyness 1884 - 1946 Rate of interest Liquidity preference curve (demand for money) Precautionary Transactions Speculative Quanlity of money 3/11/2021 36

LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÀU TIEÀN TEÄ Keyness 1884 - 1946 n Keyness phaân bieät soá löôïng tieàn danh nghóa (nominal) vaø soá löôïng tieàn thöïc (real). n Coâng chuùng muoán naém giöõa khoái löôïng tieàn thöïc. Ba ñoäng cô giöõa tieàn coù quan heä vôùi Y vaø laõi suaát. n Caàu tieàn teä ñöôïc bieát nhö moät haøm soá “ sôû thích tính loûng”. Caàu tieàn thöïc M/p coù lieân quan ñeán Y vaø i: Md ------ = f ( i, y) P - + 3/11/2021 37

LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÀU TIEÀN TEÄ Keyness 1884 - 1946 n Nghòch ñaûo coâng thöùc treân. P 1 ----- = -----Md f ( i, y) n Chia hai veá cho Y ta coù PY Y V = -----Md f ( i, y) n Keyness cho raèng v bieán ñoåi. Khi I taêng thì f ( i, Y) giaûm vì theá v gia taêng 3/11/2021 38

LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÀU TIEÀN TEÄ Keyness 1884 - 1946 r Cung tieàn Caàu tieàn L(r) M/P 3/11/2021 M/P 39

LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÀU TIEÀN TEÄ Thuyeát soá löôïng tieàn teä cuûa Milton_Friedman(1950 s) n Nhu caàu tieàn maët laø haøm soá vôùi nhieàu bieán soá, trong ñoù coù thu nhaäp, giaù caû, laõi suaát, cô caáu taøi saûn vaø söï öa thích cuûa caù nhaân. Md ----- = f ( Yp, rh– rm, re –rm, , e – rm) P + n Trong ñoù: Md/P caàu tieàn thöïc; Yp, : cuûa caûi; rm : tieàn lôøi kyø voïng cuûa tieàn teä; rh: tieàn lôøi kyø voïng cuûa traùi phieáu; re: tieàn lôøi kyø voïng cuûa coå phieáu; e: tyû leä laïm phaùt kyø voïng 3/11/2021 40

LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÀU TIEÀN TEÄ Thuyeát soá löôïng tieàn teä cuûa Milton_Friedman(1950 s) n Söï khaùc nhau giöõa Keyness vaø Friedman n Friedman cho raèng: n Coù nhieàu taøi saûn coù theå thay theá cho tieàn, taùch traùi phieáu ra khoûi coå phieáu. Chuùng coù möùc tieàn lôøi khaùc nhau. n Tieàn vaø haøng hoùa coù theå thay theá nhau tuyø theo tyû suaát tieàn lôøi cuûa chuùng. n Tieàn lôøi cuûa tieàn khoâng coá ñònh. Söï thay ñoåi tieàn lôøi cuûa tieàn teä keùo theo söï thay ñoåi tieàn cuûa traùi phieáu vaø coå phieáu. n Neáu Keyness cho raèng laõi suaát aûnh höôûng quan troïng ñeán caàu tieàn teä thì Friedman cho raèng caàu tieàn teä ít bò aûnh höôûng bôûi laõi suaát vaø tính oån ñònh 3/11/2021 41

LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÀU TIEÀN TEÄ Thuyeát soá löôïng tieàn teä cuûa Milton_Friedman(1950 s) n Töø ñoù haøm caàu tieàn teä cuûa Friedman coù theå vieát thaønh: M ------ = f ( Yp ) P Y V = -----n khaùc vôùi Friedman cho raèng caàu tieàn teä chuû yeáu f ( Yp. Keyness, ) phuï thuoäc vaøo thu nhaäp. 3/11/2021 42

CAÙC KHOÁI TIEÀN TRONG LÖU THO NG n Caùc loaïi tieàn teä trong neàn kinh teá hieän ñaïi n Pheùp ño toång löôïng tieàn trong neàn kinh teá hieän ñaïi n Caùc chuû theå cung öùng tieàn cho neàn kinh teá 3/11/2021 43

CAÙC LOAÏI TIEÀN TEÄ TRONG NEÀN KINH TEÁ HIEÄN ÑAÏI n Tieàn coù quyeàn löïc cao n Tieàn phaùp ñònh: caùc loaïi tieàn naøy ñöôïc nhaø nöôùc thoáng nhaát phaùt haønh vaø cho pheùp löu thoâng vôùi meänh giaù ñöôïc in treân ñoàng tieàn theo luaät ñònh. n Tieàn gôûi khoâng kyø haïn hay caùc khoaûn tieàn gôûi treân caùc taøi khoaûn thanh toaùn taïi caùc ngaân haøng: coù quyeàn löïc cao nhöng tính loûng thaáp hôn so vôùi tieàn phaùp ñònh vì phaûi thoâng qua moät soá thuû tuïc thanh toaùn theo quy ñònh khi thöïc hieän giao dòch. 3/11/2021 44

CAÙC LOAÏI TIEÀN TEÄ TRONG NEÀN KINH TEÁ HIEÄN ÑAÏI n Caùc loaïi tieàn taøi saûn n Caùc loaïi tieàn gôûi coù kyø haïn, ñem laïi möùc sinh lôïi khaù oån ñònh cho ngöôøi sôû höõu. n Taøi khoaûn tieàn göûi ôû thò tröôøng tieàn teä. n Caùc chöùng töø nôï ngaén haïn, trung haïn ñöôïc mua baùn treân thò tröôøng tieàn teä. n Caùc loaïi tieàn taøi saûn khaùc 3/11/2021 45

PHEÙP ÑO TOÅNG LÖÔÏNG TIEÀN TRONG NEÀN KINH TEÁ HIEÄN ÑAÏI Ngaân haøng trung öông moãi nöôùc, chòu traùch nhieäm chính trong xaây döïng vaø thöïc thi chính saùch tieàn teä laø phaûi bieát moät caùch chính xaùc caùc thaønh phaàn cuûa löôïng tieàn cung öùng vaøo löu thoâng seõ bao goàm caùc boä phaän naøo ñeå coù theå döï baùo ñöôïc nhöõng bieán ñoäng kinh teá cuõng nhö coù nhöõng bieän phaùp ñieàu chænh hôïp lyù. n ÔÛ caùc nöôùc phaùt trieån pheùp ño toång löôïng tieàn ñöôïc ngaân haøng trung öông coâng boá thoâng thöôøng goàm 3 khoái tieàn chính ñoù laø: n Khoái M 1: laø tieàn giao dòch n Khoái M 2: laø tieàn teä taøi saûn, goàm: M 1; caùc loaïi tieàn gôûi coù kyø haïn loaïi nhoû; tieàn gôûi tieát kieäm; caùc chöùng töø nôï ngaén haïn; tieàn gôûi thò tröôøng tieàn teä ngaén haïn… n Khoái M 3 bao goàm: M 2; caùc loaïi tieàn gôûi coù kyø haïn loaïi lôùn; caùc chöùng töø nôï, tieàn gôûi thò tröôøng tieàn teä daøi haïn. 3/11/2021 46

CAÙC CHUÛ THEÅ CUNG ÖÙNG TIEÀN CHO NEÀN KINH TEÁ Caùc chuû theå cung tieàn goàm n Ngaân haøng trung öông n Caùc ngaân haøng thương mại n Caùc chuû theå khaùc 3/11/2021 47

NGA N HAØNG TRUNG ÖÔNG n Phaùt haønh qua keânh ngaân saùch nhaø nöôùc. n Phaùt haønh qua keânh tín duïng n Phaùt haønh qua thò tröôøng môû n Phaùt haønh qua thò tröôøng vaø ngoaïi teä 3/11/2021 48

NGA N HAØNG TRUNG GIAN Caùc ngaân haøng trung gian cung öùng cho neàn kinh teá loaïi buùt teä thoâng qua cô cheá tín duïng taïo tieàn. n. Trong ñieàu kieän lyù töôûng, coâng thöùc tính soá tieàn gôûi môû roäng maø caû heä thoáng ngaân haøng taïo ra nhö sau: Soá tieàn gôûi môû roäng = Heä soá Soá tieàn göûi x taïo tieàn ban ñaàu Trong ñoù: 1 Heä soá = taïo tieàn Tyû leä DTBB 3/11/2021 49

NGA N HAØNG TRUNG GIAN Bảng toùm taéc quaù trình taïo tieàn cuûa caùc ngaân haøng trung gian Tỷ lệ dự trữ bắt buộc: 10% (Đơn vị tính: ñồng) Teân ngaân haøng Soá tieàn gôûi nhaän ñöôïc Soá tieàn döï tröõ baét buoäc Soá tieàn coù theå cho vay ra toái ña A 1. 000 100 900 B 900 90 810 C 810 81 729 … … Toång coäng 10. 000 1. 000 9. 000 3/11/2021 50

Chuû theå cung tieàn n Caùc chuû theå khaùc cung öùng tieàn taøi saûn, bao goàm: n n n 3/11/2021 Doanh nghieäp Caùc ñònh cheá taøi chính ngaân haøng Kho baïc nhaø nöôùc Ngaân haøng trung öông caùc nöôùc …. 51

Baøi taäp 1. 2. Haõy tính GDP danh nghóa neáu nhö v = 5 vaø cung tieàn teä gia taêng töø 200 tyû USD ñeán 300 tyû USD. Ñoái vôùi caùc loaïi taøi saûn döôùi ñaây, cho bieát loaïi naøo thuoäc M 1, M 2, M 3… n n n 3/11/2021 Tieàn Quyõ hoã töông thò tröôøng tieàn teä Eurodollars Tieàn göûi coù kyø haïn ngaén Hôïp ñoàng mua baùn laïi coù meänh giaù lôùn Ieàn göûi khoâng kyø haïn 52

Baøi taäp 3. Cung tieàn teä M taêng leân 10%/naêm vaø PY danh nghóa taêng leân 20%/ naêm. Döõ lieäu sau: 2001 2002 2003 M 100 ? ? PY 1. 000 ? ? Haõy tính v moãi naêm 4. Ñieàu gì xaûy ra ñoái vôùi GDP neáu nhö cung tieàn teä taêng leân 20% nhö v giaûm xuoáng 30%. 5. Taïi sau quan ñieåm cuûa Friedman veà caàu tieàn teä cho raèng v coù theå tieân ñoaùn ñöôïc, trong khi ñoù quan ñieåm cuûa Keyness cho raèng v khoâng tieân ñoaùn ñöôïc. 3/11/2021 53

LAÏM PHAÙT n KHAÙI NIEÄM VAØ PHA N LOAÏI LAÏM PHAÙT n NGUYE N NHA N DAÃN ÑEÁN LAÏM PHAÙT n TAÙC ÑOÄNG CUÛA LAÏM PHAÙT n NHÖÕNG BIEÄN PHAÙP KIEÀM CHEÁ LAÏM PHAÙT 3/11/2021 54

KHAÙI NIEÄM & PHA N LOAÏI LAÏM PHAÙT n Laïm phaùt laø moät phaïm truø kinh teá khaùch quan phaùt sinh töø cheá ñoä löu thoâng tieàn giaáy. laø hieän töôïng tieàn trong löu thoâng vöôït quaù nhu caàn thieát laøm cho chuùng bò maát giaù, giaù caû cuûa haàu heát caùc loaò haøng hoaù taêng leân ñoàng loaït. n Laïm phaùt coù nhöõng ñaëc tröng ñoù laø: n Hieän töôïng gia taêng quaù möùc cuûa löôïng tieàn coù trong löu thoâng daãn ñeán ñoâng tieàn bò maát giaù. n Möùc giaù caû chung taêng leân. 3/11/2021 55

( tieáp theo) n Phaân loaïi laïm phaùt: n Laïm phaùt vöøa phaûi: Loaïi laïm phaùt naøy xaûy ra khi giaù caû haøng hoaù taêng chaäm ôû möùc ñoä moät con soá haøng naêm ( döôùi 10% moät naêm) n - Laïm phaùt cao: Loaïi laïm phaùt naøy xaûy ra khi giaù caû haøng hoaù taêng ôû möùc ñoä 2 con soá haøng naêm (töø 10% - 100% moät naêm). n Sieâu laïm phaùt: Loaïi laïm phaùt naøy xaûy ra khi giaù caû haøng hoaù taêng ôû möùc ñoä 3 con soá haøng naêm trôû leân. 3/11/2021 56

( tieáp theo) n Dieãn bieán laïm phaùt: n Giai ñoaïn 1: ÔÛ giai ñoaïn naøy tyû leä taêng giaù nhoû hôn tyû leä taêng tröôûng tieàn teä. Moät boä phaän cuûa khoái tieàn gia taêng veà cô baûn ñaùp öùng nhu caàu löu thoâng tieàn teä cuûa neàn kinh teá. n Giai ñoaïn 2: ÔÛ giai ñoaïn naøy tyû leä taêng giaù lôùn hôn tyû leä taêng tröôûng tieàn teä do laïm phaùt vôùi tyû leä cao keùo daøi ñaõ laøm cho kinh teá suy thoaùi, laøm cho khoái löôïng tieàn phaùt haønh vöôït möùc khoái löôïng tieàn caàn thieát cho löu thoâng 3/11/2021 57

NGUYE N NHA N DAÃN ÑEÁN LAÏM PHAÙT n Laïm phaùt do caàu keùo Khi neàn kinh teá ñaït tôùi hay vöôït quaù saûn löôïng tieàm naêng, vieäc taêng toång möùc caàu daãn tôùi laïm phaùt ñöôïc goïi laø laïm phaùt do caàu keùo hay laïm phaùt nhu caàu. 1 b. Nhu caàu haøng hoaù taêng Giaù caû (P $) P 1 P 0 P 2 Bs E 1 1 a. Giaù taêng E 0 2 b. Giaù giaûm E 2 Bd 1 2 a. Nhu caàu haøng Bd 0 hoaù giaûm KL giaù trò haøng hoaù, (B $) 3/11/2021 58

LAÏM PHAÙT DO CHI PHÍ ÑAÅY n Khi chi phí saûn xuaát kinh doanh taêng seõ ñaåy giaù caû taêng leân ngay caû khi caùc yeáu toá saûn xuaát chöa ñöôïc söû duïng ñaày ñuû, chuùng ta goïi ñoù laø laïm phaùt do chi phí ñaåy: n Tieàn löông taêng leân laø moät nguyeân nhaân ñaåy chi phí taêng leân. n Khuûng hoaûng veà nhieân lieäu, nguyeân vaät lieäu cô baûn nhö daàu moû, saét theùp… cuõng laøm cho giaù caû. 3/11/2021 59

LAÏM PHAÙT DO NHÖÕNG NGUYE N NHA N LIE N QUAN ÑEÁN SÖÏ THIEÁU HUÏT MÖÙC CUNG n Khi neàn kinh teá ñaït ñeán möùc toaøn duïng, möùc cung haøng hoaù vaø dòch vuï treân thò tröôøng coù khuynh höôùng giaûm daàn, khoâng ñaùp toát nhu caàu taêng leân cuûa thò tröôøng, laøm cho giaù caû taêng leân Giaù caû Ls 2 2 a. Khaû naêng cung hh giaûm ( P %) Ls 0 P 2 E 2 P 0 Ls 1 2 b. Giá taêng E 0 1 b. Giá giaûm 2 a. Khaû naêng cung hh taêng P 1 E 1 Ld Löông haøng hoaù, (L $) 3/11/2021 60

TAÙC ÑOÄNG CUÛA LAÏM PHAÙT n Taùc ñoäng phaân phoái laïi thu nhaäp vaø cuûa caûi: Khi laïm phaùt xaûy ra, nhöõng ngöôøi coù taøi saûn, nhöõng ngöôøi ñang vay nôï laø coù lôïi vì giaù caû caùc loaïi taøi saûn noùi chung ñeàu taêng leân, coøn giaù trò ñoàng tieàn thì giaûm xuoáng, ngöôïc laïi. n Taùc ñoäng ñeán phaùt trieån kinh teá vaø vieäc laøm: ñieàu kieän neàn kinh teá chöa ñaït ñeán möùc toøan duïng laïm phaùt taêng leân thì thaát nghieäp giaûm xuoáng vaø ngöôïc laïi. n Caùc taùc ñoäng khaùc: n n 3/11/2021 cô caáu neàn kinh teá deã bò maát caân ñoái tình traïng ñaàu cô, tích tröõ haønh hoùa thöôøng löu thoâng caøng theâm roái loaïn laøm taêng tyû giaù hoái ñoaùi 61

NHÖÕNG BIEÄN PHAÙP KIEÀM CHEÁ LAÏM PHAÙT n Nhöõng bieän phaùp caáp baùch: n Bieän phaùp veà chính saùch taøi khoùa n Bieän phaùp thaét chaët tieàn teä n Bieän phaùp kieàm cheá giaù caû n Bieäp phaùp ñoùng baêng löông vaø ñoùng baêng giaù n Bieän phaùp caûi caùch tieàn teä n Nhöõng bieän phaùp chieán löôïc: n Xaây döïng vaø thöïc hieän chieán löôïc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi ñuùng ñaén n Soaùt xeùt thöôøng xuyeân chính saùch thu chi cuûa nhaø nöôùc n Thöïc hieän chieán löôïc thò tröôøng caïnh tranh hoaøn toaøn n Duøng laïm phaùt ñeå choáng laïm phaùt 3/11/2021 62