TIBB TERMNOLOJ RETIM GREVLISI SLEYMAN EMRE KOCACAN Anatomik

TIBBİ TERMİNOLOJİ ÖĞRETIM GÖREVLISI SÜLEYMAN EMRE KOCACAN

Anatomik Terminoloji Anatominin Tanımı İnsan vücudunun genel şeklini, vücudu oluşturan organların yerini, yapısını, şeklini, fonksiyonunu ve komşuluk ilişkilerini inceleyen bilim dalı olarak tanımlanır. Anatomik Pozisyon Ayakta dik duran bir şahsın başı dik, gözleri ve el ayaları öne bakacak şekilde, kolları her iki yanda sarkık, ayakları birleştirilmiş ve birbirine paralel duruşuna anatomik pozisyon denir. Anatomik Planlar (Düzlemler) Anatomik pozisyonda bulunan bir şahsın, belirli bölgelerinden geçen hayalî düzlemler ve eksenler düşünülmüştür. Bu düzlemler ve eksenler insan vücudunu bölgelere ayırır. Bu durum insan vücudunda bulunan organ ve oluşumların hangi bölgelerde yer aldığını tespit için gereklidir. Anatomik pozisyonda bulunan bir şahsın vücudundan geçen üç ana düzlem bulunur.

1 -Planum sagittale: Vücudu dikine ve önden arkaya doğru kesen düzleme denir. Bu düzlem ile vücut simetrik olmayan sağ ve sol iki bölüme ayrılır. 2 -Planum transversum (planum horizontale): Yere paralel olarak geçen, vücudu üst ve alt iki bölüme ayıran düzlemdir. Bu plan klinikte, axial plan olarak tanımlanır. 3 -Planum coronale (planum frontale): Vücudu dikine ve yukarıdan aşağıya doğru kesen düzleme denir Bu düzlem ile vücut ön ve arka iki bölüme ayrılır.

Anatomik Eksenler (Axes) Genel olarak eklemlerde oluşan hareketlerin tanımlanabilmesi için eksenlere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu eksenler birbirlerine diktir. Anatomide sık olarak üç temel eksen kullanılır. Bu eksenler: Axis verticalis: Yukarıdan aşağıya doğru uzanan ve yere dik olan eksene verilen addır. Axis sagittalis: Önden arkaya doğru geçen eksene denir. Axis transversalis: Soldan sağa veya sağdan sola doğru geçen eksene denir. Bu eksen yere paraleldir.

Eksenlerde Yapılan Hareketler Anatomide kabul edilen bir kural vardır. Anatomik pozisyonda bulunan bir şahsa ait eklemlerde meydana gelen hareketler, eksene dik düzlem üzerinde yapılır. Bu hareketler şu şekilde açıklanabilir: a-Sagittal eksende yapılan hareketler: Abductio: Gövdeden uzaklaşma hareketine verilen isimdir. Örnek: Üst ekstremitenin gövdeden uzaklaşması Adductio: Gövdeye yaklaşma hareketine denir. Örnek: Üst ekstremitenin gövdeye yaklaşması

b-Transvers eksende yapılan hareketler: Flexio: Öne doğru harekete verilen isimdir. • Başın ve gövdenin öne eğilmesi • Üst ekstremitenin öne hareketi Extantio: Arkaya doğru yapılan harekete denir. • Başın ve gövdenin arkaya doğru eğilmesi • Üst ekstremitenin arkaya hareketi

c-Vertikal eksende yapılan hareketler: Rotasyon: Dönme hareketine denir • Başın ve gövdenin sağa ve sola dönmesi Üst ekstremitenin içe dönmesine özel olarak pronasyon, dışa dönmesine ise supinasyon denir. Alt ekstremitenin ayağın plantar bölgesinin (taban) içe dönmesine inversiyon, dışa dönmesine ise eversiyon denir.

Circumduction: Bir nokta etrafında gerçekleştirilen dairesel 360 0 hareket

� Elevasyon Superior pozisyona geçiş (sadece skapulada) �Depresyon İnferior pozisyona geçiş (sadece skapulada)

Kemiklerle İlgili Temel Terimler Aditus: Açıklık, bir boşluğun giriş veya çıkış ağzı Meatus: Yol, geçit Crista: Keskin kenar Os: Kemik Extremite: Kol ve bacakların her birine Ala: Kanat Pars: Parça, kısım Angulus: Açı, köşe Porus: Açıklık, delik Facies: Yüz, yüzey Anulus: Halka Processus: Çıkıntı Fissura: Yarık Apertura: Açıklık, giriş Septum: Bölme Sinus: Boşluk (sinus maxillaris gibi) Spina: Dikensi çıkıntı verilen isim Foramen: Delik Apex: Tepe, uç Basis: Taban Sulcus: Oluk Canalis: Kanal Trochlea: Makara, makara şeklinde Caput: Baş Tuberculum: Küçük tümsek Corpus: Gövde Collum: Boyun, serviks Tuberositas: Pürüzlü çıkıntı Cornu: Boynuz Fossa: Çukur Fovea: Fazla derin olmayan çukur, çukurcuk

Anatomik Boşluklar 1. Arka Vücut Boşluğu (cavitas dorsalis) a. Kafatası boşluğu (cavitas cranii) b. Omurga boşluğu ( cavitas vertebralis) 2. Ön Vücut Boşluğu (cavitas ventralis) a. Göğüs boşluğu (cavitas thoracis) b. Karın boşluğu ( cavitas abdominalis) c. Leğen boşluğu (cavitas pelvis)

HAREKET SİSTEMİNE İLİŞKİN ANATOMİK TERİMLER Hareket sistemine ilişkin anatomik terimleri 3 gruba ayırıyoruz; -Kemiklere ilişkin anatomik terimler. -Eklemlere ilişkin anatomik terimler. -Kaslara ilişkin anatomik terimler.

Kemiklerle İlgili Terimler Kemikler, iskeleti oluşturan en sert dokulardır. Eklemler aracılığı ile birbirleri ile birleşerek iskeleti yapar. İskelet vücudun biçimini belirler, organları korur, hareketi sağlar.

Kemik Yapısıyla ile İlgili Terimler Cavitas Medullaris (Kavitas medullaris): Kemiklerin ortasında bulunan boşluk. İlik boşluğu anlamına gelir. Medulla Ossium (Medulla Osyum): Kemik iliği Diaphysis (Diyafiz): Uzun kemiklerin gövde kısmı. Epiphysis (Epifiz): Uzun kemiklerde gövdenin dışındaki uç kısım. Metaphysis (Metafiz): Uzun kemiklerde epifiz ve diafiz arasında kalan bölüm.

Facies Articularis (Fasyes Artikularis): Uzun kemiklerde iki uçta, kemiğin ekleme katılan yüzü. Eklem yüzü. Artikular yüz. Endosteum (Endosteum): Kemik içindeki boşluklarda yüzeyi örten bağ dokudan zar. Periosteum (Peryosyeum/ Periost): Kemiklerin dış yüzlerini sıkıca saran ve sıkı bağ dokudan yapılmış zar. Kemiği korur ve kemik kıkırdaklarında onarım sağlar.

Condyle (Kondil): Kemik üerindeki diğer bir kemikle eklem yapan yumru şeklinde kabartı. Epicondyle (Epikondil): Kemik kondili üzerindeki çıkıntı.

KEMİK ÇEŞİTLERİ Os Brevia (Os Breve): Kısa kemik. Os İrregulare (Os İrregular): Düzensiz kemik. Os Longal (Os Longa): Uzun kemik. Os Planum (Os Palanum): Yassı kemik. Os Pneumaticum (Os Pnömatikum): Havalı kemik. Os Sesamoid/ea (Os Sesamoit): Susamsı kemik.

Ossification (Ossifikasyon): Kemikleşme. Kemik dokusunun oluşması. Osteoblast: Kemik yapan hücreler. Osteoklast: Kemik yıkımını sağlayan hücreler Substantia Compacta (Substansya Kompakta): Sıkı (kompakt) olarak adlandırılan kemik yapısı. Substantia Spongiosa (Substansya Spongyosa): Süngersi (spongyos) kemik.

BAŞ KEMİKLERİNE İLİŞKİN TERİMLER Cranium (Kranyum): Kafa. Baş iskeletinin tüm beyini (ensefalonu) çevreleyen bölümü. Fonticulus (Fontikulus): Bıngıldak. Cranial Cavity (Kranyal Kavite): Kafa boşluğu. Kafa kemikleri arasında kalan içinde beyin, beyincik, pons, medulla oblangotanın yerleştiği boşluk. Orbita (Orbita): Gözlerin bulunduğu boşluk.

OMURGA VE GÖĞÜS KAFESİ KEMİKLERİNE İLİŞKİN TERİMLER Os Costae (Os Kosta): Kaburga. Sternum (Sternum): Gögüs kemiği.

Vertebrae (Vertebra): Omur. Columna Vertebralis ( Vertebral Kolum): Omurga Vertebral Cervicalis / Cervical Vertebra (Vertebal Servikalis / Servikal Vertebra): Boyun omuru. Vertebral Thoracales / Thoracal Vertebra (Vertebral Torakales / Torakal Vertebra): Göğüs /Sırt omuru. Lumbal Vertebra (Lumbal Vertebra): Bel omuru. Coccyx (Koksiks): Kuyruk kemiği. Sacrum (Sakrum): Sağrı kemiği. Kuyruk sokumu kemiği.

EKLEMLERLE İLGİLİ TERİMLER Articulation (Artikülasyon): Eklem. Önemli eklemler “Art. ” biçiminde kısaltılarak yazılabilir. Articulatio Synovialis / Diarthrosis (Artikülasyo sinovialis / Diartroz): Sinovial eklem. Oynar eklem. Articulatio Cartilaginea / Amphiartrosis (Artikülasyo Kartilajinya / Amfiartroz): Yarı oynar eklemler. Hareket yeteneği sınırlı eklemler.

Synarthrosis (Sinartroz): Oynamaz eklemler. Sutura (Sütür / Sutura): Baş kemiklerini hareket etmeyecek şekilde birbirine tespit eden eklemsel bağlantı, dikiş tarzı eklemleşme. Discus İntervertebralis / İntervertebral Disk (Diskus İntervertebralis /İntervertebral Disk): Omurlar arası disk. Synovia (Sinovya): Eklem sıvısı.

KASLARLA İLGİLİ TERİMLER M- Musculus/Muscle (Muskulus / Muskili): Kas. Mm- Musculi (Muskuli ): Kaslar. Myocytus (Miyosit): Kas hücresi. Fibramuscularis (Fibramuskularis): Kas teli, Kas lifi. Myofibril (Miyofibril): Kas hücresi liflerinin her biri. Perimysium, Endomysium, Epimysium Fascia (Fasya): Kas zarı, Akzar. Tendo /Tendon (Tendo / Tendon): Kas kirişi.

HAREKET SİSTEMİ HASTALIKLARINA İLİŞKİN TANISAL TERİMLER Arthritis (Arterit): Eklemin iltihabı. Periarthritis (Periartrit): Eklem çevresindeki dokuların iltihabı. Ankylosis (Ankiloz): Eklem katığı, eklem sertliği. Eklemin bükülmemesi. Hemarthrosis (Hemartroz): Eklem boşluğunun kan dolması. Bursitis: Bursa adı verilen seröz keselerin iltihabı.

Synovitis (Sinovit): Sinoviyal zarın iltihabı. Synovioma: Sinoviyal zarda gelişen tümör. Chondritis (Konrit): Kıkırdak iltihabı. Chondroma (Kontroma): Kıkırdak iyi huylu tümörü. Chondrosarcoma (Kondrosarkom): Kıkırdak dokusundan oluşan habis (kötü huylu) ur. Tendinitis: Tendon iltihabı.

Fascitis: Fasya iltihabı. Myositis: Kas iltihabı. Artophy (Atrofi): Adelenin egzersiz yapmama veya az kullanılma sebebi ile zayıflaması. Contracture (Kontraltüs): Kasın sürekli kasılması.

Myoclonia: Belli bir kas veya kas grubunda görülen kronik kasılmalara belirgin hastalık Myoma: Kas dokusunda gelişen iyi huylu tümör. Myosarcoma: Kas dokusunda gelişen kötü huylu tümör. Rhabdomyoma (Rabdomiyom): Çizgili kas liflerinde gelişen iyi huylu tümör. Rhabdomysarcoma (Rabdomiyosarkom): Çizgili kas liflerinde gelişen kötü huylu tümör. Leimyoma (Leyomiyom): Çizgisiz (düz) kas lifi iyi huylu tümör.

Luxation / Dislocation (Lüksasyon / Dislokasyon): Çıkık. Semiluxation (Semilüksasyon): Yarı çıkık, tam olmayan çıkık. Fracture (Fraktür): Kırık. Periostitis: Kemik dışı zarı iltihabı. Osteitis: Kemik iltihabı. Osteoarthritis: Kemik ve kemiğin içinde bulunduğu eklemin iltihabı. Osteomalacia: Kemik yumuşaması. Osteoporosis : Kemik dokusunda artrofi gelişmesi. Osteosclerosis (Osteoskleroz): Kemik dokusunun aşırı sertleşmesi. Osteoma: Kemik dokusunda gelişen tümör.

Diskitis: Disk İltihabı. Lumbago: Bel ağrısı. Disc Hernia / Herniated Disk: Disk fıtığı. Juvenile Klphosis (Juvenil Kifoz): Genç ve adolesen yaşta görülen kamburluk. Lordosis: Öne doğru kamburluk. Kyphosis: Arkaya doğru kamburluk. Scoliosis (Skolyoz): Omurganın yanlara doğru çarpıklığı.

Bunion: Ayak başparmağındaki şişlik. Talipes: Ayağın herhangi bir yönde bükülme göstermesiyle belirgin doğuştan şekil bozukluğu. Talipes Plana: Düztabanlılık. Rickets: D vitamini eksikliği, rişitizm.

HAREKET SİSTEMİ HASTALIKLARINDA SEMPTOMLARA İLİŞKİN TERİMLER Arthralgia (Artralji): Eklem ağrısı. Metatarsalgia: Ayak tarağında hissedilen ağrı. Myalgia: Kas ağrısı. Ostalgia: Kemik ağrısı. Syatalgia (Siyatalji): Siyatik ağrısı.

Tendolysis: Tendon yapışıklıklarının cerrahi yolla giderilmesi. Tenoplasty: Tendonun plastik ameliyatı Tenorrhaphy (Tenorafi): Kesik tendonun dikilmesi. Tenotomy: Tendonun kesilmesi. Myoplasty: Kas plastik, estetik ameliyatı. Myorrhaphy (Miyorafi): Kasın dikilmesi. Osteoplasty: Kemiğin plastik, estetik ameliyatı.

Osteotomy: Kemiğin kesilmesi. Ostectomy: Kemiğin kısmen veya tamamen çıkarılması. Sequestrectomy (Sekestrektomi): Ölü (nekrotik) kemiğin çıkarılması. Amputation (Amputasyon): Ekstremitelerin bir düzeyden kesilmesi. Rigor: Kasların sert olması. Sertlik, katılık. Decalcification (Dekalsifikasyon): Kemikten veya dişlerden kalsiyum çekilmesi.

HAREKET SİSTEMİNDE AMELİYATLARA İLİŞKİN TERİMLER Chondrectomy: Kıkırdağın ameliyatla alınması. Arthrotomy (Artrotomi): Eklemin cerrahi yolla açılması, eklem insizyonu. Arthroplasty: Eklemin plastik, estetik ameliyatı. Arthrodesis (Artrodez): Eklemin hareketsiz duruma getirilmesi. Arthroscopy: Eklem içini incelemek için yapılan girişim. Bunionectomy (Bunyonektomi): Ayak başparmağındaki şişkinliğin alınması. Synovectomy (Sinovektomi): Eklem kapsülündeki sinoviyal zarın alınması, çıkarılması. Tenodesis (Tenodez): Tendonun yeni bir bölgeye veya kemiğe impante (tutundurulması) edilmesi, dikilmesi.

TEŞEKKÜRLER