TIBB SOSYAL HZMET DO DR GONCA POLAT AR

TIBBİ SOSYAL HİZMET DOÇ. DR. GONCA POLAT ARŞ. GÖR. CİHAN ASLAN TIBBİ SOSYAL HİZMET DERSİ

5. Hafta v. Tedavi Ortamlarında Hastaların Karşılaştıkları Güçlükler; ØSağlık hizmetlerine ulaşmada engeller, ØSağlık hizmetlerine ve hastaneye uyum problemleri, ØTıbbi tedavi planına uyum problemleri, ØKarar verebilmek için bilgi eksikliği, ØGereksinimleri karşılayacak kaynak eksikliği, ØHizmetten taburcu olabilme konusunda engeller.

v. Sağlık hizmetlerine ulaşmada engeller; Øpsikolojik, • korku, • kaygı Ømali, • hastanın sosyal güvencesinin olmaması ve • parasal konular Øbilgi eksikliği, • hizmetlerin nereden ve nasıl alınacağını konusunda bilgi eksikliği Øpratik engeller • aile üyelerinin bakımı, • ulaşım

v. Sağlık hizmetlerine ve hastaneye uyum problemleri, ØAile, arkadaşlar, alışık olunan yerler, kendi kararlarını verebilme, günlük rutin ve olağan aktiviteler ile sevilen yiyecek, içecek vb. şeylerden uzak kalma, ØDurumsal krizler

v. Tıbbi tedavi planına uyum problemleri; ØHastalığın tanısı, seyri ve tedavi planı ile baş etme, ØÖlüm konusunu, ØFonksiyonel kapasite kaybı, ØBenlik imajı, ØCinsel ilişkiler, ØBaşkalarına bağımlı olma korkusu, Øİlaç kullanma, ØBeslenme konusunda sınırlılıklar, ØGünlük alışkanlıkları değiştirme, ØEv ortamında zorunlu değişiklikler yapma gerekliliği

v. Karar verebilmek için bilgi eksikliği; ØMüdahalelerin hastalar ve yakınları önceden yeterince uyarılmaksızın, açıklama yapılmaksızın ve bilgilendirilmiş onay alınmaksızın planlanıp ve gerçekleştirilmesi, v. Gereksinimleri karşılayacak kaynak eksikliği; ØTıbbi malzeme ve ilaçlar, ØGelir desteği, ØHizmet desteği, ØÇevresel düzenlemeler, ØKişilerarası destek,

ØKişisel bakım hizmetleri, ØProfesyonel bakım hizmetleri, ØFiziksel terapi hizmetleri, ØEv hizmetleri, ØUlaşım hizmetleri, ØBeslenme hizmetleri, ØAile danışmanlığı hizmetleri, ØAlkol ve madde kullanımı tedavisi hizmetleri, ØYetişkin ve çocuk esirgeme hizmetleri, ØGündüz bakım hizmetleri, ØSerbest zaman değerlendirme hizmetleri

v Hizmetten taburcu olabilme konusunda engeller; ØPsikolojik engeller, ØMali engeller, ØBilgi eksikliği, ØPratik engeller.

v. Hastalığa İlişkin Psiko-sosyal Tepkiler: ØEn yaygın emosyonel tepkiler • • • Anksiyete, Korku, Öfke, Güç-güçsüzlük, Üzüntü ve keder, Yetersizlik, Başarısızlık, Utanç Suçluluk, Umut-umutsuzluk, Rahatlama

ØEn yaygın davranışsal tepkiler; • • Destek arama, Bu zorlayıcı yaşam olayı sonrası gelişim, Kendi sağlığı ve hastalığı konusunda uzman olma, Gizleme, Yalnızlık, Sosyal geri çekilme veya izolasyon, Tedavi rejimine uyumsuzluk veya tedaviyi reddetme. ØHastanın hastalığa verdiği yanıtlar; • fiziksel hastalığın özelliklerine, • hastanın bireysel özelliklerine, • çevrenin desteği ve özelliklerine göre şekillenir.

v. Fiziksel Hastalıkla İlgili Faktörler; ØHastalığın belirti süreci, ØHastalığın türü (Kronik olup olmaması), ØHastalığın sonuçları (organ veya aktivite kaybı, hayati tehlike), ØTedavinin acı verip vermeyeceği, ØTedavinin ne kadar süreceği, ØTedavinin maliyeti.

v. Hastanın Bireysel Özellikleriyle İlgili Faktörler; ØYaşam öyküsü ve deneyimleri, ØHastalığın anlamı, ØKişilik tipleri, ØBaş etme yöntemleri, ØSavunma mekanizmaları • Tehditten kaçma ve enerjinin korunması, ü Regresyon

• Tehdidin veya bunun öneminin yadsınması, ü Represyon, ü İnkar, ü Rasyonalizasyon, ü Dışlaştırma, ü Projeksiyon, ü Minimizasyon • Tehlike ve tehdidin azaltılması ve denetlenmesine yönelik savunmalar, ü Entellektüalizasyon, ü Affekt izolasyonu, ü Sublimasyonu, ü Kompansasyon.

vÇevre Özellikleri İle İlgili Faktörler ØAilenin ve arkadaşların hastalığa tepkileri, ØToplumun norm, değer ve inançlarını içeren kültürel özellikler, ØHastalık hakkında sosyal stigma v. Hasta Hekim İlişkileri ØHastalığı hakkında yeteri kadar bilgi vermeyen hekimlerin hasta üzerindeki başarısı sınırlanacaktır. ØParsons’a göre hekimlerin rolü temel olarak hastaların rollerini tamamlayıcı niteliktedir.

ØÖrneğin; nasıl ki hastalar tedavileri için hekimlere yardımcı olmaları gerekiyorsa, hekimler de hastalarını iyileştirebilmek için tüm bilgilerini kullanacaklardır. ØHekimler hastalığı tedavi edebilmek için hastadan kimseye söylemediği sırlarını öğrenmek isteyebilir. ØHastanın mahremiyetine girmiş olması hekime ayrıca bir sorumluluk yüklemektedir. ØHekim hasta hakkında sahip olduğu bu bilgiler hastalığın tedavisi için kullanmalı, kendisinin lehine veya başkasının aleyhine kullanmamalıdır.

ØResmi olarak bir kişinin hasta olup olmadığına karar verme yetkisi hekimlerdedir. ØAncak bazı durumlarda kişinin hasta olup olmadığına karar verebilmek kolay olmamaktadır. Bu nedenle hekim hastanın beyanına güvenmek durumundadır. ØBazen de hekim hasta olan bir kişinin numara yaptığını düşünebilir. Bu da hasta-hekim arasında gerilime neden olacaktır. ØHekim hasta hakkında kamuoyunu ilgilendiren gizli bilgilere sahipse bunu ilgili yerlerle paylaşmalı mıdır? ØGenç kızların anne-babalarından gizlemek istedikleri sorunları olabilir. Hekim bu nokta da kendi başına kalmaktadır. Ebeveynlerle paylaşabilir ancak bu durum hastanın güvenini yitirme problemine yol açabilir.

ØHasta ve hekim arasındaki ilişki belli bir hastalığın çeşitli aşamalarında ya da hastalığın ciddiyetine göre değişebilmektedir. ØHasta hekim arasındaki ilişkiyi etkileyen başka bir faktör ise hastanın hekime başvurduğunda içinde bulunduğu durumla ilgilidir. ØHasta-hekim ilişkisini etkileyen başka bir unsur ise hekimin tutum ve davranışlarıdır. ØHastaların hekimlere yönelik tutumları da bu ilişkiyi etkilemektedir. ØHasta-hekim ilişkisini etkileyen diğer faktörler; hastanın eğitim düzeyi, cinsiyeti, etnik kökenidir. ØHasta-hekim ilişkisini etkileyen bir faktör de muayenenin yapıldığı fiziksel ortamdır. ØHekimin muayene odasındaki duruşu, jestleri, mimikleri de hasta hekim ilişkisini etkileyecektir.

v. Kaynakça ØCirhinlioğlu, Z. Hasta-Hekim İlişkisi. İç: Sağlık Sosyolojisi. ØDuyan, V. Hastaların Karşılaştıkları Sorunlar ve Çözümleri Odağında Tıbbi Sosyal Hizmet. C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 25 (4), 2003 Özel Eki. ØKocaman, N. (2008). Hastaların Psikososyal Tepkilerini Etkileyen Faktörler. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 11(1). ØŞahin, D. Hasta-Tedavi Ekibi İlişkisi. ØVideo gösterimi: Hasta-Tedavi Ekibi İlişkisi (Tribute to Nurses)