THC HNH M HNH AHP V EXPERT CHOICE

THỰC HÀNH MÔ HÌNH AHP VÀ EXPERT CHOICE

NỘI DUNG 1 Mô hình AHP • AHP là gì? • Cơ sở xây dựng mô hình AHP • Các bước thực hiện trong mô hình AHP 2 Thực hành Expert Choice • Phát biểu bài toán • Phân tích bài toán • Thực hành bài toán trên Expert Choice 22 -Aug-12 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 2

ANALYTIC HIERARCHY PROCESS Trên thế giới, AHP là một mô hình rất phổ biến, được áp dụng trong nhiều lĩnh vực 07 -Dec-20 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 3

AHP là gì? Định lượng Phương án Tiêu chí 07 -Dec-20 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 4

Cơ sở xây dựng AHP dựa trên phép so sánh cặp và đo mức độ ưu tiên v Đo mức độ ưu tiên: § Không thể so sánh 2 vật có đơn vị đo khác nhau § Không có một thước đo chung để đo lường tất cả các tiêu chí § Đo lường thông qua mức độ ưu tiên 07 -Dec-20 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 5

Cơ sở xây dựng AHP v So sánh cặp: § So sánh mức độ ưu tiên của từng cặp tiêu chí § So sánh từng cặp phương án theo cùng một tiêu chí § Dễ thực hiện, hiệu quả 07 -Dec-20 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 6

Cách thực hiện AHP được thực hiện qua 3 giai đoạn chính § Giai đoạn 1: Phân rã § Giai đoạn 2: Đánh giá mức độ ưu tiên § Giai đoạn 3: Tổng hợp 07 -Dec-20 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 7

VÍ DỤ MINH HỌA v Công ty Toyota Việt Nam muốn chọn một vị trí mới để mở rộng hoạt động của công ty. Công ty sử dụng AHP nhằm giúp xác định vị trí nào thích hợp để xây nhà máy mới. 22 -Aug-12 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 8

Giai đoạn 1: Phân rã Tiêu chí: Giá thành (PRICE), Khoảng cách giữa các nhà cung cấp (DISTANCE), Chất lượng lao động (LABOR) Chi phí lao động (WAGE). Công ty có 3 vị trí (LOCATION) cần xem xét: Vĩnh Phúc Hưng Yên Hà Nội 07 -Dec-20 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 9

Giai đoạn 1: Phân rã Cây phân cấp 07 -Dec-20 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 10

Giai đoạn 1: Phân rã CHỌN VỊ TRÍ GIÁ THÀNH KHOẢNG CÁCH VĨNH PHÚC 22 -Aug-12 LAO ĐỘNG HƯNG YÊN Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý LƯƠNG NV HÀ NỘI 11

Giai đoạn 2: Đánh giá mức độ ưu tiên Bảng độ ưu tiên chuẩn được sử dụng trong AHP 22 -Aug-12 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 12

Giai đoạn 2: Đánh giá v 22 -Aug-12 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 13

Giai đoạn 2: Đánh giá Ma trận mức độ ưu tiên giữa các tiêu chí Các tiêu chí Giá thành Khoảng cách Lao động Lương NV Giá thành 1 3 4 Khoảng cách 5 1 9 7 1 2 Lao động Lương NV 22 -Aug-12 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 1 14

Ma trận độ ưu tiên của các phương án GIÁ THÀNH KHOẢNG CÁCH VP HY HN VP 1 3 2 HY 1 HN 1 VP VP 1 HY 6 HN HY 1 HN LAO ĐỘNG VP HY VP 1 6 HY 1 HN 07 -Dec-20 1 LƯƠNG NV HN 1 VP VP 1 HY 6 HY 1 HN Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý HN 1 15

Giai đoạn 3: Tổng hợp 22 -Aug-12 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 16

1. Tính tổng các giá trị trong mỗi cột. GIÁ THÀNH VP VP 1 3 HY 1 HN = 07 -Dec-20 HY 9 HN 2 1 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 17

2. Chia mỗi giá trị trong mỗi cột cho tổng cột tương ứng. VP VP 1 : GIÁ THÀNH HY HN HY 1 HN = 07 -Dec-20 1 2 3 9 1 1 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 1 18

3. Tìm giá trị trung bình cho mỗi hàng của các phương án. GIÁ THÀNH VP HY + 3 VP ( 1 : HY ( + 1 + HN ( HN + 2 + + 1 TB HÀNG ) : 3 =0. 5012 ) : 3 =0. 1185 ) : 3 =0. 3803 1 07 -Dec-20 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 19

4. Lặp lại các bước 1 -3 cho các tiêu chí Địa điểm Giá thành Khoảng cách Lao động Lương NV VP 0. 5012 0. 2819 0. 1790 0. 1561 HY 0. 1185 0. 0598 0. 6850 0. 6196 0. 3803 0. 6583 0. 1360 0. 2243 HN 20

5. Lặp lại các bước từ 1 -3 cho ma trận độ ưu tiên của các tiêu chí Các tiêu chí Giá cả Khoảng cách Lao động Lương NV TB hàng Giá cả 0. 1519 0. 1375 0. 2222 0. 2857 0. 1993 Khoảng cách 0. 7595 0. 6878 0. 6667 0. 5000 0. 6535 Lao động 0. 0506 0. 0764 0. 0741 0. 1429 0. 0860 Lương NV 0. 0380 0. 0983 0. 0370 0. 0612 Véctơ độ ưu tiên của các tiêu chí 21

6. Nhân ma trận tiêu chí với véctơ độ ưu tiên của các tiêu chí T IÊU CHÍ PHƯƠNG ÁN Địa điểm Giá thành Khoảng cách Lao động Lương NV Giá thành VP . 5012 . 2819 . 1790 . 1561 Khoảng cách . 6535 HY . 1185 . 0598 . 6850 . 6196 HN . 3803 . 6583 . 1360 . 2243 x . 1993 Lao động . 0860 Lương NV . 0612 VP=0. 5012*0. 1993 + 0. 2819*0. 6535 + 0. 1790*0. 0860 + 0. 1561*0. 0612=0. 3091 HY=0. 1185*0. 1993 + 0. 0598*0. 6535 + 0. 6850*0. 0860 + 0. 6196*0. 0612=0. 1595 HN=0. 3803*0. 1993 + 0. 6583*0. 6535 + 0. 1360*0. 0860 + 0. 2243*0. 0612=0. 5314 22

Kết quả v Dựa vào kết quả trên, công ty chọn vị trí C để xây thêm nhà máy mới. Địa điểm Vecto độ ưu tiên VP 0. 3091 HY 0. 1595 HN 0. 5314 1 23

Hệ số nhất quán - Consistency Bóng đá: Đội tuyển Anh thắng đội tuyển Pháp Đội tuyển Pháp thắng đội tuyển Đức Nhưng Đức thắng Anh -> Sự không nhất quán (Inconsistency) Để đảm bảo tính thực tế của mô hình AHP cho phép sự không nhất quán trong đánh giá mức độ ưu tiên giữa 2 tiêu chí hay giữa 2 phương án ở một mức cho phép là không quá 0. 1 07 -Dec-20 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 24

v Ưu điểm của AHP § Sử dụng các phép toán đơn giản (so sánh cặp) § Cho phép các nhà quyết định thiết lập các tiêu chí § Cho phép người ra quyết định thiết lập độ ưu tiên cho các tiêu chí 22 -Aug-12 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 25

EXPERT CHOICE v Expert Choice là phần mềm trợ giúp ra quyết định sử dụng thuật toán Analytic Hierarchy Process để đánh giá mức độ thỏa mãn các tiêu chí đặt ra của các phương án. 07 -Dec-20 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 26

Thực hành sử dụng Expert Choice v Bước 1: Xây dựng cây tiêu chí đánh giá phương án v Bước 2: So sánh mức độ ưu tiên của các tiêu chí theo từng cặp ở từng level v Bước 3: Mô tả các phương án v Bước 4: Cho điểm các phương án theo từng tiêu chí ở level thấp nhất 07 -Dec-20 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 27

Bài tập thực hành v Một nhân viên muốn chọn một công việc tốt nhất trong năm công việc A, B, C, D, E dựa vào các tiêu chí như sau: Lương năm Cơ hội thăng tiến Rủi ro mất việc Loại công việc Địa vị công việc Địa điểm làm việc Giờ/tuần Tuần/năm Khoảng cách 07 -Dec-20 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 28

Bài tập thực hành v Năm công việc đang xem xét chọn lựa là: § A. Chuyên viên máy tính § B. Phân tích hệ thống thông tin § C. Bán phần mềm § D. Phân tích hệ thống thông tin § E. Lập chương trình bảo trì 07 -Dec-20 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 29

Bước 1: Xây dựng cây tiêu chí đánh giá phương án MỤC TIÊU QUYỀN LỢI Lương năm Cơ hội thăng tiến Rủi ro mất việc CÔNG VIỆC CÁ NH N Loại công việc Số giờ làm việc trên tuần Địa vị Số tuần làm việc trên năm Địa điểm Khoảng cách 07 -Dec-20 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 30

Bước 1: Xây dựng cây tiêu chí đánh giá phương án (tiếp) 22 -Aug-12 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 31

Bước 2: So sánh mức độ ưu tiên của các tiêu chí Mức 1 Mục tiêu (Lựa chọn công việc tốt nhất) Quyền lợi Công việc Cá nhân Quyền lợi 1 5 9 Công việc 1 3 Cá nhân 1 07 -Dec-20 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 32

Bước 2(tiếp) 22 -Aug-12 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 33

Vecto độ ưu tiên các tiêu chí ở mức 1 22 -Aug-12 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 34

Bước 2 (Tiếp) Mức 2 Quyền lơi Lương Cơ hội thăng Rủi năm tiến mất việc 1 3 5 Cơ hội thăng 1 2 1 Lương năm ro tiến Rủi ro mất việc 07 -Dec-20 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 35

Bước 2 (Tiếp) 07 -Dec-20 Mức 2 Công việc Loại công việc Địa vị Loại công việc 1 2 Địa vị 1 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 36

Bước 2 (Tiếp) Mức 2 Cá nhân Địa điểm Giờ/Tuần/Năm Khoảng cách Địa điểm 1 3 5 2 Giờ/Tuần 1 2 1/3 Tuần/ Năm 1 1/5 Khoảng cách 1 07 -Dec-20 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 37

Tổng hợp vecto độ ưu tiên các tiêu chí 22 -Aug-12 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 38

Bước 3: Mô tả các phương án v A. Chuyên viên máy tính — làm tại địa phương, 20. 000 $/năm, chậm thăng tiến, rủi ro mất việc thấp, 8 -5 h/ngày, 5 ngày/tuần, 48 tuần/năm v B. Phân tích hệ thống thông tin — 8 công ty lớn của 1 thành phố lớn, 30. 000$/năm, cơ hội thăng tiến vừa phải, rủi ro mất việc cao, 7 -6 giờ 5 ngày/tuần, 50 tuần/năm, lương trả thêm giờ nhiều v C. Bán phần mềm — công ty quốc tế nhỏ trong thành phố kế cận, 28. 000$/năm, cơ hội thăng tiến cao, rủi ro mất việc vừa phải, 7 -6 giờ 6 ngày/tuần, 50 tuần/năm, không trả thêm giờ v D. Phân tích hệ thống thông tin — công ty lớn, xuyên quốc gia, 35. 000$/năm, cơ hội thăng tiến vừa phải, rủi ro mất việc vừa phải, 9 -6 giờ 5 ngày tuần, 50 tuần/năm, trả lương thêm giờ v E. Lập chương trình bảo trì — công ty dầu khí, ngang ½ quốc gia, 28. 000$/năm, chậm thăng tiến, rủi ro mất việc vừa phải, 8 - giờ 5 ngày/tuần, 50 tuần/năm, trả lương thêm giờ 07 -Dec-20 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 39

Mô tả các phương án (tiếp) v C. Bán phần mềm — công ty quốc tế nhỏ trong thành phố kế cận, 28. 000$/năm, cơ hội thăng tiến cao, rủi ro mất việc vừa phải, 7 -6 giờ 6 ngày/tuần, 50 tuần/năm, không trả thêm giờ v D. Phân tích hệ thống thông tin — công ty lớn, xuyên quốc gia, 35. 000$/năm, cơ hội thăng tiến vừa phải, rủi ro mất việc vừa phải, 9 -6 giờ 5 ngày tuần, 50 tuần/năm, trả lương thêm giờ v E. Lập chương trình bảo trì — công ty dầu khí, ngang ½ quốc gia, 28. 000$/năm, chậm thăng tiến, rủi ro mất việc vừa phải, 8 - giờ 5 ngày/tuần, 50 tuần/năm, trả lương thêm giờ 22 -Aug-12 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 40

Khai báo các phương án 22 -Aug-12 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 41

Chọn phương thức nhập trực tiếp 22 -Aug-12 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 42

Bước 4: Cho điểm từng phương án Cho điểm các phương án theo từng tiêu chí LN 07 -Dec-20 CH RR LCV ĐV ĐĐ Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý T 1 T 2 KC 43

22 -Aug-12 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 44

KẾT QUẢ v Utility Phương án Vecto độ ưu tiên A- Chuyên viên máy tính 0. 288 B- Phân tích hệ thống thông tin 0. 674 C- Bán phần mềm 0. 605 D- Phân tích hệ thống thông tin 0. 765 E- Lập chương trình bảo trì 0. 439 v Hệ số nhất quán 07 -Dec-20 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 45

Thảo luận v Kết quả sẽ như thế nào nếu chỉ công việc E mới có cơ hội thăng tiến khi sử dụng § Distributed Mode § Ideal Mode 07 -Dec-20 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 46

Bài tập về nhà v Sử dụng phần mềm Expert Choice giải quyết bài toán lựa chọn laptop 07 -Dec-20 Nhập môn Hệ thống thông tin Quản lý 47