Texta og orskring SMDB Lagadeild Hskla slands ing

Texta- og orðskýring SM/DÞB Lagadeild Háskóla Íslands

Þýðing texta- og orðskýringar • Er alltaf upphaf og oftast einnig niðurstaða lögskýringar - Hvers vegna? – Skýring samkvæmt orðanna hljóðan er veigamikið lögskýringarsjónarmið – Vilji löggjafans kemur best fram í orðum ákvæðis eins og þau verða skilin venjulegum skilningi – Orð lagaákvæðis eru besta heimildin um tilgang þess SM/DÞB Lagadeild Háskóla Íslands

Frávik frá textaskýringu • Frávik frá textaskýringu koma aðeins til greina ef lögskýringarsjónarmið mæla með því • Ef vikið er frá textaskýringu er talað um þrengjandi eða rýmkandi lögskýringu – Efni ákvæðis er þá þrengt eða rýmkað miðað við það sem ráða má af orðum þess SM/DÞB Lagadeild Háskóla Íslands

Skýring í samræmi við almenna málvenju • Að því marki sem almenn orð eru notuð við lagasetningu ber að skýra þau til samræmis við almenna málvenju – Sjá dæmi í D. Þ. B. – Sjá einnig H 1997: 2763 um skýringu á orðinu "sæluhús" í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 4/1995 SM/DÞB Lagadeild Háskóla Íslands

Skýring í samræmi við sérfræðimálvenju • Að því marki sem sérfræðiorð eru notuð við lagasetningu ber að skýra þau til samræmis viðeigandi sérfræðimálvenju – Sbr. t. d. 6. gr. laga nr. 65/1975 • Sérfræðimálvenja er ekki alltaf lögð til grundvallar lögskýringu – Fer eftir nánari könnun á öðrum atriðum, svo sem vilja löggjafans, tilgangi, o. s. fr. – Sjá t. d. H 1988: 104 (bjórlíki) SM/DÞB Lagadeild Háskóla Íslands

Lögfræðihugtök • Eins og aðrar fræðigreinar býr lögfræðin yfir sérhæfðum orðaforða yfir ýmis hugtök • Þessi orð hafa sérstaka þýðingu fyrir lögskýringar því hugtök lögfræðinnar eru iðulega notuð við lagasmíð – Orð hafa stundum einungis lögfræðilega merkingu (t. d. stefna, skjalafals, lausafé) – Í öðrum tilvikum geta orð haft bæði almenna og lögfræðilega merkingu SM/DÞB Lagadeild Háskóla Íslands

Almenn málvenja og lagamálvenja rekast á • Orð geta haft ólíka merkingu eftir því hvort lagamálvenja eða almenn málvenja er lögð til grundvallar – Sbr. t. d. aðför, þjófnaður, skilnaður, klám, nauðgun • Meginreglan er sú að lagamálvenja gengur fyrir almennri málvenju – Hvers vegna? SM/DÞB Lagadeild Háskóla Íslands

Orðskýringargreinar • Í settum lögum er stundum sérstaklega kveðið á um hvernig skýra eigi orð – Sjá t. d. 4. gr. samkeppnislaga nr. 8/1993 • Mjög mismunandi hversu mikla aðstoð orðskýringar veita – Sjá t. d. 2. gr. laga nr. 74/1997 um réttindi sjúklinga • Orðskýringargreinar geta haft þýðingu fyrir skýringu annarra laga SM/DÞB Lagadeild Háskóla Íslands

Ákvarðandi skýring • Úrlausn um merkingu einstakra orða sem af einhverjum ástæðum gefa tilefni til vafa – Almenn málvenja leysir ekki úr álitaefni • Sjá dóma í D. Þ. B. um orðið akstur – Rök standa til þess að hafna almennri málvenju og afmarka merkingu orðs samkvæmt öðrum sjónarmiðum • H 1972: 945 (rækja) • Ákvarðandi skýring getur þrengt eða rýmkað efni ákvæðis SM/DÞB Lagadeild Háskóla Íslands