TESS YERLEM DZENLEMES YERLEM DZEN TANIMI 1 Fabrika

TESİS YERLEŞİM DÜZENLEMESİ

İŞ YERLEŞİM DÜZENİ TANIMI (1) • Fabrika yerleştirme, üretim bölümlerinin; bölümlerde yer alacak makine ve diğer üretim araçlarının; depolama alanları, alet odaları, yükleme-boşaltma merkezleri, bakım atölyesi ve kalite kontrol bölümü gibi üretimle ilgili faaliyetlerin ve revir, kafeterya gibi personel hizmetleri birimlerinin tesis içindeki yerlerinin belirlenmesine yönelik bir faaliyettir.

İŞ YERLEŞİM DÜZENİ TANIMI (2) • İmalat ve hizmet birimlerinde yer alacak makine-teçhizat gibi üretim araçlarının; yardımcı tesis ve iş istasyonlarının, yükleme, taşıma, depolama, kalite kontrolü gibi üretimle ilgili faaliyetlerin verimliliği artıracak şekilde yerlerinin belirlenmesine yönelik faaliyetlerdir. Kısaca üretim birimlerinde insan gücü, materyal ve donatımın verimli biçimde yerleştirilmesi ve düzenlenmesini ifade eder.

İŞ YERLEŞİM DÜZENİ TANIMI (3) • Üretim araçlarının, yardımcı tesislerin veya iş istasyonlarının ve taşıma, depolama, kalite kontrolü gibi üretimle ilgili faaliyetlerin fiziksel konumları açısından bir bütün olarak koordinasyonuna Fabrika düzenlemesi; bürolar gibi hizmet üretiminin yapıldığı yerleri de kapsaması da İş Yeri Düzenlemesi denmektedir.

İŞ YERLEŞİM DÜZENİNİN AMACI (1) • Fabrika düzenlemenin ana amacı; fabrika içinde üretime yönelik faaliyetlerde yer alan canlı ve cansız varlıkların tümünün hareket miktarlarını minimum düzeye indirmektir. Bir başka deyişle fabrika düzeninin amacı, mamul ve mamulü meydana getiren parçaların hammadde halinden mamul hale gelip fabrikadan çıkıncaya kadar, en doğru rotayı izleyerek, doğru metotlarla işlenerek, uygun yerlere yerleştirilmiş ve seçilmiş makine-teçhizat ile işlenerek, en kısa sürede en az maliyetle imal edilmesini sağlamaktır.

İŞ YERLEŞİM DÜZENİNİN AMACI (2) • Mevcut alanın, üretim araçlarının ve işgücünün verimli bir şekilde kullanılması, • Malzeme ve insan hareketlerinin basit, az ve kolay kontrol edilebilecek biçimde yapılmasının sağlanması, • İşgücüne tehlikesiz ve rahat bir çalışma ortamı sağlanması, • Ürün kalitesinin yükseltilmesi,

İŞ YERLEŞİM DÜZENİNİN AMACI (3) • Gelecekteki genişleme ve değişiklik isteklerini karşılayacak esnek bir yerleşim düzeninin kurulması, • Bir ürünü üretebilmek için geçen zamanı minimize etmek, • İnsan gücünden optimum şekilde yararlanabilmek, • Bölümler arası malzeme taşınmasını minimum düzeye indirmek.

YERLEŞİM DÜZENİNİN ÖNEMİ • Fabrika içi yerleşim düzeninin yanlış kurulması; enerji kaybı, kargaşa, gecikme, yönetim ve denetim güçlüğü gibi maliyetleri olumsuz etkileyen sonuçlar yaratır ve fabrikanın üretim kapasitesinden yaralanma oranının düşmesine, işlem süresinin, yarı mamul stoklarının, malzeme taşıma maliyetlerinin ve dolaysız işgücü maliyetlerinin yükselmesine neden olur.

YERLEŞİM DÜZENİNİN TEKRAR TASARLANMASINDAKİ NEDENLER (1) • • Ürün projesi değişiklikleri Yeni ürün üretimi Mevcut ürünlerden birinin üretime son verilmesi Talep hacminde değişiklik

YERLEŞİM DÜZENİNİN TEKRAR TASARLANMASINDAKİ NEDENLER (2) • • • İş kazalarının artması Kötü çalışma ortamı Pazar yeri ve yoğunluğunda değişiklik Maliyet giderlerini düşürme çabası Tesislerin eskimiş ya da modasının geçmiş olması

FABRİKA BİNASI • Üretilecek ürün türü aynı zamanda kurulacak fabrika binasının tipini de etkilemektedir. Günümüzde fabrika binaları genellikle kare ve dikdörtgen şeklindedir. Çatı şekillerine göre (dış yapıları açısından) de bazı sınıflandırmalar yapılabilmektedir. Örneğin, ağır makine fabrikaları ve dökümhaneler ortası yüksek üçgen, tekstil fabrikaları testere dişli çatı tipi binalarıdır

FABRİKA BİNASI ÇATI TİPLERİ

TEK KATLI YAPILAR AVANTAJLARI (1) • Tesisin tek katlı yapı üzerine kurulmasının pek çok avantajlı yanları vardır. Bütün iş yerlerine kolayca girilip çıkılır. Bu nedenle patlama, yangın, deprem gibi anlık olaylarda, iş yerlerinden kolaylıkla çıkma ve kurtulma olasılığı çok katlı yapılara oranla daha fazladır. Aynı zamanda tek katlı yapılarda makinelerin yerleri kolaylıkla sürüklenerek değiştirilebilir.

TEK KATLI YAPILAR AVANTAJLARI (2) • Hammadde veya yarı mamuller tesis dışından tesis içinde bulunan üretim merkezlerine direkt sokulabilmekte, tesis içinde üretilen mamuller ise raylar veya yollar yardımıyla tesis dışına rahatça çıkarılabilmektedir.

TEK KATLI YAPILAR AVANTAJLARI (3) • Katlar için yükü çekme gibi birtakım hesapların yapılmasına gerek yoktur. Ağır donatım araçları ve makineler istenilen düz yere yerleştirilir, ağır vinç düzenlerinin kurulması gereksinimi duyulmayabilir. Tek katlı yapılarda işlerin yürütülmesi, örgütlenmesi, yönetilmesi, gözlemlenmesi ve denetlenmesi daha kolaydır. Bu nedenle hatalar veya eksik taraflar daha rahat görülebilir, yerinde ve zamanında müdahalelerde bulunularak hatalar düzeltilebilir, eksik yanlar tamamlanabilir.

TEK KATLI YAPILAR DEZAVANTAJLARI (1) • Tek katlı yapıların sakıncaları da bulunmaktadır. Tek katlı yapıların kurulması için geniş arsalara ihtiyaç duyulmaktadır. Arsa fiyatlarının yüksek olması, sabit maliyetleri artırmakta ve bu tip arsalar üzerine tesis kurulmasını güçleştirmektedir. Bu nedenle üretime ayılacak yerin genişliği sınırlandırılmıştır.

TEK KATLI YAPILAR DEZAVANTAJLARI (2) • Talebin artması durumunda binaya makine ve üretim araçlarının ilave edilmesi bir diğer ifadeyle işletmenin genişletilmesi imkansız hale gelmektedir. Ayrıca tek katlı yapılarda ısı kaybı da çok olmaktadır. Bu tip yerlerde ısınma sorunu da meydana gelmektedir

ÇOK KATLI YAPILAR (1) • Arsa fiyatlarının yüksek olması ve üretilen ürünlerin taşınmasında yerçekiminden yararlanma durumlarında çok katlı binaların göreli üstünlüğü vardır. Örneğin, un fabrikaları ve çimento fabrikaları. Bu tür fabrikalarda hammadde üst kattan alt katlara akarak alt kattan mamul veya yarı mamul olarak çıkar.

ÇOK KATLI YAPILAR (2) • Asma katlı veya çok katlı fabrika binalarındaki malzeme taşımasında yerçekiminden faydalanabilecek bu gibi durumlar taşıma maliyetleri üzerinde de azaltıcı etkiye sahiptirler. Düzeltme ve iyileştirme işleri, hafif makinelerde yapılan üretim işleri, pazarlama ve taşıma bakımından önemli sayılmayan çalışmalar ve başkaları çok katlı yapılar için uygunluk gösterir.