TERMAU TONNAU BOTYMAU Cliciwch yma Bydd Cliciwch clicio

TERMAU TONNAU BOTYMAU Cliciwch yma; Bydd. Cliciwch clicio yma ynerdatgelu caniatau iyma chi glywed gwybodaeth ar y Cliciwch i weld rhestr o hafaliadau. Bydd clicio yma yn gwybodaeth. yma mwyn gweld SI. Cliciwch yma i weld ateb i symud gwestiwn. Bydd clicio yma yn symud i’ri’r dudalen Bydd clicio yma yn dod alluosyddion chi yn ôlflaenorol. i’r dudalen yma. Cliciwch yma er mwyn dudalen nesaf. testyn. Bydd clicio arnaf i eto yn atal y sain. TESTUNAU Neidiwch i… … disgrifio tonnau. Neidiwch i… … ardaws ac arhydol (3 tud. ). Neidiwch i… … y tanc crychdonnau. Neidiwch i… … adlewyrchiad a phlygiant (3 tud. ). Neidiwch i… … arbrawf mesur buanedd ton (2 tud. ). Neidiwch i… …cwestiwn ymarfer. Neidiwch i… …cwestiynau arholiad 1 a 2.

DISGRIFIO TONNAU 0. 4 metr Tonfedd Hyd un ton (metr) Osgled Brig a Chafn Brig ton yw’r rhan uchaf o don = pellter buanedd amser = 0. 4 m 2 s = 0. 2 m/s Osgled Y dadleoliad mwyaf Amledd Buanedd Cafn ton yw’r rhan isaf o don 2 hertz 1 hertz Safle disymudedd Amledd Sawl ton sy’n mynd heibio pob eiliad (hertz) 0. 5 hertz

TON ARDRAWS Osgilliadau rhaff i fyny ac i lawr. Mae ton yn cludo egni o un lle i’r llall. Y don yn cludo egni i’r dde. Mewn ton ardraws mae gronynnau y don yn symud i fyny ac i lawr ar ongl sgwâr i gyfeiriad symudiad y don. Mae tonnau dŵr a holl donnau y spectrwm electromagnetig yn donnau ardraws.

TON ARHYDOL tonfedd Y don yn cludo egni i’r dde. Mewn ton arhydol fe welwch fod y gronynnau yn symud yn ôl ac ymlaen yn yr un cyfeiriad a symudiad y don. Un tonfedd ar don arhydol yw y pellter o un cywasgiad (compression) i’r nesaf. Mae tonnau sain yn donnau arhydol.

GRAFFIAU TON disymudedd osgled pellter ar hyd y don tonfedd Graff y don i gyd Dadleoliad o’r canol osgled amser un dirgryniad llawn Graff un gronyn

Y TANC CRYCHDONNAU ffynhonell olau hambwrdd o ddŵr bas patrwm y tonnau ar sgrîn blaenau tonnau plân Sumudwch y don plân Mae’r saeth yn dangos cyfeiriad teithio y tonnau. Mae hyn 90° i’r blaen don. Nid yw hyn i’w weld

ADLEWYRCHIAD normal bla au en Cyfeiraid teithio’r don au nn to ongl i = ongl r n plâ ongl drawiad adlewyrchiad r i rhwystr Tonnau yn adlewyrchu Termau adlewyrchu

Tonfedd mwy PLYGIANT DŴR DWFN Buanedd CYFLYMACH DIM newid amledd DŴR BAS – Tonfedd llai dwfn DŴR B S – LLAI DWFN DIM newid Buanedd amledd ARAFACH Tonfedd Amledd Buanedd Tonnau yn plygu Tonfedd mwy DIM newid amledd DŴR DWFN Buanedd CYFLYMACH

TERMAU PLYGIANT normal ongl DRAWIAD i ongl PLYGIANT r Wrth gyflymu mae cyfeiriad teithio y don yn symud i ffwrdd o’r normal. DŴR DWFN Wrth arafu mae cyfeiriad teithio y don yn symud tuag at y normal DŴR BAS – llai dwfn DŴR DWFN

ARBRAWF MESUR BUANEDD TON ARBRAWF 40 cm : CYFRIFO BUANEDD GRAFF oriawr ysbaid hambwrdd Dyfnder Amser i’r don deithio 3 hyd yr hambwrdd y dŵr 40 cm pellter o 120 cm = 1. 20 m (s) (cm) 1 2 3 Amser cyfartalog Buanedd cyfartalog (m/s) 0. 5 5. 50 5. 39 5. 46 5. 45 0. 22 1. 0 4. 60 3. 75 4. 02 0. 30 1. 5 3. 27 3. 19 3. 60 3. 35 0. 36 2. 0 2. 88 3. 12 3. 19 3. 06 0. 39 2. 5 2. 49 2. 58 2. 61 2. 56 0. 47 3. 0 2. 27 2. 36 2. 45 2. 36 0. 51 buanedd = pellter amser = 3 x 0. 40 amser cyfartalog = 1. 20 m 5. 45 s = 0. 22 m/s

Buanedd ton m/s GRAFF BUANEDD – DYFNDER DŴR ARBRAWF 0, 6 0, 5 0. 498 0, 4 x 2 0, 3 0. 255 0, 2 x 4 0, 1 0 0 0. 75 cm 1 0, 5 3. 0 cm 1, 5 2 Dyfnder dŵr, cm 2, 5 3 3, 5 Dyfnder y dŵr (cm) Buanedd cyfartalog (m/s) 0. 5 0. 22 1. 0 0. 30 1. 5 0. 36 2. 0 0. 39 2. 5 0. 47 3. 0 0. 51

CWESTIWN YMARFER 1 Cliciwch ar y sgwariau cywir yn unig yn y grid isod; tonfedd osgled tonfedd

CWESTIWN ARHOLIAD 1 Dyma un ton cyfan CBAC: Ffiseg 1 Meh 2016 (Sylf. ) C. 4 6 buanedd = amledd x tonfedd = 40 Hz x 120 m = 4800 m/s 4800 8 buanedd Ystyr 40 Hz yw bod 40 ton yn mynd heibio bob eiliad. = pellter amser = 200 m/s = 150000 m 750 s

CWESTIWN ARHOLIAD 2 CBAC: Ffiseg 1 Meh 2018 (Sylf. ) C. 6 (uwch) C. 1 Mewn ton ardraws mae’r dirgryniadau yn digwydd ar ongl sgwar i gyfeiriad teithio y ton. (ii) Mae Chris yn awgrymu bydd y buanedd ton yn dyblu os yw dyfnder y dŵr yn cynyddu bedair Gwaith, Defnyddiwch y data yn y tabl gyferbyn i esbonio a yw hyn yn wir neu beidio. [2] Ydi mae hyn yn wir. 1. 22 x 4 x 2 5. 85 4. 0 Mae dyfnder o 1. 0 m yn rhoi buanedd ton o 3. 13 1. 0 6. 26 3. 13 m/s. Mae cynyddu y dyfnder 4 gwaith i 4 metr yn dyblu y buanedd i 6. 26 m/s.

HAFALIADAU c uw h h c w u Agorwch y ffeil “Mathemateg Ffiseg” am fwy o wybodaeth am fathemateg o fewn Ffiseg.

LLUOSYDDION SI p - pico k - kilo n - nano M - mega - meicro G - giga m - mili T - tera Mewn arholiad nid ydych yn cael enw y rhagddodiad, dim ond y llythyren. Ar bapur Sylfaenol dim ond mili, kilo a mega sy’n cael eu defnyddio.