Tepebas Rehberlik Aratrma Merkezi Rehberlik ve Danmanlk Hizmetleri

Tepebası Rehberlik Araştırma Merkezi Rehberlik ve Danışmanlık Hizmetleri Bölümü Çocuk ve ergenlere zaman yönetimi becerisi kazandırmada anne babalar neler yapabilir? Uzman Rehberlik Öğretmeni Süleyman ÖZKAYA Aralık 2020

Çocuklara Zaman Yönetimi Becerisini Kazandırmak Çocuklara zaman yönetimi becerisi kazandırmak ebeveynlerinin görevidir. Ebeveynlerin ikisi de evin dışında çalışıyorsa veya yalnızca bir ebeveyn ev işlerini yürütüyorsa, çocuğun hayatı genellikle aktivitelerle doludur. Zamanlarını tamamen meşgul bir şekilde geçiriyor gibidirler. Ancak çocukların bir aktiviteden ötekine geçmesi zamanlarını bilgece kullanmayı bildikleri anlamına gelmez.

Çocuklarınız Zamanın Değerli Olduğunu Öğrenmeli Çocuklarınız “Zamanım yok” gibi sözleri sizden sıkça duymuşlardır. Yaşları küçükse ne kastettiğinizi anlamamış olabilirler. Çocukların ne zaman algısı vardır ne de zamanın insanların hayatlarını nasıl etkilediğini bilirler. Büyüdükçe yavaş “bugün”, “yarın”, “şimdi” ve “sonra” gibi konseptleri anlamaya başlarlar. Zamanın değerini onlara öğretmek, güneşin doğuşuyla başlar. Günün ilk dakikaları, çocuklarınıza zamanlarını iyi kullanmayı öğretebilmeniz için sahip olduğunuz ilk büyük bir fırsattır. Sonrasında, çocuğunuza her aktivitenin bir vakti olduğunu ve yapmaları gereken şeyleri yaptıktan sonra hak ettikleri gibi kalan boş zamanın keyfini çıkarabileceklerini öğretebilirsiniz. Öte yandan bir çocuğun zamanının tamamını doldurmak da yanlıştır. Bu pek çok ailenin yaptığı bir şeydir. Bunun yerine çocukları, sorumluluklarını yerine getirdikleri sürece boş zamanlarının keyfini istedikleri herhangi bir şeyi yaparak değerlendirebileceklerini öğrenmeliler.

Çocuklara Zaman Yönetimi Becerisini Kazandırmak Çocuklarınız için örnek olduğunuzu ve bunun çok kritik bir şey olduğunu zaten biliyorsunuzdur. Çocuğunuzu okuldan almak için aceleyle hareket ediyor ve her zaman geç kalıyorsanız, zaman yönetimi açısından onun için harika bir örnek oluşturmuyorsunuz. Günlük programınızı organize etmeniz çocuğunuzun, sizin işte, evde ve ailenizle geçirdiğiniz zamanı ayarladığınıza ikna olmasına yardımcı olacaktır. Ayrıca evde derslerini yapmak ve çalışmak için ayırdıkları zamanı da düzenlemelisiniz. Ev ödevlerini yatmadan hemen önce yapmamalılar. Yapması günler sürecek projeler veya günler öncesinden üzerinde çalışmaya başlanması gereken bir test son dakikaya bırakılmamalı. Bu yüzden çocuğunuzun sorumluluklarını düzenlemesine yardımcı olmanın en iyi yolu ona zaman yönetimi becerisi kazandırmaktır.

Çocuklara Zaman Yönetimi Becerisini Kazandırmak Çocuğunuza zaman kavramını doğru bir şekilde öğretmek, onun gününü planlamasına yardımcı olur. Zaman algısı yaşla birlikte gelişir: İki üç yaşlarındaki bir çocuk anı yaşar. Sadece “Şimdi” veya “Şimdi değil” kavramlarını anlar; bu dönemde çocukların bekleme kabiliyetleri henüz gelişmemiştir. Beş altı yaşlarında bir çocuk için ise geçmiş, şimdiki zaman ve gelecek kavramları oturmuştur. “Gelecek hafta”, “yarın”, “çok uzun zaman önce” gibi kavramları anlayabilir. Yedi veya on yaşındaki bir çocuk ise artık saat ve takvimi anlamak için yeterli aritmetik becerisine sahiptir.

Çocuğunuzun zaman kavramını geliştirmesine yardımcı olmak için şunları deneyebilirsiniz: Sırada ne var? Bu yöntem sayesinde ufak çocuklarınız için tahmin edilebilir bir rutin oluşturursunuz. Örneğin; akşam rutininiz oyun vakti, dişleri fırçalama zamanı, hikaye zamanı ve uyku zamanı olabilir. Çocuğunuza “Dişlerimizi fırçaladık, şimdi sırada ne var? ” diye sorup belirlediğiniz rutine uymasını isteyebilirsiniz, böylelikle kafasında bir zaman kavramı oluşmasını sağlayabilirsiniz.

Öncesinde ne olmuştu? Bu soru çocuğunuza gelecek için tahmin yapabilme becerisi katar. Örneğin; çocuğunuzun bir arkadaşı evinize geliyorsa “Geçen sefer arkadaşın bize geldiğinde ne olmuştu? Beraber evcilik oynamıştınız” demek çocuğunuza bu sefer de benzer bir durum olacağını hatırlatır, tahmin edebilme becerisi artar

Ne kadar sürüyor? Çocuklarda süre kavramı, oturması zor ama önemli bir kavramdır. Eğer çocuğunuz sayı saymayı öğrendiyse, süre kavramını kullanmaya başlayabilirsiniz. Mesela iki çocuğunuz ve ortada sadece bir oyuncağınız varsa, “ 30’a kadar say ve sonra sıra kardeşine geçecek” derseniz süre kavramını çocuğunuza tanıtmış olursunuz. Ayrıca günlük aktivitelerinizin ne kadar sürdüğü hakkında konuşmak da size yardımcı olacaktır. Evden okula yürümemiz on dakikamızı alıyor, en sevdiğin çizgi film yarım saat sürüyor.

Çocuklara Zaman Yönetimi Becerisini Kazandırmak Bazı rutinler tasarlayın ve onları destekleyin Çocuğunuz yataktan kalktığında nasıl hazırlanması gerektiğini bilmeli. Oyun oynamadan önce işlerini yapmalı. Yeni oyuncaklar çıkarmadan önce etrafa dağılmış olan diğer oyuncakları toplamalı. Yatağa gitmeden önce bir sonraki gün için hazırlanmalı ve duşunu yapmalı. Rutinler zamanı organize etmeye ve bir düzen yaratmaya yardımcı olurlar. Rolleri ve Sorumlulukları Dağıtın Roller, çocukları sorumluluklarını yerine getirmeleri için heveslendirir ve motive eder. Çocuğunuz evdeki “bir şeyden” sorumlu olduğunu bilmelidir. Benzer şekilde iki veya daha fazla çocuğunuz varsa her birine bazı roller vermeli ve sorumlulukları aralarında bölüştürmelisiniz. Örneğin biri köpeği yürüyüşe çıkarmakla, diğeri ise bitkileri sulamakla görevli olabilir.

Vakitlerini Düzenlemeleri İçin Onlara Yardım Edin Makul programlar yapın Çocuğunuzun takip etmeyi öğrenmesi gereken bir planı olmalı. Bu planda oyun oynayacağı, çalışacağı, televizyon izleyeceği, veya internette dolaşacağı zamanlar yer almalı. Çocuklar planları severler ancak bu hiçbir zaman spontane davranmamanız veya esnek olmamanız gerektiği anlamına da gelmez.

Çocuğunuzda Zaman Yönetimi Kabiliyetini Geliştirmek için: Zaman yönetimini eğlenceli hale getirin Oyun ile öğrenme eğitimcilerin her alanda tavsiye ettiği bir yöntemdir. Tüm aileniz ile birlikte bir aile takvimi hazırlayabilir ve bunu bir oyuna çevirebilirsiniz. Aile takvimleri, ev halkının ortak gündem haritasıdır. Özel günleri işaretlemek için çıkartmalar ekleyebilirsiniz ya da magnetler

Çocuğunuzda Zaman Yönetimi Kabiliyetini Geliştirmek için: Boyama kalemleri de oldukça eğlenceli olacaktır! Takviminizde her kişinin, programa uygun olarak kendi rengine sahip olacak şekilde renk kodu bulunması akıllıca olur. Bu basit yöntem sayesinde ailenin tüm fertleri kendi programlarını kolayca izleyebilir Rutin ama kimi zaman çok oyalanarak yapılan diş fırçalama, okul çantası hazırlama, ayakkabı giyme gibi işler için oyunlar icat edin. Bu eğlenceli oyunlar sayesinde konunun önemini ve zamanı nasıl yöneteceklerini anlamaları kolaylaşacaktır

. Çok geç olmadan başlayın Tabii ki, gençlerede zaman yönetimi becerilerini kazandırabilirsiniz. Ama ne kadar erken başlarsanız, o kadar iyi olur ve günleriniz sizin ve onun için çok daha kolay akar. Örneğin okul öncesi çocuğunuz, kıyafetlerini giymeyi ve oyuncaklarını toparlamayı öğrenebilir. Okul çağındaki çocuklarınız, ev ödevlerini ve ev içindeki yaşına uygun basit işleri ona önceden verdiğiniz başlangıç ve bitiş zamanlarıyla yapmaya başlayabilir.

Çocuklarınıza Zamanın Nasıl Ölçüldüğünü Gösterin Saatin nasıl okunacağını bilen çocuklarda bile zaman kavramı olmayabilir. Onlarda süre kavramı oluşmasına yardımcı olmak için bir kronometre kullanabilirsiniz ya da bir saati yakınınızda tutabilirsiniz. Sürenin dolmasına yakın sözlü geri sayım yapın; böylece bu zaman dilimleri için içsel bir his elde etmeye başlayabilirler. Bütün bu yöntemleri kullanırken amacınız ona bir saat, 15 dakika ya da beş dakika gibi sürelerin nasıl hissedildiğini ve ne anlama geldiğini anlamasına yardımcı olmaktır. Böylece bir dahaki sefere “Beş dakikaya evden ayrılıyoruz” dediğinizde bunun oyuncakları ile oynamak ya da TV seyretmek için zamanı olduğu anlamına gelmeyeceğini bilebilir.

Çocuklarınızı Çok Yoğun Bir Temponun İçine Sokmayın Ebeveynler olarak yaptığımız en yaygın hatalardan biri, çocuklarımızın okul sonrası her etkinliğe katılmalarını sağlamaya çalışmaktır. Bu çok yoğun tempo hem sizin hem onlar için verimlilikten uzak ve yorucu olabilir. Serbest zamanlar her aile üyesi için gereklidir ve zaman yönetiminde daha iyi bir tutum için yardımcı olur.

Bir ödül düşünmeyi unutmayın Ödüller doğru kullanıldığında çok iyi motivasyon araçlarıdır. Bütün bu uygulamalarda yol aldıkça günlük veya haftalık ödüllerle davranışları pekiştirebilirsiniz. Ödül konusunda da yaratıcılık doğru yaklaşımdır ve ailece ödülün ne olacağına karar verebilirsiniz. Ailece yapılacak bir sinema gecesi, bir bilgisayar oyunu, onun çok merak ettiği bir etkinlik ödül olabilir. Küçük çocuklar daha kısa zaman dilimlerinde ödüllere odaklanabilirler; örneğin, programında üç veya dört hedefi tamamlayan bir çocuk bir oyun zamanı alır gibi…

Günlük önceliklerin belirlenmesine yardımcı olun Çocuğunuz çok küçükse bir önceliğin ne olduğunu anlayamayabilir, ancak yine de onlara bu kavramı öğretebilirsiniz. Yaşına bağlı olarak, çoğu çocuk önceliklerin büyük resmini göremez. Örneğin bir lise öğrencisi yaptığı ödevlerin üniversite sınavı için bir avantaj sağlayacağını düşünmeyebilir. Bu nedenle öncelikler genellikle haftalık, günlük hatta saatlik ölçekte olabilir. Ancak uzun vadeli önceliklere geçmeden önce günlük olanlardan başlamak mantıklı olur.

Çocuk dostu zaman yönetimi araçları kullanın Tüm bu uygulamalarda kullanacağınız araç gereçleri seçerken çocuğunuzun ilgisine hitap edenler seçimler yapmaya özen gösterebilirsiniz. Örneğin renkli manyetik takvimlere mi, teknolojik uygulamalara mı daha çok ilgisi var bunu en çok siz bilebilirsiniz. Önemli olan, çocuklarınızla ilgili görsel ve teknikleri kullanmaktır.

Zaman yönetimini çocuğunuza öğretmeniz için pratik öneriler Birlikte bir takvim oluşturun ve odasına asın, bunu çocuğunuzun sevdiği renklerle yapın ve kendi takvimini dilediği gibi süslemesine izin verin. Oyun saatlerini, uyku saatlerini vs. temel etkinliklerini bu takvime işaretlemesini sağlayın. Çocuğunuza iyi bir rol model olun. Zaman ile ilgili bazı sözler verin ve mutlaka tutun. Örneğin; “ 1 saatimizi parkta geçireceğiz ve sonra alışverişe gideceğiz”. Böylece zaman farkındalığını çocuğunuza öğretmeye başlamış olursunuz. Okul öncesi çocuklarınızda zaman algısını oluşturmak için sabah, öğlen, akşam gibi kavramları öğretin ve sık cümle içerisinde kullanmaya çalışın.

Zaman yönetimini çocuğunuza öğretmeniz için pratik öneriler Çocuğunuza sabah kahvaltısında o gün neler yapmayı planladığınızı anlatın. Bu sayede çocuklarınız günü planlamayı, etkinlikleri sıralamayı öğrenirler. Çocuklarınıza öncelik belirlemeyi öğretin. Yapması mı gerekiyor yoksa yapmak mı istiyor sorularına rahatlıkla yanıt verebilmesini sağlayın. Zaman tanıyın… Hatırlatmalarda bulunun. Ödevlerini vaktinde bitiremediğinde oyun oynamak için yeterli vaktinin kalmayacağını tecrübe etmesini sağlayın. Kendinizin zaman planlama problemlerinde yaşadığınız stres ve kaygıları çocuğunuza yansıtmamaya özen gösterin.

Zaman yönetimini çocuğunuza öğretmeniz için pratik öneriler Genel olarak bakıldığında ailenin hayatında bir düzen olması çocuğun da zamanını planlamasına destek olacaktır denilebilir. Çocuklara zaman yönetimi becerisini kazandırmak, sabır ve istikrar gösteren ebeveynler için çok zor bir süreç değildir. Ayrıca çocuklara zaman yönetimiyle alakalı alışkanlık ve davranış kazandırılırken, emir cümlelerinden uzak bir dille, istek ve beklentilerin sebeplerini açık bir şekilde ortaya koyan yumuşak bir üslupla yaklaşılması, ebeveynin işini kolaylaştıracaktır.

Yararlanılan kaynaklar 1. Psychology Today, http: //www. psychologytoday. com/blog/growingfriendships/201403/time-management-kids 2. https: //sagligabiradim. com/cocuklara-zamanyonetimi-becerisini-kazandirmak 3. https: //blog. gittigidiyor. com/bebekanne/cocuklarda-zaman-yonetimi- gelistirecek-7 ipucu 4. https: //insanvehayat. com/cocuklara-zamanyonetimini-ogretmenin-puf-noktalari/