TEMEL YAAM DESTE r Gr Mkerrem Kabata Yldz

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ Öğr. Gör. Mükerrem Kabataş Yıldız 1

Temel Yaşam Desteği Nedir? Solunum durmasını, kalp durmasını veya ikisini birden mekanik araç-gereç veya yardım olmadan tedavi edebilme işlemidir. 2

TYD NEDİR? Acil müdahale gereken bir hastada ilk birkaç dakika hatta saniyeler içinde uygulanacak girişim ve manevralar kritik öneme sahiptir. Temel Yaşam Desteği (TYD) bu manevraların sırasıyla düzgün bir şekilde uygulanması sonucunda hayatın kurtarılması olarak açıklanabilir. 3

TYD sırasında, basit havayolu araçları veya koruyucu örtüler dışında hiçbir araç -gereç kullanılmaksızın, havayolu açıklığının devam ettirilmesi ve solunum ile dolaşımın desteklenmesi söz konusudur. 4

TYD AMAÇ Dokulara acil oksijen desteği sağlanarak oksijensizlik nedeniyle hayati organlarda meydana gelebilecek, geri dönüşü olmayan hasarları önleyip hasta ve yaralının hayatta kalma şansını artırmaktır. 5

6

Neden erken? ØSolunum durduğunda kalp birkaç dakika daha pompalamaya devam eder. ØTemel Yaşam zincirindeki erken yapılan her basamak hastanın yaşam şansını arttırır. ØGeciken her dakika ise geri dönüşümü olmayan hasarlanmalara götürür. 7

Neden Erken? TYD = Beyin fonsiyonları Ø 4 dakika İÇİNDE BAŞLANIRSA GERİ DÖNER Ø 4 -6 dakika BEYİN HASARI BAŞLAR Ø> 6 dakika BEYİN HASARI DEVAM EDER Ø 10 dakika BEYİN ÖLÜMÜ OLUR 8

Yetişkinler Kalp kaynaklı Bebekler, Çocuklar Solunum kaynaklı Bebek, Çocuk Erişkin 9

YARDIM ve CPR “PHONE FIRST’’: önce telefon 8 yaş üzeri ve yetişkinlerde; CPR öncesi “PHONE FAST’’ : önce yardım 8 yaş altı çocuklar ve infantlarda; 2 dakika CPR sonrası 10

TYD BASAMAKLARI 1. ÖNCE GÜVENLİK 2. BİLİNÇ KONTROLU 3. CAB bakısı 11

1. ÖNCE GÜVENLİK Ø İlkyardım ve Temel Yaşam Desteği uygulamalarının ilk basamağı kurtarıcının ve yaralının güvenliğinin sağlanmasıdır. 12

• İlk yardımcı kendi can güvenliğini sağlamalıdır. • Olay yeri güvenliği sağlanır. • Etrafında bulunan kişilerden yada hasta veya yaralının yakınlarından hızlı bir şekilde görüşerek bilgi alınır. 13

2. BİLİNÇ KONTROLÜ: ØHastanın omuzlarından hafifçe sarsarak (başından ve boynundan değil) “İYİ MİSİNİZ? ’’ ØBu sorulara alınacak yanıta göre bir sonraki basamağa geçilir. 14

15

BİLİNÇ KONTROLÜ İYİ MİSİNİZ? 16

YANIT ‘’İYİ MİSİNİZ ? ’’ sorusuna verilecek yanıta göre bir sonraki basamağa geçilir ØYANIT VAR ØYANIT YOK 17

TEPKİ VERİYORSA; Herhangi bir tehlike söz konusu değilse; - Hasta yada yaralıyı bulunduğu halde bırakılır, -İhtiyacı olup olmadığı araştırılır, -Yardım gelene kadar solunumu ve genel durumu düzenli aralıklarla izlenir. 18

TEPKİ VERMİYORSA; - Bağırarak yardım isteyin, - Kişiyi dikkatlice sırt üstü yatırın, - Kişinin yanıtsızlığını değerlendirin. - CPR ye başla… 19

Sadece sağlık personeli nabız kontrolü yapmalıdır 20

Temel Yaşam Desteği Uygulaması 3 Aşamadan Oluşmaktadır 21

C – Circulation(dolaşım) A – Airway(hava yolu) B – Breathing(solunum) 22

A-B-C den C-A-B’ye Değişim Neden? A-B-C sıralamasında göğüs kompresyonları kurtarıcı, ağızdan ağıza nefes vermek için hava yollarını açarken, bir bariyer aracı alırken veya ventilasyon ekipmanlarını toplar veya bir araya getirirken sıklıkla gecikmektedir. Sıranın C-A-B ye değiştirilmesi ile göğüs basıları daha çabuk başlatılacak ve ventilasyondaki gecikme en aza inecektir. 23

C: Dolaşımın Değerlendirilmesi 24

C: Dolaşımın Değerlendirilmesi ØYetişkin ve Çocukta Karotis nabızdan. ØBebekte Brakial nabızdan. ØHer yaş için 2. tercih femoral nabızdandır. 25

Yetişkinlerde Karotis Arterden Dolaşım Kontrolü Yetişkinlerde nabız alınamıyorsa 26 26

Hasta Yanıt Vermiyorsa; Solunum yok veya anormal solunum şekilleri var ise; kardiyak arrest şüphesi olarak kabul edilmelidir. Eğitim alan veya almayan tüm kurtarıcılar kardiyak arrest varlığında göğüs kompresyonu uygulamalıdır. 27

Bu kompresyonlar yüksek kalitede olmalıdır. 28

Yetişkinlerde nabız alınamıyorsa 30 Kalp Masajı Yapılır 29

HEDEF Dakikada en az 100 kez bası yapılması(bu basılar 120 den fazla olmayacak) En az 5 cm lik kompresyon sağlanması(6 cm’yi geçmeyecek) Göğsün tam yükselmesine izin verilmesi Göğüs kompresyonlarına minimum ara verilmesi olmalıdır. 30

Eğitim Almış Olan Kurtarıcılar Kompresyon/ventilasyon oranı 30/2 olacak şekilde uygulanmalıdır. 31

Eğitim Almamış Kurtarıcılar; Telefonda verilen bilgilere göre yalnız göğüs kompresyonları ile CPR uygulamaları konusunda teşvik edilmelidir. 32

Göğüs Kompresyonu ØHasta sert ve düz bir zemine sırt üstü yatırılır. ØErişkin hastada sternumun ortası bası noktası. ØKompresyon hızı her yaş grubunda 100/dk olmalı. ØErişkinde göğüs kafesinin 5 cm çökmeli, 33 33

Göğüs Basısı Hızı Dakikada En Az 100 NEDEN? Daha çok bası daha yüksek sağ kalım Daha az bası yapılması daha düşük sağ kalım oranlarıyla ilişkilidir. 34

Göğüs basısı derinliği en az 5 cm olmalıdır NEDEN? Basılar, öncelikle toraks içi basıncı artırarak ve doğrudan kalbi sıkıştırarak kalbe ve beyne kan akımı oluşturur. Böylece oksijen ve enerji sunumunu temin eder. Bir derinlik aralığı önerildiğinde karışıklık oluşabilir. Bu nedenle artık BİR BASI DERİNLİĞİ önerilmektedir. 35

Yetişkinde Göğüs Kompresyonu Yetişkinde iki el üste birbirine kenetlenir, sternumun ortasına ksifoide değmeden yerleştirilir. 36

A: HAVA YOLU AÇIKLIĞININ SAĞLANMASI 37

Solunumu olmayan hastada hava yolu obstruksiyonunun en sık nedeni “DİL” 38

Hava yolu açmak için başa pozisyon verme 2 şekilde olur: 1. Baş çene pozisyonu 2. Çene pozisyonu 39

Baş çene pozisyonu Boyun ekstansiyonu Çene kaldırılması 40

BOYUN YARALANMALARINDA KULLANILMAZ. 41

Çene pozisyonu 42

Hasta eğer; SOLUYORSA 43

Recovery pozisyonu 44

Temel Yaşam Desteği 45

Eğer omurilik yaralanmasından veya kırıklardan kuşkulanıyorsak, hastayı kesinlikle kıpırdatmamalı ve recovery pozisyona getirmeye çalışmamalıyız. 46

B: SOLUNUMUN DEĞERLENDİRİLMESİ 47

2005’TE BAK DİNLE HİSSET 48 2010

Solunumun değerlendirilmesi Göğüs kompresyonları solunumlar ile kombine edilir. 30 kompresyondan sonra 2 kez solunum verilir. Bu 2 solunum süresi 5 sn den fazla olmamalıdır. 49

Solunumun değerlendirilmesi 50

B = Solunum (BREATHİNG) Ø 2 kurtarıcı soluk verilir ØHer 1 soluk 1 sn de verilmeli. ØGöğüs kafesinin yükselmesi gözle görülebilmeli. Øİki soluk arasında ekspiryum sağlanacak kadar süre olmalı. 51

Malzemesiz Kurtarıcı Soluk Verme Tekniği ØAğızdan - Ağıza. ØAğızdan-buruna. (Trismus, diş sorunu) ØAğızdan - stomaya. (Trakeostomili hastaya) 52

Solunumun değerlendirilmesi 53

Ağız - ağıza solunum ØAğız mümkün olduğu kadar çok açılmalı. ØBurun delikleri parmaklar ile kapatılmalı. ØHer defasında 1 saniye boyunca normal nefes verilmeli. ØNefesin geri verildiğinden emin olmalıyız. 54

Solunumun değerlendirilmesi 55

Göğüs kompresyonu ve solunumlara 30/2 oranında devam edilir. Sadece kazazede uyanmaya başlarsa hareket eder gözlerini açar ve normal olarak solumaya başlarsa bu durumu kontrol etmek için durulur. Aksi takdirde resusitasyona ara verilmemelidir. 56

Resusitasyona; Profesyonel yardım gelinceye ve uygulamaları devralıncaya kadar, Kazazede uyanıncaya hareket edinceye gözlerini açıncaya veya normal solununcaya kadar, Siz yorgunluktan tükeninceye kadar devam edilmelidir. 57

Koma (Recovery) Pozisyonu CPR sonrası solunumu ve dolaşımı dönen hastaların 112 ambulansı gelinceye kadar verilen uygun pozisyonudur. Solunum ve dolaşım var, bilinç kapalı, travma yok. 58 58

TYD UYGULANIRKEN: Ø Ventilasyonda zorluk varsa, bunun en önemli sebebi uygunsuz baş-çene pozisyonudur. Ø Hasta/yaralı normal solunuma başlarsa bu durumu kontrol etmek için durulur, aksi takdirde resüsitasyona ara verilmez. Ø Resüsitasyona, acil yardım ekibi gelene kadar ya da yorgunluktan tükenene kadar devam edilir. 59

KALP MASAJI Kalp basısı uygulamak için göğüs kemiğinin alt ve üst ucu tespit edilerek alt yarısına bir elin topuğu yerleştirilir, 60

Kalp masajında kullanılacak el bölgesi 61

Elin topuk kısmının göğsün orta kısmına yerleştirilmesi 62

KALP MASAJI Diğer el bu elin üzerine yerleştirilerek parmaklar kilitlenir. Üstteki el ile altta bulunan el yukarıya doğru çekilerek alttaki elin ayası ve parmaklarının hasta veya yaralıya temas etmesi önlenir. Aksi durumda uygulanan güç dağılır. 63

64

KALP MASAJI Dirsekleri bükmeden omuzlar düz şekilde ve hasta/yaralının üzerine tam dik olacak şekilde pozisyon alınır. Omuz ve bel kaslarından kuvvet alınmalıdır. Basıyı tam uygulayabilmek için hasta/yaralıya yakın mesafede durulmalıdır. 65

66

KALP MASAJI Göğüs kemiğine EN AZ 5 cm (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin 1/3 kadar)çökecek şekilde bası uygulanır. Basınç aşağı doğru ve dik olarak uygulanmalıdır. Basınç sadece göğüs kemiği üzerine uygulanmalı eller sabit tutulmalı ve hareket ettirilmemelidir 67

KALP MASAJI Göğüs kemiğine bası uygulama ve kaldırma ritmik olarak yapılmalıdır. 30 bası yapılmalıdır Kalp masajı, dakikada EN AZ 100 bası olacak şekilde uygulanır. 68

KALP MASAJI 69

GEBELERDE CPR İlk önce uzman yardım istenir. (kadın doğum) Hasta sırt üstü yatırılır. Standart kılavuza göre TYD ne başlanır. İyi kalitede ve etkili göğüs kompresyonu uygulanır. Bası yeri sternumun üzerinden normalden hafif yukarıda olmalıdır. 70

ÇOCUKLARDA (1 -8 YAŞ) CPR Kalp masajı tek elle basılarak yapılır. Bası noktası yetişkinlerde olduğu gibi belirlenir. Büyük çocuklarda tek elin basısı yetersiz görülürse yine yetişkinlerdeki gibi uygulama yapılır. Çocuklarda dakikada EN AZ 100 bası uygulanır. 71

72

ÇOCUKLARDA (1 -8 YAŞ) CPR Bası ile göğüs boşluğu 4 -5 cm(ETKIN GÖĞÜS KOMPRESYONU SERTÇE BASMAYI GEREKTİRİYOR) çökecek ve 30/2 olacak şekilde uygulama yapılır. TYD ‘ne sağlık personeli gelinceye kadar yada yaşam belirtisi görünceye kadar devam edilir. 73

BEBEKLERDE (0 -1 YAŞ) CPR ye başlama kararı 10 sn içinde alınmalıdır. Tek kurtarıcı 2 parmağının ucuyla sternuma bası uygular. 74

75

76

BEBEKLERDE (0 -1 YAŞ) CPR İki veya daha fazla kurtarıcı varsa göğüs kafesini sarma tekniği kullanılır. Her iki başparmağınızı sternumun alt yarısına yerleştiriniz. Her iki elinizin diğer parmakları ile parmak uçlarınız bebeğin sırtından destekleyecek şekilde göğüs kafesini alt bölümünden sarınız ve 4 cm çökecek şekilde bası uygulanır. (2010 deg). 77

78

BEBEKLERDE (0 -1 YAŞ) CPR Bu işlem dakikada en az 100 kez uygulanır. Tek kurtarıcı 30/2 oranında uygulamaya devam eder. İki kurtarıcı 15/2 şeklinde uygulamaya devam eder. 79

HANGİ DURUMLARDA CPR YAPILMAZ Ölü morluğu Ölü katılığının gelişmiş olması Yaşam işareti olmayan beyin maddesinin dışarı çıktığı kafa yaralanmaları 2 saatten daha fazla su içine batma Kalbin yaralanması ve ağır ezici yaralanmalar Kafa kopması Multiple extremite amputasyonu 80

KALİTELİ CPR • En az 100/ dakika kadar • Basıların derinliği en az 5 cm 81

KALİTELİ CPR • Her bir basıda çekilmesini sağla göğsün geri • Göğüs basılarında duraksamaları en aza indir. • Aşırı ventilasyondan kaçın. 82

2010 DEĞİŞİKLİKLERİ 83

TYD Basamakları ü 2010 • 2005 • A (Havayolu) • B (Solunum) • C (dolaşımın değerlendirilm esi) ü“C-A-B 84

Kompresyon Hızı • 2005 • 2010 • En az 100/dk • ~ 100 /dk civarı 85

Kalp masajı için basının derinliği • 2005 • 2010 • ~ 4 -5 cm çökmeli erişkinde • Çocuklarda 2, 53, 5 cm • Bebeklerde 1, 52, 5 cm • En az 5 cm • ~5 cm çocuklarda • 4 cm bebeklerde 86

BAK, DİNLE, HİSSET 87

UNUTMAYINIZ Kİ; Hiçbir hasta CPR endikasyonundan daha kötü bir klinik tablo ile karşınıza Çıkmayacaktır! 88