TEMEL SALIK HZMETLER GENEL MDRL TTN VE BAIMLILIK
TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TÜTÜN VE BAĞIMLILIK YAPICI MADDELERLE MÜCADELE DAİRE BAŞKANLIĞI TÜTÜN ve TÜTÜN ÜRÜNLERİ İLE MÜCADELE ve KONTROL FAALİYETLERİ Dünyada ve Türkiye’de Durum 19 Ekim 2007 - ANKARA
TÜTÜN VE TÜTÜN ÜRÜNLERİ İLE MÜCADELE FAALİYETLERİ MEVCUT DURUM • Sigara Kullanımının İnsan Sağlığına Etkileri • Sigaraya Bağlı Hastalık Yükü • Sigara İçme Oranları • Sigara Tüketimi • Tütün Kontrol Politikaları ve Müdahaleleri – Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi – Ulusal Tütün Kontrol Programı – Ulusal Tütün Kontrolü Eylem Planı
TÜTÜN VE TÜTÜN ÜRÜNLERİ İLE MÜCADELE FAALİYETLERİ MEVCUT DURUM • Sigara Kullanımının İnsan Sağlığına Etkileri • Sigaraya Bağlı Hastalık Yükü • Sigara İçme Oranları • Sigara Tüketimi • Tütün Kontrol Politikaları ve Müdahaleleri – Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi – Ulusal Tütün Kontrol Programı – Ulusal Tütün Kontrolü Eylem Planı
SİGARA NEDİR ? Zehirli bir bitki olan tütünün ince bir kağıt içine sıkıştırılarak sarılmış halidir. ÖLÜM KAĞIT-TÜTÜN ZEHİR
Sigara Dumanının İçeriği – Mikroplu bir şırınga Nikotin Karbon Monoksit Katran Kadmiyum Aseton Hidrojen Siyanid Arsenik Sigara Dumanı, 40’ının kanserojen olduğu bilinen 4000 fazla sağlığa zararlı kimyasal madde içerir.
SİGARANIN NEDEN OLDUĞU KANSERLER Boğaz Yemek Borusu Mide Böbrek Mesane Ağız Ses telleri Akciğer Kan Pankreas Rahim ağzı
Akciğer kanseri ölümlerinin de yaklaşık % 90’ı sigaradan kaynaklanmaktadır.
AKCİĞER KANSERLİLERİN % 60’I 1 YIL, % 85’İ 5 YIL İÇİNDE ÖLÜR.
Türkiye’deki kayıplar (Akciğer kanseri için sağlık harcaması) • • HÜ Hastanesi 1999 -2002 yılları Akciğer kanseri – tıbbi harcamalar Tanı için: 1. 5 milyar TL Tedavi için: 9. 5 milyar TL – 1/3 kanser tedavisi – 2/3 komplikasyon tedavisi • Toplam 11 milyar TL. • Tanıdan sonra yaşam süresi – 7 ay
Türkiye’deki kayıplar (Akciğer kanseri için sağlık harcaması) • Tıbbi harcamalar 100 milyon dolar / yıl • Dolaylı harcamalar 200 m. dolar / yıl – Üretim kaybı, erken ölüm, diğer harcamalar, vs. • Toplam 300 milyon dolar / yıl • Diğer hastalıklar eklenmeli !!
SİGARA DAMARLARI BOZAR VE DAMAR TIKANIKLIĞINA NEDEN OLUR
65 YAŞ ÖNCESİNDE KALP DAMARI TIKANIKLIĞI NEDENİYLE OLAN ÖLÜMLERİN YARISI SİGARA YÜZÜNDENDİR. SİGARAYI BIRAKANLARDA KALP KRİZİ GEÇİRME TEHLİKESİ BİR YIL İÇİNDE % 50 AZALIR.
Kronik obstrüktif akciğer hastalığı
Aterosklerotik periferal damar tıkanması hastalığı
SİGARA KAN AKIMINI BOZARAK CİNSEL İKTİDARSIZLIĞA NEDEN OLUR.
• DÜŞÜK, ÖLÜ DOĞUM, ERKEN DOĞURMA, DÜŞÜK AĞIRLIKLI DOĞUM • ANİ ÖLÜM, DAVRANIŞ BOZUKLUĞU, ZEKA PUANINDA AZALMA • ÖĞRENME ZORLUĞU, DAVRANIŞ BOZUKLUĞU
Sigara içiminin çocuklar üzerindeki zararlı etkileri Anne ve Babası SİGARA İÇEN ÇOCUKLAR : • ASTIM HASTALIĞINA YAKALANMA RİSKLERİ 1. 5 KAT DAHA FAZLADIR • SOLUNUM YOLU HASTALIKLARINA YAKALANMA RİSKLERİ 2 KAT DAHA FAZLADIR. • YILDA 30 -80 ADETE YAKIN MİKTARDA SİGARAYI FARKINDA OLMADAN İÇMEKTEDİRLER. Annesi hamilelik sırasında sigara içen çocuklar: • ANİDEN ÖLME RİSKLERİ 2 KAT DAHA FAZLADIR.
Sigara içiminin çocuklar üzerindeki zararlı etkileri • Eğer anne ve baba sigara içiyorsa, çocukların sigara içme ihtimali anne ve babası içmeyenlere göre üç kat daha fazladır. • Sigara içen çocuklarda daha sık akciğer hastalıkları görülmektedir. • Gençlik yıllarında içilen sigara akciğerlerde kalıcı zararlara ve genetik değişikliklere neden olmaktadır.
TÜTÜN VE TÜTÜN ÜRÜNLERİ İLE MÜCADELE FAALİYETLERİ MEVCUT DURUM • Sigara Kullanımının İnsan Sağlığına Etkileri • Sigaraya Bağlı Hastalık Yükü • Sigara İçme Oranları • Sigara Tüketimi • Tütün Kontrol Politikaları ve Müdahaleleri – Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi – Ulusal Tütün Kontrol Programı – Ulusal Tütün Kontrolü Eylem Planı
Türkiye Genelinde Seçilmiş Risk Faktörlerinin Ortadan Kaldırılması İle Önlenebilecek DALY Sayılarının Dağılımı (UHY-ME Çalışması, 2004, Türkiye) Disability Adjusted Life Year (Sakatlığa Uyarlanmış Kayıp Yaşam Yılı = Erken ölümler (YLL) + Sakatlığa Bağlı Kayıp Yıllar (YLD ) 931. 909
Türkiye Genelinde Seçilmiş Risk Faktörlerinin Ortadan Kaldırılması İle Önlenebilecek DALY Sayılarının Dağılımı (UHY-ME Çalışması, 2004, Türkiye) 52. 905 ERKEK 1. 794 KADIN 54, 699
Seçilmiş Risk Faktörlerinin Önlenmesi İle Cinsiyete Göre Türkiye Genelinde Önlenebilecek Ölüm ve DALY Sayıları, (UHY-ME Çalışması, 2004, Türkiye) Önlenen Ölümler Risk faktörleri Erkek Kadın Erkek+Kadın Obesite (>30, Vücut Kitle İndeksi) 26. 006 31. 136 57. 143 52. 905 1. 794 54. 699 Fiziksel aktivitenin yetersiz olma durumu 22. 515 22. 605 45. 120 Düşük düzeyde meyve ve sebze tüketimi 21. 668 17. 066 38. 734 Sigara İçme Önlenen DALY ler Risk faktörleri Erkek Kadın Erkek+Kadın Obezite (>30, Vücut Kitle İndeksi) 379. 980 407. 203 787. 183 870. 603 61. 306 931. 909 Fiziksel aktivitenin yetersiz olma durumu 254. 555 210. 072 464. 627 Düşük düzeyde meyve ve sebze tüketimi 250. 660 166. 216 416. 876 Sigara İçme DALY (Disability Adjusted Life Year: Sakatlığa Uyarlanmış Kayıp Yaşam Yılı = Erken ölümler (YLL) + Sakatlığa Bağlı Kayıp Yıllar (YLD)
TÜTÜN VE TÜTÜN ÜRÜNLERİ İLE MÜCADELE FAALİYETLERİ MEVCUT DURUM • Sigara Kullanımının İnsan Sağlığına Etkileri • Sigaraya Bağlı Hastalık Yükü • Sigara İçme Oranları • Sigara Tüketimi • Tütün Kontrol Politikaları ve Müdahaleleri – Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi – Ulusal Tütün Kontrol Programı – Ulusal Tütün Kontrolü Eylem Planı
18 YAŞ ve ÜZERİNDE TÜTÜN KULLANIMI ORANLARI (TÜRKİYE) % Kaynaklar: 1993 Sağlık Bakanlığı Araştırması, 2004 Sağlık Bakanlığı Ulusal Hastalık Yükü Çalışması, 2006 Aile Araştırma Kurumu ve TÜİK Aile Yapısı Araştırması
Türkiye
Türkiye
Türkiye’de sağlık personelinde sigara içme oranları (%) YER YIL ERKEK KADIN Hekim ve Diş Hekimleri (Sezer E) Elazığ 1988 54. 9 39. 5 Ebe ve hemşireler (Sezer E) Elazığ 1991 - 50. 8 Tıp Fakültesi Öğrencileri (Kocabaş A) Türkiye 1991 48, 3 22, 9 Hekimler (Dedeoğlu N) Antalya 1993 52, 9 41 Elazığ 1993 53, 4 33. 3 Hemşireler (Dedeoğlu N) Antalya 1993 50, 8 19 Mayıs Üni Tıp Fak. (Demircan C) Samsun 1994 27 9, 6 Sağlık Personeli (Dedeoğlu N) Antalya 1994 55. 6 39. 3 Tıp Fakültesi öğrencileri (Öğüş C) Antalya 1994 55. 2 31 Askerlik yapan doktorlar (Öztürk ) Samsun 1995 51. 1 - Hekim ve Diş Hekimleri (Onaran ) Elazığ 1996 53. 4 33. 3 Sağlık Ocağı Doktorları (Ergüder T) Elazığ 1997 66, 7 27, 3 Sağlık Ocağı Hemşireler (Ergüder T) Elazığ 1997 47, 1 Sağlık Ocağı Ebeler (Ergüder T) Elazığ 1997 45 Uzman ve Pratisyen hekimler (Bilir N) Ankara 1997 51, 2 33, 9 Hekimler (Güneş G) Malatya 1997 43, 7 20, 5 Hemşireler (Ünalan D) Kayseri 24 Doktorlar (Bilir N) Türkiye 1999 51, 2 33, 9 Uzman Hekimler (Bostancı M) Denizli 1999 40 50 Sivas 2000 47, 4 33, 3 Hekimler (Onaran D) Cumhuriyet Üni. (Sezer E)
13 -15 yaş grubu öğrenciler arasında SİGARA İÇMEYİ DENEYENLER % 21, 5 % 34, 9 % 29, 3 Sağlık Bakanlığı Küresel Gençlik Tütün Araştırması (2003)
13 -15 yaş grubu öğrenciler arasında HALEN SİGARA İÇENLER % 11, 9 % 5, 0 % 9, 1 Sağlık Bakanlığı Küresel Gençlik Tütün Araştırması (2003)
13 -15 yaş grubu öğrenciler arasında 10 YAŞINDAN ÖNCE SİGARAYA BAŞLAYANLAR % 33, 1 % 22, 3 % 29, 5 Sağlık Bakanlığı Küresel Gençlik Tütün Araştırması (2003)
SİGARA İÇEN ÖĞRENCİLERİN BÖLGELERE GÖRE ORANLARI Sağlık Bakanlığı Küresel Gençlik Tütün Araştırması (2003) n: 15. 957
Ülkelere göre sigara içme oranları, Küresel Gençlik Tütün Araştırması, Türkiye Kaynak: Tobacco Control 2006; 15(Suppl II): ii 1–ii 3. doi: 10. 1136/tc. 2006. 015719 CDC
Madde Kullanımı İle İlgili Riskli Davranışlar (Lise öğrencileri) Sigara kullanma En az bir kez % 37, 0 Halen % 15, 6 Alkollü içki içme En az bir defa % 30, 0 Son bir ayda en az bir kez % 16, 5 Uyuşturucu/uyarıcı madde kullanma En az bir defa Son üç ayda en az bir kez T. B. M. M. Çocuklarda ve Gençlerde Artan Şiddet Eğilimi ile Okullarda Meydana Gelen Olayların Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu (10/337, 343, 356, 357) Raporu 2007 % 4, 0 % 2, 9
1, 5 SAATLİK BİR “FORMULA 1 ARABA YARIŞI”NDA, ÇOCUKLAR VE GENÇLER EN AZ 45 DAKİKA SİGARA REKLAMLARINA MARUZ KALMAKTADIRLAR. * (Sağlık İçin Sigara Alarmı, 1(2): 45. )
Halen Sigara İçen Öğrencilerin Sigaraya Ulaşabilirlikleri % 50, 4’ü marketten sigara almaktadır (erkek : % 53, 5 kız : % 42, 9). • % 86, 7’si sigara alırken yaşından dolayı sigara satın alamama gibi bir durumla karşılaşmamaktadır. • Sağlık Bakanlığı Küresel Gençlik Tütün Araştırması (2003)
Bölümlere ayırmak İŞE YARAMAYABİLİR ! • 2005 Eurobarometer çalışmasına göre Türk halkının % 80’i çevresel dumana maruz kalmakta ve % 50’si de çevresel dumanın zararlarının farkındadır. • Yanında başkaları tarafından sigara içilmesi nedeniyle, sigara dumanına maruz kalma oranı % 54. 51. • Toplu bulunulan ortamlarda sigara dumanına maruz kalma oranı % 55. 64. (UHY-ME
TÜTÜN VE TÜTÜN ÜRÜNLERİ İLE MÜCADELE FAALİYETLERİ MEVCUT DURUM • Sigara Kullanımının İnsan Sağlığına Etkileri • Sigaraya Bağlı Hastalık Yükü • Sigara İçme Oranları • Sigara Tüketimi • Tütün Kontrol Politikaları ve Müdahaleleri – Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi – Ulusal Tütün Kontrol Programı – Ulusal Tütün Kontrolü Eylem Planı
YASAL TÜTÜN ÜRETİMİ VE TÜKETİMİ 2002 2003 2004 2005 2006 ÜRETİM 129, 9 120, 9 117, 9 114, 9 125, 6 İHRACAT 15, 3 12, 6 8, 9 11, 6 16, 9 TÜKETİM 110, 1 108, 8 106, 7 107, 9 Kaynak: Tekel ve TAPDK, 2006 Verileri
TÜRKİYEDE TÜTÜN KULLANIMI (BİN TON) Amerikan Sigaraların İthalatı ve Satışı Türkiye’de yabancı sigara fabrikalarının kurulması 4207 Sayılı Yasanın yürürlüğe girmesi Kaynak: Tekel ve TAPDK, 2006 Verileri
Ülkemizde kişi başına sigara tüketimi YILLAR 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 NÜFUS (tahmini) TÜİK projeksiyonu 67, 420, 000 68, 365, 000 69, 302, 000 70, 231, 000 71, 152, 000 72, 065, 000 72, 974, 000 Tüketim Miktarı (milyon adet) TAPDK 111, 710 111, 765 110, 126 108, 157 108, 870 106, 700 107, 900 Kişi Başına Tüketim (adet Sigara) 1, 657 1, 635 1, 589 1, 540 1, 530 1, 481 1, 479
1989 - 2006 ARASI YAPRAK TÜTÜN VE SİGARA ÜRETİMİ, SİGARA TÜKETİMİ
Dünya Sigara Tüketimi Ülkeler 1. Çin 2004 (milyar adet) % 1, 777 32, 9 2. A. B. D 402 7, 43 3. Rusya 374 6, 92 4. Japonya 279 5, 16 5. Endonezya 171 3, 16 6. Almanya 127 2, 35 7. Türkiye 109 2, 02 99 1, 83 5, 407 100 8. İtalya TOPLAM
YILLIK SİGARA TÜKETİMİ (KİŞİ BAŞINA) Kaynak: The Tobacco Atlas, 2006, WHO
TÜTÜN VE TÜTÜN ÜRÜNLERİ İLE MÜCADELE FAALİYETLERİ MEVCUT DURUM • Sigara Kullanımının İnsan Sağlığına Etkileri • Sigaraya Bağlı Hastalık Yükü • Sigara İçme Oranları • Sigara Tüketimi • Tütün Kontrol Politikaları ve Müdahaleleri – Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi – Ulusal Tütün Kontrol Programı – Ulusal Tütün Kontrolü Eylem Planı
Tütün Kontrolü Fiyat ve Vergilendirme
En çok satılan 3 markanın perakende satış fiyatı (YTL) 2002 2004 2005 2006 2007 Tekel 2001 1, 30 2, 00 2, 25 2, 50 2, 75 Marlboro (Uzun) 2, 50 3, 60 4, 10 4, 50 4, 80 Marlboro 2, 30 3, 90 4, 25 4, 60
En çok satılan 3 markanın vergi oranları (YTL) 2007 Satış Fiyatı Vergi Oranı % YTL Tekel 2001 2, 75 73, 25 2, 01 Marlboro (Uzun) 4, 80 73, 25 3, 52 Marlboro 4, 60 73, 25 3, 37
% 76, 10 % 77, 79 % 77, 69 % 76, 08 % 75, 01 % 80, 39 % 24, 4 % 75. 16 % 73, 5 % 78, 08 % 73. 47
FİYAT VE VERGİLENDİRME Fiyat değişimi Gelişmekte olan Ülkeler Gelişmiş Ülkeler Tüketim değişimi
Tütün Kontrolü Uyarı Resimleri
01. 2006 TARİHİNDEN İTİBAREN PİYASAYA ARZEDİLEN SİGARALARIN GENİŞ YÜZEYİ (Çerçeve hariç paketin % 30 unda uyarı var) Marka Sigara içmek size ve çevrenizdekilere ciddi zararlar verir Sigara içmek öldürür
01. 2006 TARİHİNDEN İTİBAREN PİYASAYA ARZEDİLEN SİGARALARIN DİĞER GENİŞ YÜZEYİ (Çerçeve hariç paketin % 40 unda uyarı var) Marka Sigara içmek kan akışını yavaşlatır ve cinsel iktidarsızlığa neden olur Sigara içmek ölümcül akciğer kanserine neden olur
RESİMLİ UYARILAR
RESİMLİ UYARILAR TAYLAND BREZİLYA
Ulusal Tütün Kontrol Programı GEREKÇE • "Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi TKÇS" 21 Mayıs 2003 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü’nün 56. Dünya Sağlık Asamblesi’nde kabul edilmiştir. • TKÇS, 28 Nisan 2004 tarihinde Sağlık Bakanımız Sayın Prof. Dr. Recep AKDAĞ tarafından imzalanmıştır. • TKÇS, 5261 sayılı Kanun ile TBMM’de kabul edilerek 30 Kasım 2004 tarihli ve 25656 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
VERGİLER VE SİGARA FİYATLARI REKLAMLAR SİGARA DUMANINDAN PASİF ETKİLENİM
TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TÜTÜN VE BAĞIMLILIK YAPICI MADDELERLE MÜCADELE DAİRE BAŞKANLIĞI TÜTÜN ve TÜTÜN ÜRÜNLERİ İLE MÜCADELE ve KONTROL FAALİYETLERİ Ulusal Tütün Kontrol Programı 19 Ekim 2007 - ANKARA
Ulusal Tütün Kontrol Programı • "Tütün Kontrol Çerçeve Sözleşmesi" kapsamında yapılacak çalışmaların planlanması, • Ülkemizde sigara tüketiminin kontrol altına alınarak vatandaşlarımızın ve özellikle gençlerimizin korunması amacıyla, • 2006 - 2010 yıllarını kapsayacak şekilde bir "ULUSAL TÜTÜN KONTROL PROGRAMI" hazırlanmıştır.
Ulusal Tütün Kontrol Programı • Ulusal Tütün Kontrol programı değişik kamu kurum ve kuruluşları, akademisyenler ve sivil toplum örgütlerinden 130 uzmanın katılımı ve işbirliği ile hazırlanmıştır. • Program ile hedef ve stratejiler ortaya konmuş ve bunların yerine getirilmesinden sorumlu kamu kurum ve kuruluşları belirlenmiştir.
Ulusal Tütün Kontrol Programı 2006/29 sayılı Başbakanlık Genelgesi (7 Ekim 2006 Cumartesi tarihli ve 26312 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır) HEDEF: 2010 yılına kadar ülkemizde: • 15 yaş üzerinde sigara içmeyenlerin oranını %80'in üzerine çıkarmak, 15 yaş altında ise %100'e yakın olmasını sağlamaktır.
Ulusal Tütün Kontrol Programı A. Tütün Ürünlerine Olan Talebin Azaltılmasına Yönelik Önlemler A. 1. Halkı Bilgilendirme, Bilinçlendirme ve Eğitim A. 2. Sigarayı Bırakma A. 3. Fiyat ve Vergilendirme A. 4. Çevresel Tütün Dumanı (Pasif İçicilik) A. 5. Reklâm, Promosyon ve Sponsorluk A. 6. Ürün Kontrolü ve Tüketicinin Bilgilendirilmesi B. Tütün Arzının ve Tütün Ürünlerinin Kullanımının Azaltılmasına Yönelik Önlemler B. 1. Yasadışı Ticaret B. 2. Gençlerin Ulaşabilirliği B. 3. Tütün Üretimi ve Alternatif Politikalar C. Tütün kullanımı ve Ulusal tütün kontrol programının izlenmesi, değerlendirmesi ve raporlanması
A. Tütün Ürünlerine Olan Talebin Azaltılmasına Yönelik Önlemler A. 1. Halkı Bilgilendirme, Bilinçlendirme ve Eğitim A. 1. 2. Hedef 2010 yılına kadar toplumun % 90’ında sigara karşıtı bir tutum oluşturmak. A. 1. 3. Amaç Ulusal Tütün Kontrol Programının kabulünü ve uygulanmasını her düzeyde kolaylaştırmak için tütün ve tütün ürünlerinin sağlık, ekonomik ve sosyal açıdan zararları konusunda halkın bilgilendirilmesi, eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi sağlamak.
A. Tütün Ürünlerine Olan Talebin Azaltılmasına Yönelik Önlemler A. 2. Sigarayı Bırakma A. 2. 2. Amaç Sigarayı bırakmayı yaygınlaştırmak, tütün bağımlılığının tedavisinde ve tekrar başlamanın önlenmesinde başarı oranını yükseltmek. A. 2. 3. Hedefler • 2007 yılı sonuna kadar toplumda sigara bırakma oranını tespit etmek. • 2010 yılına kadar toplumda sigara bırakma oranını % 40’ın üzerine çıkarmak. • 2008 yılı sonuna kadar sağlık personelinde bırakma oranlarını %50’nin üzerine çıkarmak. • 2010 yılına kadar öğretmenler, din adamları, yöneticiler ve görevle bağlantılı meslek mensuplarında sigara bırakma oranlarını % 50’nin üzerine çıkarmak. • 2008 yılı sonuna kadar hamilelik döneminde sigarayı bırakma oranını % 90’nın üzerine çıkarmak.
A. Tütün Ürünlerine Olan Talebin Azaltılmasına Yönelik Önlemler A. 3. Fiyat ve Vergilendirme A. 3. 2. Amaç Tütün ürünleri üzerindeki vergi yükünü “yasa dışı ticareti özendirmeyecek oranda” artırarak tütün ürünlerinin fiyatını arttırmak ve bu yolla tütün ürünlerine olan talebi azaltmak. A. 3. 3. Hedefler Türkiye’de sigara üzerindeki vergi yükünü 2010 yılına kadar % 80’nin üzerine çıkarmak (sigara fiyatlarını tüketimi caydırıcı biçimde arttırmak).
A. Tütün Ürünlerine Olan Talebin Azaltılmasına Yönelik Önlemler A. 4. Çevresel Tütün Dumanı (Pasif İçicilik) A. 4. 2. Amaç Pasif maruziyetin kanser etkeni olarak kabul edilerek tütün ve tütün mamulleri kullanmadığı halde pasif maruziyet nedeniyle risk altında olan kişi ve toplumların sağlığını koruma altına almak. A. 4. 3. Hedefler • 2008 yılı sonuna kadar “pasif maruziyetin aktif içicilik kadar sağlığa zararlı” olduğu bilgisini toplum geneline yaymak. • 2010 yılına kadar gebe ve çocukların pasif maruziyete uğramalarını önlemek. • 2008 yılı sonuna kadar kamu hizmet binalarının kapalı alanlarında tütün mamulü tüketimini tamamen engellemek.
A. Tütün Ürünlerine Olan Talebin Azaltılmasına Yönelik Önlemler A. 5. Reklâm, Promosyon ve Sponsorluk A. 5. 2. Amaç Tütün mamulleri ile ilgili her türlü reklam, promosyon ve sponsorluk faaliyetlerinin önlenmesi. A. 5. 3. Hedefler • 2007 yılı sonuna kadar, sigara ve diğer tütün mamullerinin marka ve firma reklamına aracı olacak her türlü reklam, sponsorluk ve promosyon ihlallerini sıfıra indirmek. • 2007 yılı sonuna kadar idari ve adli yaptırımları etkili, adil ve caydırıcı hale getirmek.
A. Tütün Ürünlerine Olan Talebin Azaltılmasına Yönelik Önlemler A. 6. Ürün Kontrolü ve Tüketicinin Bilgilendirilmesi A. 6. 2. Amaç Sigara dumanında ve diğer tütün ürünlerinde bulunan kanserojen maddelerin, katkı maddelerinin ve zehirli bileşenlerinin bilimsel olarak değerlendirilmesi, ürün standartlarına ilişkin düzenlemelerin getirilmesi ve tütün mamullerinin içeriğindeki zararlı maddeler hakkında tüketicinin bilgilendirilmesi. A. 6. 3. Hedefler • 2007 yılından itibaren tütün ve tütün mamullerinin içeriği, emisyonlarının değerlendirilmesi ve ölçülmesi için ulusal ve uluslar arası standart ve düzenlemeler doğrultusunda akredite laboratuar kurmak ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) bünyesinde faaliyet gösteren Tob. Lab. Net (uluslararası laboratuar, test ve analiz ağı) ile koordinasyon halinde çalışmalar yapmak. • 2006 yılından itibaren mamullerin içeriği ile ilgili toplumu bilgilendirmek. • 2007 yılından itibaren mamullerin içerik olarak standartlara uygunluğunun düzenli olarak izlemek.
B. Tütün Arzının ve Tütün Ürünlerinin Kullanımının Azaltılmasına Yönelik Önlemler B. 1 Yasadışı Ticaret B. 1. 2. Amaç Tütün ve tütün mamullerinin her türlü yasadışı ticaretinin önlenmesi için ulusal ve uluslararası düzeyde önlemlerin alınması. B. 1. 3. Hedefler • 2007 yılı sonuna kadar Türkiye’de yasadışı ticaretin boyutunu kanıta dayalı yöntemlerle saptamak. • 2010 yılına kadar, tespit edilen yasadışı ticareti ortadan kaldırmak.
B. Tütün Arzının ve Tütün Ürünlerinin Kullanımının Azaltılmasına Yönelik Önlemler B. 2. Gençlerin Ulaşabilirliği B. 2. 2. Amaç: Onsekiz yaş altındaki bireylerin tütün ve tütün mamullerine satış ve dağıtım yolu ile ulaşmasının engellenmesi. B. 2. 3. Hedefler 2010 yılına kadar 15 yaş altı gençler arasında sigara içme oranını 0’a, 15 – 18 yaş arası gençlerde ise mevcut durumun en az yarısına indirmek.
B. Tütün Arzının ve Tütün Ürünlerinin Kullanımının Azaltılmasına Yönelik Önlemler B. 3. Tütün Üretimi ve alternatif politikalar B. 3. 2. Amaç Tütün üretiminin kontrolü, izlenmesi, tütüne alternatif tarım ürünleri ve ekonomik faaliyetlerin belirlenmesi, tütün üreticiliğinden alternatif ürünlere geçen üreticilere ekonomik varlıklarını sürdürebilecekleri desteklerin sağlanması. B. 3. 3. Hedefler 2010 yılına kadar, tütün üretiminden vazgeçen veya vazgeçirilen üreticiler ile sektörden uzaklaşmak durumunda kalan tütün işçilerinin alternatif ürünlere ve ekonomik faaliyetlere geçişleri tamamlamak, sürdürülebilir alternatif geçim yollarının geliştirilmesini sağlamak
C. Tütün Kullanımı Ve Ulusal Tütün Kontrol Programının İzlenmesi, Değerlendirmesi Ve Raporlanması C. 2. Amaç Ulusal tütün kontrol programının süreç ve çıktılarının izlenmesi, değerlendirmesi ve raporlanması için model oluşturulması. C. 3. Hedefler • 2007 yılı sonuna kadar Ulusal Tütün Kontrol Programının izlenmesi, değerlendirmesi ve raporlanması için ulusal bir veri sistemi kurmak, • 2010 yılında Ulusal tütün kontrol politikalarının etkililiğinin değerlendirilmesi ve raporlanması
AMAÇ, HEDEF ve STRATEJİLER • 10 AMAÇ • 21 HEDEF • 81 STRATEJİ
Ulusal Tütün Kontrol Programı GÖREVLER • • • • Sağlık Bakanlığı (36) TAPDK (28) İçişleri Bakanlığı (14) Milli Eğitim Bakanlığı (7) Tarım ve Köyişleri Bakanlığı (6) Maliye Bakanlığı (4) RTÜK (4) Gümrük Müsteşarlığı (4) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (2) Sanayi ve Ticaret Bakanlığı – Reklam Kurulu (2) Sivil Toplum Örgütleri (1) TEKEL (1) Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü (1) Devlet Bakanlığı (1) Türkiye İstatistik Kurumu - TUİK (1) Yüksek Öğretim Kurumu (1)
Ulusal Tütün Kontrol Programı" (c) bendi “Tütün kullanımı ve Ulusal Tütün Kontrol Programı’nın – eylem planlarının hazırlanması, – izlenmesi, – değerlendirilmesi ve – raporlanması amacıyla, 08/02/2007 tarih ve 1491 sayılı Onay ile “Tütün Kontrolü Ulusal Komitesi” kurulmuştur.
Tütün Kontrolü Ulusal Komitesi • Kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcileri (TAPDK 7 -8 kişi ile çalışmalara katıldı) • Ülke genelindeki akademik kurumlardan, tütün ve tütün ürünleri mücadelesi ve kontrolü konusunda deneyimli – halk sağlığı, – psikiyatri ve – göğüs hastalıkları uzmanları ile – diğer uzmanlık dalları uzmanlarından oluşmuştur.
Tütün Kontrolü Ulusal Komitesi ÜYELER • Başbakanlık (Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü) • Sağlık Bakanlığı (Sekretarya) • İlgili Kurum ve Kuruluş(lar)dan 38 KİŞİ • Akademik kurumlardan uzman kişiler 47 KİŞİ
TÜTÜN KONTROLÜ ULUSAL KOMİTESİ YÜRÜTME KURULU 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Uzm. Dr. Hasan Irmak Uzm. Dr. Kemal Macit Hisar Uzm. Dr. Ayşegül Erdoğan Dr. Toker Ergüder Uzm. Dr. Ahmet Fevzi İnceöz Doç. Dr. Dilek Aslan Prof. Dr. Hilal Özcebe Prof. Dr. Elif Dağlı Prof. Dr. Ali Kocabaş Prof. Dr. Nazmi Bilir Prof. Dr. Erol Sezer
YILLIK EYLEM PLANLARININ HAZIRLANMASI (7 Çalışma Grubu) Tütün Kontrolü Ulusal Komitesi toplantıları sonucunda 7 çalışma grubu oluşturulmuştur: 1. Halkı Bilgilendirme, Bilinçlendirme ve Eğitim 2. Çevresel Tütün Dumanı (Pasif İçicilik) 3. Sigarayı Bırakma 4. Reklâm, Promosyon ve Sponsorluk 5. Gençlerin Ulaşabilirliği 6. Tütün Üretimi, Vergilendirme, Ürün Kontrolü, Tüketicinin Bilinçlendirilmesi ve Yasadışı Ticaret 7. Tütün kullanımının izlenmesi ve değerlendirilmesi
YILLIK EYLEM PLANLARININ HAZIRLANMASI 1. Hangi eylemlerin ilk 6 ay veya 1 yıl içerisinde yapılacağının tespiti, 2. Net beklentilerin ve kilometre taşlarının tespiti, 3. Sorumlu kişi, kurum veya birimlerin tespitiyle sorumluluk alanları ve rollerin tespiti, 4. Eylemlerin ne zaman ve nerede yapılacağının tayini, 5. Kaynak ihtiyacının tespiti ve bu kaynakların nereden sağlanacağının tespiti, 6. İletişim sisteminin belirlenmesi, 7. Oluşturulan Stratejilerin ve Eylem Planının izlenip değerlendirilmesi.
YILLIK EYLEM PLANLARININ HAZIRLANMASI Amaç (lar) A. 1. Halkı Bilgilendirme, Bilinçlendirme ve Eğitim UTKP kabulünü ve uygulanmasını her düzeyde kolaylaştırmak için ürünlerinin sağlık, ekonomik ve sosyal açıdan zararları konusunda halkın bilgilendirilmesi, eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi. Hedefler (beklenen sonuçlar) 2010 yılına kadar toplumun % 90’ında sigara karşıtı bir tutum oluşturmak Stratejiler İlgili Kurum ve Kuruluş(lar) ve Kişiler 1. Tütün ve tütün mamulleri kullanımı ile mücadele konusunda örgün ve yaygın eğitim politikalarının geliştirilmesi ve uygulanması 1. Milli Eğitim Bakanlığı 2. Sağlık Bakanlığı 3. Prof. Dr. Nazmi Bilir 4. Prof. Dr. Yasemin Açık 5. Prof. Dr. Gülşen Güneş 6. Prof. Dr. Mehmet Bostancı 7. Doç. Dr. Metin Özkan 8. Selma Bıyıklı Kürün 9. Prof. Dr. Tezer Kutluk 2. Tütün mamullerinin tüketiminin itibar düşürücü olumsuz bir davranış olduğu mesajının topluma verilmesi, 1. Milli Eğitim Bakanlığı Etkinlikler (Faaliyetler) Gereksinim duyulan kaynaklar ve işbirliği yapılacak kuruluşlar Tamamlanma tarihi Olası engeller ve gerekli mevzuat düzenlemeleri Sağlık Bakanlığı Kaynak: WHO: Building Blocks for Tobacco Control: A handbook. 2004. Sah: 67 -73 İlerleme göstergeleri İzleme ve kontrol için toplanması gereken veriler
Ulusal Tütün Kontrolü Eylem Planı • Komitenin sekreteryasını 29/11/2006 tarih ve 13258 sayılı Onay ile oluşturulan “Tütün ve Tütün Ürünleri Mücadele ve Kontrol Şube Müdürlüğü” yapmaktadır. • Şube, 05/07/2007 tarih ve 7741 sayılı Onay ile “Tütün ve Bağımlılık Yapıcı Maddelerle Mücadele Daire Başkanlığı”na dönüştürülmüştür.
YILLIK EYLEM PLANLARININ HAZIRLANMASI 1. Grup Başkan ve Raportörleri ile bir araya gelinip (Ekim 2007), Eylem Planlarına son hali verildi. (TAPDK’dan Sn. Hikmet Doydum ve Sn. Refik Yel) 1. Son hali verilen Eylem Planlarının kurumlara ve Başbakanlığa onay için gönderilmesi 2. 2008, 2009 ve 2010 yılları için “Türkiye Ulusal Tütün Kontrolü Eylem Planlarının” Sayın Bakanımız tarafından bir basın toplantısı ile kamuoyuna duyurulması (Kasım 2007). 3. Somut faaliyetlerin izlenmeye başlanması
Ulusal Tütün Kontrol Programı
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ TÜTÜN KONTROLÜ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ (FCTC) II. TARAFLAR TOPLANTISI 30 HAZİRAN – 6 TEMMUZ 2007 Bangkok-Tayland
AVRUPA BÖLGESİ KOORDİNATÖRLÜĞÜNE ATAMA 5 Temmuz 2007 tarihinde yapılan Avrupa Bölgesi toplantısında, Türkiye Avrupa Bölgesi Grup Koordinatörlüğüne aday gösterilmiştir. • Öneri oybirliği kabul edilmiştir. • Avrupa Bölgesi Başkanlık görevi Ekim-Kasım 2008'de düzenlenecek 3. Taraflar Toplantısının sonuna kadar ülkemizde olacaktır. •
Diğer Tütün Kontrolü Aktiviteleri 31 Mayıs Dünya Sigarasız Günü aktiviteleri • Radyo televizyon programları ve seminerlerin organize edilmesi • Poster, afiş ve posterler yoluyla Halkı bilgilendirme kampanyalarının yapılması • Sağlık personelinin eğitimi • Sigarayı bırakmak isteyenler için Sigara bırakma merkezlerin kurulması • Uluslar arası kuruluşlarla işbirliği • Küresel Gençlik Tütün Araştırması (GYTS) • Bırak Kazan Kampanyaları • 93
SONRAKİ ADIMLAR ? TBMM gündeminde bulunan 4207 sayılı Kanun’un güncelleştirilmesi çalışmalarına yeniden başlanılması ve gündeme alınması, Kanun’un yeniden (? ) gözden geçirilmesi Bu Kanun ile, • Tütün ürünlerinin tüketilmesinin yasak olduğu yerlerin genişletilmesi (restoranlar, kafeler ve kahvehaneler) • Sinema ve televizyon filmlerinde rol gereği de olsa sigara içmenin yasaklanması • Cezaların uygulanılabilirliğin sağlanması 94
Tütün Mevzuatı
• Başbakanlık tarafından 07 Ekim 2006 tarihli ve 26312 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ulusal Tütün Kontrol Programı” konulu 2006/29 sayılı Genelge. • Tütün Kontrol Önlemleri hakkında 2006/119 Sayılı Genelge (29 Kasım 2006 tarih ve 16741 sayı ile Hukuk Müşavirliğinden) • Tütün Kontrol Önlemleri kapsamında Özel Sağlık kurum ve kuruluşları dahil olmak üzere illerdeki sağlık kuruluşlarının denetiminin yapılması için 18. 12. 2006 tarih ve 19429 sayılı 81 İl Valiliğine verilen talimat. • 21. 03. 2007 tarih ve 3248 sayı ile sigara içme odası haricinde tüm kapalı alanlarda tütün ve tütün ürünlerinin yasaklandığını belirtir “Genel Müdürlük Genelgesi” • İllerde Tütün Kontrol Kurulu Kurulması hakkında 2007/38 sayılı Genelge (24. 05. 2007 tarih ve 11083 sayı ile Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünden)
KRİTİK BAŞARI FAKTÖRLERİ 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) Tütün üreticilerin gelir kaybı ve farklı ürünlere geçişin olamaması Vergi gelirlerinin kaybı (? ) Sağlık Bakanlığının sigara ile mücadele konusunda politik kararlılığının devamı, TBMM’de bekleyen 4207 sayılı Kanun’un yasalaşması, bu amaçla kamuoyu oluşturmak ve halkın bilinçlendirilmesi (tüm kapalı alanlarda sigara içilmemesi), Sektörler arası destek ve işbirliği, (TORAKS Derneği, HASUDER, STK) TKÇS’nin geleceği (yönetmelikler) ve DSÖ’nün tutumu (FİNANSAL), Tütün Endüstrisinin yeni politikaları. Tütünle mücadelede finansman kaynakları (Tütün satışından elde edilecek fonlar vb)
Sigara Mücadele Faaliyetleri Ulusal Tütün Kontrol Programı Sağlık Bakanlığı • • Tütünle Mücadele ve Kontrol Daire Başkanlığı Tütünle Mücadele ve Kontrol Şube Müdürlüğü İl Tütün Koordinasyon Kurulu • Dünya Sağlık Örgütü • Bloomberg Yerel Yönetimler Sivil Toplum Örgütleri Medya Ulusal Tütün Eylem Planı Küresel Girişimi • Ulusal Tütün Kontrolü Program Sorumlusu • UTEP • Proje Destekleri • Mevcut Durumun Belirlenmesi 1. Yetişkin Sigara Anketi 2. Sağlık Çalışanları Anketi 3. Tütün Ekonomisi Çalışması
ENDONEZYA Ülkemizde sigara içenlerin % 64, 1’i, içmeyenlerin % 91, 1’i halka açık yerlerde sigara içilmesinin yasaklanması gerektiğini düşünmektedir (KGTA 2003)
KENYA
% 100 SİGARASIZ ORTAM, HİÇ BİR YERİNDE SİGARA İÇİLMEYEN KAPALI ALANLAR ANLAMINA GELMEKTEDİR. SİGARA ODALARI İÇEREN MEKANLAR KABUL EDİLMEMEKTEDİR. KENYA
İRLANDA Kanunun uygulamaya girdiği 2005 yılından bu yana sadece 86 kez kanuna karşı hareket edildiği saptanarak cezai işlem uygulanmıştır.
İRLANDA
“çalışanların sağlığı için kapalı alanlarda sigara İRLANDA içmeyin”
İRLANDA 2004 yılında bar çalışanlarının sağlığının korunmasından yola çıkılarak hazırlanan ve kapalı alanlarda sigara içilmesini yasaklayan kanuni düzenleme büyük bir başarı ile uygulanmakta olup • hapishane, • ruh ve sinir hastalıkları hastaneleri ve • otel odaları haricinde hiç bir kapalı alanda sigara içilmemektedir.
TAYLAND Bangkok - Tayland’da taksiler dahil tüm kapalı alanlarda sigara içilmesi yasaklanmış durumda ve yasaklara uyulmakta.
Teşekkür Ederiz TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TÜTÜN VE BAĞIMLILIK YAPICI MADDELERLE MÜCADELE DAİRE BAŞKANLIĞI TÜTÜN ve TÜTÜN ÜRÜNLERİ İLE MÜCADELE ve KONTROL FAALİYETLERİ Dünyada ve Türkiye’de Durum
- Slides: 107