TEMEL LETMECLK KAVRAMLARI MALYETLER letme Biliminin Temel Kavramlar
TEMEL İŞLETMECİLİK KAVRAMLARI - MALİYETLER İşletme Biliminin Temel Kavramları
Maliyet Kavramı • İktisadilik prensibi, maliyet ve satış geliri ile doğrudan ilişkilidir. • Tutumluluk gereği, maksimum çıktıya minimum girdi ile ulaşmak istenir. Bu da maliyetlerin minimizasyonu ile ilgilidir. • Talebe dönüklük alt prensibi ise satış geliri ile ilgilidir. • Kar = Satış Geliri – Maliyet olarak tanımlanır. • Bu durumda öncelikle maliyet kavramı tanımlanmalıdır.
Maliyet Çeşitleri • Maliyetler, aşağıdaki şekillerde sınıflandırılabilir: – – – – – Sabit maliyet – Değişken maliyet Toplam maliyet – birim maliyet Gerçek maliyet – fırsat maliyeti Fiili maliyet – tahmini maliyet İşletmecilik fonksiyonuna göre maliyetler Maliyetin oluştuğu yere göre Nakit çıkışı gerektiren ve gerektirmeyen maliyetler Üretim faktörüne göre Batık maliyet – farklılaşan maliyet
1. Sabit Maliyet – Değişken Maliyet • Üretim seviyesindeki değişmeye göre tanımlanır. • Sabit maliyet, üretim seviyesinden etkilenmez. • Değişken maliyet ise, üretim arttıkça artan; üretim olmayınca « 0» olan maliyettir. • TM = SM + DM • DM = md * X
Sabit Maliyetin Özellikleri • Üretim seviyesinden bağımsızdır. • Br başına sabit maliyet, üretim arttıkça azalır. • Sabit maliyet takvim zamanına bağlı olarak değişir. • Sabit maliyet = Değerlendirilen sabit maliyetler + Atıl kapasite maliyeti • Sabit maliyetler, belirli bir üretim miktarı için sabit, daha sonra artan bir ilişki içerisinde olabilir.
Değişken Maliyetler • Üretim arttıkça artar, üretim yapılmadığında sıfır değerini alır. • Doğrusal, artarak artan veya azalarak artan bir şekilde olabilir.
1. Sabit Maliyet – Değişken Maliyet • İşletme kontrolünde olup olmaması • İşletmenin esnekliğine etkisi • Teknolojik gelişme değişken ve sabit maliyeti farklı etkiler.
2. Birim Maliyet (Ortalama Maliyet) • • Birim çıktı başına maliyettir. Ortalama bir büyüklüktür. SM ve DM için ayrı hesaplanabilir. DM’nin grafiğine göre ortalama DM’nin şekli değişir.
3. Toplam Maliyet • TM = DM + SM • TM = Ms + Md (X) • TM’nin şekli, değişken maliyet tarafından belirlenir. • TM için de ortalama maliyet hesaplanabilir. • m=M/x = Belirli bir üretim seviyesindeki TM / Üretim miktarı
4. Marjinal Maliyet • Üretilen son çıktının toplam maliyette meydana getirdiği artış marjinal maliyet olarak tanımlanır. • Toplam maliyet fonksiyonun bir üretim düzeyindeki eğimi marjinal maliyeti gösterir.
5. Gerçek Maliyet – Alternatif Maliyet • Gerçek maliyet: Bir fayda sağlamak için katlanılması gereken tüm külfetlerdir. • Alternatif maliyet (fırsat maliyeti): Bir seçimin yapılması ile birlikte vazgeçilmesi gereken diğer fırsatların sağlayacağı kazançların en büyüğüdür.
5. Gerçek Maliyet – Alternatif Maliyet • İşletmede atıl kapasite bulunması nasıl bir alternatif maliyete sebep olabilir? • Tam kapasite ile çalışması durumunda bu maliyetler nasıl değişir?
6. Farklılaşan Maliyet – Batık Maliyet • Farklılaşan maliyet: Alternatifler arasında değişiklik gösteren maliyetlerdir. • Batık maliyet: Hiçbir alternatifte değişmeyen maliyet unsurlarıdır. – O ana kadar katlanılmış maliyet
7. Tarihi Maliyet – Tahmini Maliyet • Tarihi Maliyet: Fiilen gerçekleşmiş maliyetlerdir. • Tahmini Maliyet: Gelecekte gerçekleşmesi beklenen/ planlanan maliyetlerdir.
8. Üretim Faktörlerine Göre Maliyetler • Personel Maliyeti • Sabit Varlık Maliyeti – Amortisman Maliyeti – Bakım Onarım Maliyeti – Sermaye Maliyeti
9. Nakit Çıkışı Gerektiren Maliyetler – Nakit Çıkışı Gerektirmeyen Maliyetler: • İşletme sermayesinin unsurları, nakit çıkışı gerektirebilir; maliyet unsuru veya nakit çıkışı gerektirmeyebilir. • Nakit çıkışı ve maliyet farklı kavramlardır. • Nakit çıkışı ve maliyet eş zamanlı olabilir veya farklı zamanlarda gerçekleşebilir.
Yararlanılan Kaynaklar: • Varoğlu D. , D. Tuncer ve D. Y. Ayhan (2007), Genel İşletmecilik Bilgileri, Ankara: Siyasal Kitabevi • Müftüoğlu T. (2003), İşletme Ekonomisi, Ankara: Turhan Kitabevi
- Slides: 17