Tematy Rzeczpospolita za panowania Wettinw 3 Ostatni krl

Tematy: Rzeczpospolita za panowania Wettinów (3); Ostatni król elekcyjny (4) Gimnazjum Nr 2 – Piastów Klasa III opracowanie: T. Z.

Wettinowie w Rzeczpospolitej 1696 – śmierć Jana III Sobieskiego i początek okresu bezkrólewia - kandydatami do tronu byli Jakub Sobieski (syn zmarłego króla), francuski książę Conti i saski elektor Fryderyk August Wettin

- 1697 r. sejm koronacyjny dokonał podwójnej elekcji (księcia Contiego i elektora saskiego) - wkroczenie saskiej armii spowodowało ostatecznie wybranie na tron w Rzeczpospolitej Fryderyka Augusta, który przyjął imię Augusta II (Mocnego) - najważniejsze działania króla: 1) próbował umocnić władzę monarszą w państwie (w stylu francuskiego absolutyzmu) 2) kontynuował wojnę z Turcją 3) prowadził aktywną politykę zagraniczną 4) dążył do opanowania Mołdawii 5) w polityce wewnętrznej starał się stosować metody merkantylizmu 6) 1699 podpisanie pokoju w Karłowicach odzyskanie ziem zajętych przez Turcję w połowie XVII wieku

Wojna północna (1700 -1721) • realizując swoje ambicje August II Mocny chciał rozszerzyć swoje dziedziczne ziemie o Inflanty, dlatego przyłączył się do sojuszu (jako elektor Saksonii!) skierowanego przeciw Szwecji razem z Prusami, Rosją i Danią. • w 1700 r. wybuchła wojna (tzw. III wojna północna) – głównym teatrem działań wojennych stała się Rzeczpospolita, która oficjalnie brała udziału w wojnie – Polska karczmą zajezdną • wojna przyczyniła się do znacznego spustoszenia kraju i ponownego upadku ekonomicznego • podczas wojny szlachta podzieliła się na dwa stronnictwa: jedno z nich popierało króla szwedzkiego Karola XII (konfederacja warszawska), drugie króla Saskiego (konfederacja sandomierska). Domagano się detronizacji Augusta II, dlatego w 1704 r. dokonano elekcji wojewody poznańskiego – Stanisława Leszczyńskiego

- elekcja Stanisława Leszczyńskiego doprowadziła do wojny domowej, w wyniku której pokonano przy pomocy wojsk szwedzkich wojska Augusta II Mocnego – ten musiał abdykować • 1709 r. pokonanie Szwedów pod Połtawą – zmienienie układu sił w Rzeczpospolitej. August II powrócił na tron Polski, ale musiał złożyć obietnice (1717 r. tzw. Sejm Niemy): 1 – urzędnicy sascy nie mogą decydować o sprawach państwowych 2 - dokumenty dotyczące Rzeczpospolitej muszą być podpisywane na jej terytorium 3 –ograniczono swobodę hetmanów i podskarbich w gospodarowaniu publicznymi pieniędzmi 4 – ustalono stałe podatki na wojsko, którego liczba miała wynosić 24 tys. (18 w Koronie, 6 na Litwie)

Podsumowanie III wojny północnej - zwiększenie siły Rosji i Prus, ostateczne pokonanie Szwecji - postrzeganie Rzeczpospolitej jako kraju pogrążonego w chaosie z bardzo słabą silną pozycją monarchy, w którym panuje anarchia - Rosja i Prusy w 1720 r. zobowiązują się utrzymywać stan chaosu w Rzeczpospolitej - zakończenie wojny północnej 1721 r. traktatem w Nystad (nie zaproszono polskiej delegacji)

panowanie Augusta III Sasa (1733 -1763) - po śmierci Augusta II rozpoczęła się walka o tron pomiędzy Stanisławem Leszczyńskim a Fryderykiem Augustem II (późniejszym Augustem III) - 1734 r. elektor saski wkroczył do Polski z siłami saskimi i został koronowany na króla - szlachta nadal sprzeciwiała się nowemu monarsze – wybuchła wojna domowa, która zakończyła się w 1736 r. sejmem pacyfikacyjnym. Ostatecznie królem został elektor saski przyjmując imię Augusta III

Elekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego - 1763 r. umarł August III Sas, w związku z tym potencjalnymi kandydatami do tronu byli: Stanisław Leszczyński (83 lata), hetman Jan Klemens Branicki i Stanisław Antoni Poniatowski - elekcja Poniatowskiego była wspierana przez rodzinę Czartoryskich (familię) oraz Rosję - Czartoryscy chcieli przeprowadzić dogłębne reformy w państwie i wierzyli w to, że możliwe one będą w sojuszu z Rosją - podczas elekcji nowego króla podjęto szereg reform usprawniających państwo: 1. ograniczono liberum veto w sprawach ekonomicznych 2. zniesiono obowiązek przestrzegania przez posłów instrukcji sejmikowych 3. uchwały na sejmikach miały zapadać większością głosów 4. utworzono komisje wojskowe i skarbowe

Rządy króla Stasia - władca zafascynowany ideami oświecenia na Zachodzie zaczął wprowadzać ich duch w kraju - rozwijał górnictwo i manufaktury - spotykał się ze swoimi ministrami na specjalnych konferencjach, na których omawiał stan państwa - szukał wsparcie Rosji w zabezpieczeniu Rzeczpospolitej (chociaż Rosja wcale nie dążyła do reformy kraju)

Konfederacja barska (1768 -1772) - plany reform w państwie nie spodobały się Rosji 1766 r. na sejmie rosyjski ambasador w Polsce Mikołaj Repnin zażądał równouprawnienia dla innowierców (ich równouprawnienie wzmocniłoby stronnictwo prorosyjskie w sejmie) - król chciał przyjąć ten postulat, ale w pierwszej kolejności zależało mu na zlikwidowaniu liberum veto - Rosja użyła wówczas wojsk stacjonujących na terenie Rzeczpospolitej aby wymusić uległość – zawiązano konfederację w Radomiu przeciw „absolutystycznemu panowaniu Stanisława Augusta” - 1768 r. na sejmie zgodzono się na równouprawnienie innowierców (Repnin zastraszał posłów), uchwalono także prawa kardynalne Prawa kardynalne: - liberum veto - wolna elekcja - prawo wypowiadania posłuszeństwa królowi przez szlachtę

- polityka Repnina i Stanisława Augusta wzbudziły złość szlachty, która w 1768 r. zawiązała w Barze konfederację, której celem była obrona kraju, pozycji katolicyzmu i walka przeciwko królowi oraz Rosji - przywódcami konfederacji byli: Józef Pułaski i Michał Krasiński - wojna trwała 4 lata i zakończył ją dopiero I rozbiór Polski