TEMATY Epidemiologia prchnicy Rola promocji zdrowia w profilaktyce

TEMATY: Epidemiologia próchnicy. Rola promocji zdrowia w profilaktyce próchnicy. Prozdrowotne programy stomatologiczne.

Epidemiologia próchnicy • Choroba narządu żucia (najbardziej rozpowszechniona) • Ustalenia WHO – Okresowe badania epidemiologiczne – Jednakowe metody – Monitoring próchnicy

Epidemiologia próchnicy • Zalecenia WHO i FDI – Badania epidemiologiczne – Grupy wiekowe: 7, 12, 15, 35 – 44, 55 -64, >74 – Liczba badanych jednej płci 25 – 50 osób

Epidemiologia próchnicy • Oznaczenia stanu uzębienia – Zęby stałe: P, U, W – Zęby mleczne: p, u, w

Epidemiologia próchnicy • P – ząb: – – 1 lub kilka ubytków Próchnica pierwotna i/lub wtórna Z opatrunkiem tymczasowym Miazga żywa lub martwa NIE ZALICZA SIĘ zębów: – Z plamami i przebarwieniami innego pochodzenia – Z niedorozwojem szkliwa

Epidemiologia próchnicy • U – ząb: – Utracony lub usunięty (z powodu próchnicy) – W uzębieniu mlecznym: brak zęba przed okresem fizjologicznej eksfoliacji – Utracony z powodu: • Urazu • Utraty podparcia kostnego • Wskazań ortodontycznych / protetycznych • Zmian w przyzębiu brzeżnym i/lub okołowierzchołkowym

Epidemiologia próchnicy • W – ząb: – 1 lub więcej wypełnień – Bez próchnicy wtórnej – Pokryty koroną

Epidemiologia próchnicy • PUW (puw) w języku angielskim to: – DMF (dmf) • Decayed • Missing • Filled • Dawna nazwa PUW to: – Wskaźnik CER • Caries • Extractio • Reconstruction

Epidemiologia próchnicy • Liczby PUW (puw) dotyczące – zębów: • PUWZ (puwz); w języku ang. DMFT (dmft) [stosowane w badaniach epidemiologicznych] – Powierzchni: • PUWP (puwp)

Epidemiologia próchnicy • Liczba PUW (puw) > 0 = dana osoba JEST lub BYŁA dotknięta próchnicą • Przykład: – P=0, U=0, W=1 => PUW=1

Epidemiologia próchnicy Zależności pomiędzy liczbami P, U, W P W U

Epidemiologia próchnicy • Czynniki wpływające na liczby P, U, W: – – – Aktywność procesu próchniczego Wiek Płeć Świadomość, przekonanie i zachowanie zdrowotne Zaawansowanie promocji zdrowia i działań zapobiegawczych – Dostępność, osiągalność, akceptacja i solidność opieki stomatologicznej

Epidemiologia próchnicy • Obniżenie liczby PUW tylko przez DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE => zahamowanie wzrostu liczby P

Epidemiologia próchnicy • Liczba PUW (puw) dotyczy: – 1 lub kilku osób, dużej populacji • Średnia liczba PUW (puw): – P+U+W (p+u+w) / liczba osób

Epidemiologia próchnicy • Wskaźnik PUW (puw) Palmera i Kleina – Suma liczby PUW (puw) / liczba zębów charakterystyczna dla danego wieku • Frekwencja próchnicy – (liczba osób z próchnicą / liczba osób badanych) x 100 • Intensywność próchnicy – PUW / n – „n” to liczba osób z wartościami PUW > 0

Epidemiologia próchnicy • 3 szczyty (okresy) największej aktywności próchnicy – Wiek 4 – 8 lat – uzębienie mleczne – Wiek 11 -18 lat – korony zębów stałych – Wiek 55 – 65 lat – korzenie zębów stałych • Wskaźnik leczenia uzębienia WHO (Dental Treatment Index) – W / (P+W)

Epidemiologia próchnicy • Wytyczone cele na początku lat 80` przez WHO i FDI na rok 2000 – 50% dzieci w wieku 5 – 6 lat wolne od próchnicy (zęby mleczne i stałe) – Średnia liczba PUW u dzieci 12 letnich niższa od 3 – 85% młodzieży w 18 r. ż. z pełnym uzębieniem – 50% redukcji obecnego odsetka osób bezzębnych w wieku 35 – 44 lat – 25% redukcji obecnego odsetka osób bezzębnych w wieku 65 lat i więcej

Rola promocji zdrowia w profilaktyce próchnicy • Jasne i prawidłowe informacje na temat odzywiania i zdrowotności zębów • Zachęcanie pacjentów do bycia skutecznymi wzorcami przy poprawianiu zwyczajów żywieniowych swoich dzieci • Pomoc pacjentom w opracowaniu odpowiedniego dziennika spożycia żywności • Pomoc pacjentom w czytaniu etykiet na żywności

Rola promocji zdrowia w profilaktyce próchnicy • Porady skierowane do odpowiednich grup ryzyka • Właściwe doradztwo żywieniowe – 3 regularne posiłki w ciągu dnia – Redukcja częstości jedzenia (zwłaszcza sacharozy) – Świadomość „ukrytych cukrów” – Unikanie lepkich słodkich produktów – Zachęcać matki do karmienia niemowląt piersią przez co najmniej pierwsze 6 m-cy – Unikać słodzonej wody oraz słodzonych mieszanek do karmienia dziecka butelką

Rola promocji zdrowia w profilaktyce próchnicy • Właściwe doradztwo żywieniowe – W przypadku podawania słodzonych płynów należy stopniowo rozcieńczać do całkowitego wyeliminowania – Unikanie jedzenia w nocy po umyciu zębów – Działanie ochronne produktów mleczarskich ze względu na zawartość kazeiny – Stymulacja produkcji śliny poprzez żucie gumy bezcukrowej po posiłkach – Produkty spożywcze wymagające intensywnego przeżuwania stymulacja produkcji śliny potencjalna zdolność do remineralizacji

Prozdrowotne programy stomatologiczne • Metody szerzenia ochrony zdrowia: – Narracyjne - przedszkole, szkoła (nauczyciele, higienistki), gabinet (lekarze, higienistki) – Publikacje – broszury, gazetki, ulotki – Wizualne – plakaty, billboardy – Audiowizualne – telewizja, radio, internet

Prozdrowotne programy stomatologiczne • Świadczenia zdrowotne w zakresie jamy ustnej zaprojektowane zgodnie z potrzebami i dostępnymi zasobami – Profilaktyka – Wczesna diagnoza – Interwencja lecznicza – Świadczenia lecznicze – Świadczenia rehabilitacyjne

Prozdrowotne programy stomatologiczne • Promocja zdrowej diety • Profilaktyka chorób jamy ustnej i innych chorób związanych z używaniem tytoniu • Zapewnienie dostępu do czystej wody i poprawa warunków sanitarnych dla prawidłowej higieny jamy ustnej • Narodowe programy stosowania fluoru oraz jodowania • Profilaktyka onkologiczna • Profilaktyka, wczesna diagnoza oraz postępowanie z HIV/AIDS • Promocja zdrowia i zdrowego stylu życia

Piśmiennnictwo: • • Barnett L. V. Asystowanie w stomatologii. Podręcznik dla asyst i higienistek stomatologicznych. Wydanie I polskie pod redakcją M. Bladowskiego Jańczuk Z. Stomatologia zachowawcza. Zarys Kliniczny. Podręcznik dla studentów stomatologii. Wydanie III.