Temat Cechy populacji biologicznej Cechy populacji Liczebno n

Temat: Cechy populacji biologicznej.

Cechy populacji: Liczebność, n Rozrodczość, n Śmiertelność, n Rozprzestrzenianie, n

n. W § § § obrębie populacji występuje zróżnicowanie poszczególnych osobników, co przejawia się w postaci: Struktury wiekowej, Struktury płciowej, Struktury przestrzennej związanej z rozmieszczeniem osobników na danym obszarze.

Wyróżnia się następujące typy rozmieszczenia: n Równomierne (np. : rośliny w sadzie, pingwiny w kolonii). Bardzo rzadkie w przyrodzie. Obserwuje się je w populacjach o ostrej konkurencji międzygatunkowej. n

n Losowe , przypadkowe (np. : niektóre gatunki drzew wiatropylnych w lesie mieszanym). W przyrodzie rzadko spotykane.

n Skupiskowe (np. mszyce, antylopy, kolonie nietoperzy , dęby , mniszek lekarski). Najczęściej spotykane w przyrodzie.

n § § Struktura przestrzenna: Areał, Rozmieszczenie. Areał czyli obszar, na którym można spotkać osobniki należące do danej populacji, oraz rozmieszczenie-sposób w jaki osobniki zasiedlają swój areał.

Liczebność. n To liczba osobników składających się na daną populację. W ścisłym związku z liczebnością pozostaje zagęszczenie populacji czyli liczba osobników przypadająca na określoną jednostkę powierzchni lub objętości, np. 500 sosen/ha. liczba osobników zagęszczenie =------------------jednostka powierzchni

Na zagęszczenie populacji wpływają: § Śmiertelność, § Rozrodczość, § Imigracja, § Emigracja. q Zagęszczenie populacji nie może być duże ze względu na ograniczoną pojemność i wydolność środowiska (np. pokarmową) n

n n n Suma fizycznych i biologicznych czynników, które nie pozwalają gatunkowi osiągnąć maksymalnej liczebności to opór środowiska. Opór środowiska można wyrazić liczbą osobników ubywających z populacji w jednostce czasu. Natomiast szybkość wzrostu populacji jest to liczba osobników o które zwiększa się populacja w jednostce czasu. Tempo wzrostu ilościowego populacji obrazują krzywe wzrostu populacji.

Krzywe wzrostu populacji: n Esowata –uzyskiwana przy ograniczonym wzroście populacji, związana z istnieniem czynników ograniczających biotycznie i abiotycznie.

n Krzywa jotowata, uzyskiwana przy wzroście nieograniczonym (brak czynnika ograniczającego; wówczas wzrasta liczba osobników.

n Efekty oddziaływań czynników biotycznych przejawiają się dość często u drapieżników i pasożytów, i abiotycznych np. zmiany klimatyczne (temperatura, wilgotność). n Nieregularne wahania liczebności populacji to fluktuacja

Rozrodczość. n To stosunek liczby nowo urodzonych osobników do liczby całej populacji. liczba nowo urodzonych n ROZRODCZOŚĆ =…………. liczebność całej populacji

Śmiertelność. To proces przeciwstawny do rozrodczości, dotyczy umieralności osobników populacji. n Obraz śmiertelności badanej populacji przedstawia się krzywą przeżywania I typu, II typu , III typu. n

Typ I- do pewnego wieku śmiertelność osobników jest niewielka, a dopiero w późniejszym wieku rośnie np. człowiek , zebry , bawołu.

Typ II (liniowy) wskazuje na jednakowe prawdopodobieństwo śmierci niezależnie od wieku osobników- taki rozkład śmiertelności wykazują np. zgromadzone w glebie nasiona z wielu populacji roślin; n Typ III cechuje duża śmiertelność w okresie młodocianym a jednocześnie znaczna przeżywalność osobników w wieku zaawansowanym np. ryby morskie, mięczaki, żółw. n

n § Przyczyny śmiertelności: Środowiskowe np. brak pokarmu, § Osobnicze, np. starzenie się , brak opieki nad potomstwem, sposób rozrodu, § Populacyjne np. zagęszczenie, konkurencja, § Biocenotyczne np. organizmy chorobotwórcze.

Przyrost naturalny= rozrodczość-śmiertelność n n Może być: Dodatni, Ujemny, Zerowy

Struktura wiekowa i płciowa populacji. n n n Struktura płciowa wskazuje że w życiu każdego osobnika można wyróżnić okresy rozwoju: Przedrozrodczy, Rozrodczy, Porozrodczy. Dotyczy gatunków , które wykazują dymorfizm płciowy i obejmują zależności między liczbą samie i samców.

Struktura wiekowa. Określa udział w populacji osobników w różnych grupach wiekowych (młodych, dojrzałych i starych). W zależności od wieku osobników wyróżnia się populacje: n Rozwijająca się, n Ustabilizowana, n Wymierająca. n

Graficzne przedstawienie struktury wiekowo – płciowej. n Rozwijająca się:

n Ustabilizowana

n Wymierająca

Wnioski : Analizując cechy populacji można wnioskować o jej stanie i przyszłych losach. n Określa proporcje wiekowe i płciowe, n Pozwala określać przyrost naturalny (np. . niż/wyż demograficzny), n Utrzymuje równowagę biologiczną. n