TEMA ULOGA I ZNAAJ AZOTA U MINERALNOJ ISHRANI

TEMA: ULOGA I ZNAČAJ AZOTA U MINERALNOJ ISHRANI BILJAKA – UKLANJANJE NEDOSTATKA AZOTA PRIMENOM AZOTNIH ĐUBRIVA Mentor: Dr. Olivera Košanin Student: Katarina Ninčić 63/2017

� Azot (N) je najvažniji hranljivi element za biljke, ulazi u sastav proteina , nukleinskih kiselina, nukleoproteina, hlorofila, amina i amida, fosfatida, fermenata, alkaloida. . . � Potiče iz vazduha i nakuplja se u zemljištu tokom njegovog formiranja. � Najzastupljeniji gas u atmosferi (78%).

� Utiče na otpornost biljaka na bolesti kao i osetljivost na visoke i niske temperature. Usled nedostatka azota list biljaka je kraći, uži i bledozelen zbog smanjenog sadržaja hlorofila te same biljke brže stare i manjeg su prinosa. � Biljke obilno ishranjene azotom imaju intenzivan porast vegetativnih organa, slabijeg su prinosa te dolazi do ispiranja nitrata i zagađenja podzemnih voda na lakim i propusnim zemljištima.

� Utiče na prinos biljaka pa se u ishrani biljaka najviše pažnje posvećuje ovom elementu. � Osnovni izvori azota u pristupačnom obliku za biljke u zemljištu su: organska materija tla (humus), takođe veoma važan izvor je i azot iz vazduha (putem čvorića na korenu leguminoza), kao i razna organska i mineralna đubriva.

POREKLO AZOTA U ZEMLJIŠTU: � Elektrohemijska fiksacija; � Biološka azotofiksacija; � Biljni i životinjski ostaci; � Mineralna i organska djubriva.

Elektrohemijska fiksacija –Atmosferska nitrifikacija � Nastaje elektrohemijskim pražnjenjem u atmosferi. Zasniva se na oksidaciji molekula azota preko njegovih oksida do azotske i azotne kiseline. N 2 + O 2→ 2 NO + O 2 → 2 NO 2 + H 2 O→ HNO 2 + HNO 3 � Kiseline u zemljište dospijevaju sa atmosferskim padavinama. � U atmosferi se nalazi u maloj količini i amonijak, koji takodje dospeva u zemljište sa padavinama u obliku: NH 4 OH i NH 4 NO 3.

Biološka azotofiksacija � Obavlja se pomoću mikroorganizama koji vežu atmosferski azot i redukuju ga do amonijaka i njegovih derivata. N 2 + 8 H+ + 8 e- → 2 NH 3 + H 2 � Redukciju obavljaju mikroorganizmi koji žive u zemljištu slobodno ili u simbiozi. � Količine azota koje se unose u zemljište putem fiksacije od strane slobodnih mikroorganizama mogu dostići nivo i do 30 -50 kg/ha.

� Intenzitet slobodne azotofiksacije zavisi od: -p. H zemljišta, aktivnosti azotobaktera pri p. H < 5 svedena je na minimum, temperature (niske temperature blokiraju proces) i vlage � Enzimi koji su odgovorni za aktivnost nitrogenaze, vrlo su podložni uništenju kiseonikom. � Iz tog razloga, u prisustvu kiseonika, mnoge bakterije prestaju proizvodnju enzima.

Biljni i životinjski ostaci Predstavljaju značajni i permanentni izvor N u zemljištu: � korenov sistem žita i leguminoza, � lišće voćaka i vinove loze, � šumska prostirka, � razne životinjice i insekti, � organska masa mikroorganizama posle umiranja. � 150 -1000 kg. N/ha.

AZOTNA ĐUBRIVA � Azot se u đubrivima nalazi u amonijačnom, nitratnom ili amidnom obliku (urea, cijanamid). HNO 3 + NH 3 = NH 4 NO 3 + energija Amonijum jon se uz pomoć bakterija lko nitrifikuje u svim slabo kiselim ili neutralnim zemljištima. Amidi hidrolizuju do amonijumovih soli, koje zatim podležu nitrifikaciji. Azot iz organskih izvora bakterijski posredovanim procesima mineralizacije i nitrifikacije prevodi se do nitrata. Iz bakterijski razložene organske materije, kao npr. ekskremenata, nastaju amonijak, nitriti i nitrati.

�U zemljištu se nalazi u organskom i mineralnom obliku koji čine ukupan azot. Za potrebe đubrenja biljaka značajno je poznavanje sadržaja mineralnog azota u zemljištu, a poznavanje ukupnog sadržaja azota pokazatelj je potencijalne plodnosti zemljišta. � Biljka azot usvaja u vidu nitratnog jona i manjim delom u vidu amonijačnog jona i zato se za potrebe racionalnog ñubrenja ozimih strnina azotom u prolećnoj prihrani koristi Nmin metoda

� Biljka azot usvaja u vidu nitratnog jona i manjim delom u vidu amonijačnog jona i zato se za potrebe racionalnog đubrenja ozimih strnina azotom u prolećnoj prihrani koristi Nmin metoda Metoda se zasniva na merenju rezidualnog azota u zemljištu, odnosno količine nitratnog i amonijačnog oblika azota, neposredno pre prihrane useva. Kako se amonijačni oblik azota fiksira u adsorptivnom kompleksu, njegova količina u rastvoru predstavlja prilično konstantnu vrednost (do 20 kg) pa se često izostavlja njegovo merenje.

NAJČEŠĆE KORIŠĆENA AZOTNA ĐUBRIVA KAN – KREČNI AMONIJUM NITRAT � sadržaj azota 27 %, Ca. O 6, 5 - 8, 5 %, � Neutralno đubrivo (hemijski, fiziološki kiselo). � Pogodno za prihranu. Bez štetnog uticaja na fizičke i hemijske osobine zemljišta. � Poznato azotno đubrivo za prihranu svih poljoprivrednih kultura. Sadrži pola azota u amonijačnom, a pola u nitratnom obliku, deluje brzo i produženo � zadovoljava potrebe bilja za azotom u određenom periodu. � Sadržajem dolomita (oko 23 %) utiče na delimičnu neutralizaciju kiselosti zemljišta, a sadržajem magnezija zadovoljava potrebe bilja i za tim biljnim hranivom.

UREA - KARBAMID � Sadržaj azota 46% � U slučaju višegodisnje upotrebe uree na istim parcelama već kiselih zemljišta, zbog njene fizioloski kisele reakcije, preporučuje se unošenje ekvivalentnih količina krečnjaka radi sprečavanja daljeg zakiseljavanja zemljišta. � Izbegavati površinsku primenu uree, posebno na krečnim zemljištima, kada zemljište nema dovoljno vlage i kada su temperature više od 100 C, zbog mogućih gubitaka azota volatizacijom. � Pri upotrebi većih količina UREE sa semenom- startno, može doći do odredjenih negativnih posledica na mlade biljke

AN – AMONIJUM NITRAT (N 33, 5% ) � sadržaj azota 33, 5% � Vrlo rastvorljiv. Velika sposobnost upijanja vode sa porastom temperature. � Dužom upotrebom zemljište se zakišeljava. Vezivanjem amonijum jona u zemljištu istiskuje se Ca i Mg koji se ispiraju. Istih je karakteristika kao KAN 27 % N s više aktivne materije a manje magnezijum oksida. � Koristi se u prihrani svih poljoprivrednih kultura. Ne sme doći u dodir s mineralnim i organskim uljem jer tada postaje zapaljivo i eksplozivno. Vrlo je važno pridržavanje propisa o postupku transportiranja i skladištenja. � Prednost primjene je u mogućnosti kvalitetnije raspodele po površini i u većoj produ ktivnosti rada.

GUBICI AZOTA � Najveći su tokom gajenja useva kratkih obradivih sezona, zbog nepostojanja delovanja korenovog sistema u većem delu godine. � Mineralni N zbog brze transformacije do nitrata lako može biti podvrgnut ispiranju tla. � U uslovima velike vlažnosti silaznog kretanja vode nitrati se premeštaju zajedno sa vodom i dospevaju u podzemne tokove….

HVALA NA PAŽNJI!