Teknoloji Gelitirme ArGe Politikalar ve Destekler Prof Dr

Teknoloji Geliştirme, Ar-Ge Politikaları ve Destekler Prof. Dr. Ömer CEBECİ TÜBİTAK Başkan Yardımcısı İSO 7. Sanayi Kongresi İstanbul, 3 Aralık 2008

Bilenler … Bilmeyenler… Araştırma-Teknoloji Geliştirme, Yenilikçilik ile zirveye. . . Ar-Ge yapmayan sanayici. . . Ar-Ge yapan sanayici 2

Patents (per million inhabitants) % GERD/GDP GERD (per inhabitant) Publications (per million inhabitants) Researchers (per million inhabitants)

2007 Yılı TÜİK Ar-Ge Anketi Sonuçları 13. 11. 2008

Ar-Ge Harcamalarının GSYİH’ye Oranı Kaynak: TÜİK Ar-Ge İstatistikleri * Yeni GSYİH ile hesaplanan 2006 ve 2007 yılı değerleri için yükseköğretim kesimi Ar-Ge personel harcamalarında brüt ücretler kullanılmıştır. NOT: 8 Mart 2008 tarihinde GSYİH serisi TÜİK tarafından revize edilmiştir.

Ar-Ge Harcamaları* * 2008 sabit fiyatlarıyla Kaynak: TÜİK Ar-Ge istatistikleri

Kişi Başına Ar-Ge Harcaması* Kaynak: TÜİK Ar-Ge İstatistikleri * 1990 -2005 yılı değerleri TÜİK’in eski nüfus projeksiyonları kullanılarak hesaplanmıştır. 2006 yılı nüfusu 70 milyon alınmıştır. TÜİK'in yeni nüfus projeksiyonlarını yayınlaması ardından seri güncellenecektir.

Gerçekleştiren Sektörler Bazında Ar-Ge Harcamaları* • * 2008 Sabit Fiyatlarıyla • • Kaynak: TÜİK Ar-Ge İstatistikleri * 2008 Sabit Fiyatlarıyla Kaynak: TÜİK Ar-Ge İstatistikleri

Gerçekleştiren Sektörler Bazında Ar-Ge Harcamaları Oranı Kaynak: TÜİK Ar-Ge İstatistikleri

Finans Kaynağına Göre Ar-Ge Harcaması 2008 Sabit Fiyatlarıyla Kaynak: TÜİK Ar-Ge İstatistikleri

Finans Kaynağına Göre Ar-Ge Harcaması Oranı Kaynak: TÜİK Ar-Ge İstatistikleri

10. 000 Çalışan Kişi Başına Düşen Ar-Ge İnsan Kaynağı Kaynak: TÜİK Ar-Ge İstatistikleri

Tam Zaman Eşdeğer Ar-Ge İnsan Kaynağı Kaynak: TÜİK Ar-Ge İstatistikleri

Ar-Ge Harcamaları ve Kamu Destekleri* * 2008 sabit fiyatlarıyla ** Kaynak: TÜİK Ar-Ge İstatistikleri

Türk Sanayi Ar-Ge’ye ne kadar yatırıyor? Yıl 2003 GSYİH (Myr $) Sanayi payı (%25)(Myr $) Sanayi Ar-Ge (Myn $) San. Ar-Ge har. (%) San. Ar-Ge kullanım (%) 240 48 724 1, 5 1, 1 %1, 1 15

Sanayimiz için yeterli mali kaynaklar mevcuttur !. . TARAL(Türkiye Araştırma Alanı) Kaynakları Uluslararası Pazar Odaklı Sanayi Ar-Ge Ağı AB 7. Çerçeve Programı 16

TÜBİTAK – DTM Özel Sektör Ar-Ge ve Yenilik Hibe Destekleri Ödenen destek tutarı 4 yılda 5, 2 katına çıktı. 17

TÜBİTAK Sanayi Ar-Ge Destekleri 1501 – Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı 1507– Kobi Ar-Ge Başlangıç Destek Programı 1508 - Teknoloji ve Yenilik Odaklı Girişimleri Destekleme Programı (TEKNOGİRİŞİM) 18

Bilenler Bilmeyenlere Anlatsın - 1 • Uluslararası tanımlar: Ar-Ge projelerini bilimsellik ve ticarileştirme boyutlarına göre (i) temel bilimsel araştırma, (ii) endüstriyel uygulamalı araştırma, (iii) deneysel geliştirme AB mevzuatı, ayrıca, işletmeleri büyük, orta ve küçük; projeleri de işletme projesi veya işletmeler arası ortak proje olarak da sınıflandırır Bu sınıflandırmalara göre sanayiye verilecek hibe destekleri Ar-Ge projesi maliyetinin %100’ü ile %25’i arasında değişebilmektedir 19

Bilenler Bilmeyenlere Anlatsın - 2 Bilim Teknoloji Yüksek Kurulu BTYK kararları ve Başbakanlık Genelgeleri uyarınca Ar-Ge harcamalarımızın GSYİH içinde %2’lik orana yükseltilmesi ile birlikte bunun kamu ve özel sektör tarafından %1’er oranlarla finanse edilmesi hedeflenmekte Dolayısıyla, özel sektör Ar-Ge harcamalarının önemli kısmının özel sektörün kendi kaynaklarından değil, kamu tarafından finanse edilmesi ülkemizi hedefinden uzaklaştıracaktır 20

Bilenler Bilmeyenlere Anlatsın - 3 Hibe destek oranları, - uymakla yükümlü olduğumuz uluslararası düzenlemelerde değişik Çok daha açıkça belirlenmiş ve uyulması zorunlu olan husus “kabul edilebilir Ar-Ge harcamaları” • kapsam dışı - kapsam içi • “bir idarecinin odasına takılan klima cihazı kapsam dışı, hayvan deney laboratuarına takılan klima cihazı ise kapsam içi” • ”ayrı sayacı olan deney ünitelerinin elektrik giderleri kapsam içi, toplu sayaçtan hesapla belirlenen deney elektrik giderleri ise kapsam dışıdır” 21

Bilenler Bilmeyenlere Anlatsın - 4 Dünya Ticaret Örgütü, OECD ve benzeri uluslararası kuruluşların bu konudaki mevzuatının oluşturulması aşamasında Türkiye de üye ülke sıfatıyla katkıda bulunmakta… Daha sonra Dış Ticaret Müsteşarlığı ve TÜBİTAK gibi uygulamacı kuruluşlar diğer ülkelerin benzer kuruluşlarıyla etkileşim içinde programları yürütmekte Aykırı davranışların uluslararası şikayet başvuruları ve takip eden işlemlere konu olmakta 22

Bilenler Bilmeyenlere Anlatsın - 5 TÜBİTAK - kamu kurumu belli yapıya sahip ve tüm üst mevzuata uymakla yükümlü kendi görevi açısından - kaynaklarını münhasıran Ar-Ge faaliyetlerine tahsis etmekle yükümlü Kurum içi faaliyetlere olduğu gibi, Kurum dışına ve özel sektöre yapılan ödemelerin de kamu mevzuatı çerçevesinde gerçekleştirilmesi zaruri 23

Bilenler Bilmeyenlere Anlatsın - 6 “Sanayicimizin hak ettikleri destekler” “proje kapsamında Ar-Ge’ye yapılan ve mevzuata uygun olarak belgelendirilen harcamalar” TÜBİTAK’ın görevi – sanayicilerimizin bu harcamalarını belli oranlarda karşılamak TÜBİTAK bu görevini yaparken: • proje kapsamında olmayan harcamaları • uluslararası standartlarla belirlenmiş • Ar-Ge harcaması tanımına uymayan harcamaları ve • mevzuata uygun olarak belgelendirilemeyen harcamaları karşılamamak zorunda 24

Bilenler Bilmeyenlere Anlatsın - 7 Firma kaynaklı gecikmeler: • Destek sürecinde sunulan dönem dosyalarının genellikle üç ayın son günlerinde verilmesi 1 Temmuz – 30 Eylül 2008 döneminde gönderilen 899 dönem dosyasının, Ø % 5’i Temmuz 2008 içerisinde, Ø % 10’u Ağustos 2008 içerisinde, Ø % 85’i ise Eylül 2008 sonunda sunmuşlardır. • Yeminli Mali Müşavirler tarafından hazırlanan raporların istenilen içerikte olmaması nedeniyle kabul edilmemesi. 25

Bilenler Bilmeyenlere Anlatsın - 8 Yanlış: Teşviklerden esasen faydalanacak olan sanayici ve özel sektör bu konuda TÜBİTAK ile beraber düzenleme ve uygulamalarda etkin olmalıdır. Doğru: Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulunda Sanayi ve Ticaret Bakanı ile birlikte TOBB Başkanı asli üye olarak yer almaktadır. TÜBİTAK Bilim Kuruluna, TOBB tarafından belirlenen iki üye atanmaktadır. Düzenlemelerin yapıldığı en üst iki kurulda yasa gereği doğrudan temsil edilen “sanayici, özel sektör ve odalar” görüşlerini ve politikalarını ifade etme ve oy kullanma hakkına sahip bulunmaktadır. 26

Bilenler Bilmeyenlere Anlatsın - 9 Ödenen destek tutarı 4 yılda 5, 2 katına çıktı. 27

AB 7. Çerçeve Programı (2007 -2013) (Bütçe : 53. 2 Milyar €) • Dünyanın en büyük sivil araştırma programıdır. • 6. Çerçeve Programında yaklaşık 600 Türk kuruluşu projelerde yer aldı. • Uluslararası konsorsiyumlar (çok ortaklı projeler) • Kendi alanınızdaki en büyük oyuncularla ortak projelerde yer alma imkanı • Geleceğin teknolojilerini belirleyen konsorsiyumların içinde olma fırsatı 28

Sonuç • Hazır teknolojiyi taklit etme veya alıp kullanma döngüsü sadece ülkeye değil, bizatihi sanayiye pahalıya gelir. • Teknolojiyi kendiniz üretmeniz ilk başta zor ve pahalıdır, ama daha yüksek maliyetli bir gelecek getiren kısır döngüden kurtarır. 29

Araştırma - Teknoloji Geliştirme, Yenilikçilik ile zirveye. . . Ar-Ge yapmayan sanayici. . . Ar-Ge yapan sanayici 30

31