Tekenen in zicht DEEL DALRv P 2014 2

Tekenen in zicht DEEL DAL/Rv. P 2014 2 HOOFDSTUK 4 Licht

Licht H 2. 4 sfeerlicht plasticiteit communicatie ruimtelijkheid zijlicht spots magisch realisme doorvallend licht indirect licht silhouet strijklichtrichtingen gekleurd licht ruimte surrealisme tegenlicht meelicht glimlichten

Licht H 2. 4 LICHT EN SFEER Licht doet meer dan je denkt. Straatlantaarns geven je ‘s avonds een gevoel van veiligheid, terwijl spots of schemerlampen de sfeer in huis bepalen. Lichtbundels, schijnwerpers, zwaailichten en laserstralen zorgen voor sensatie. En als je het gezellig wilt hebben, steek je kaarsen aan.

Licht H 2. 4 GEKLEURD LICHT De kleur en de sterkte van een lichtbron bepaalt de stemming of sfeer van de omgeving. Het licht in de etalage geeft een totaal andere sfeer dan het lamplicht dat op het stilleven schijnt. In modezaken is de verlichting vaak aan de rose kant. Daardoor lijkt je huid iets minder wit, staat alles je beter en koop je de kleding eerder. Gekleurde lampen geven soms heel vreemde effecten. Kijk maar eens naar de kleuren van auto’s bij het gele licht van een straatlantaarn.

Licht H 2. 4 IN DE SCHIJNWERPERS Spots en lichtbundels zorgen ervoor dat de aandacht ergens op valt. De gerichte lichtbundels van de gekleurde lampen die op de band gericht zijn vestigen de aandacht op hun optreden. Dit effect wordt versterkt door de donkere ruimte om hen heen.

H 2. 4 Licht LICHT EN COMMUNICATIE Licht speelt ook een belangrijke rol in de moderne communicatie. Het biedt talloze mogelijkheden om een boodschap of informatie over te brengen. De talloze neonreclames in winkelstraten en op hoge gebouwen trekken meteen de aandacht door de opvallende kleuren en schreeuwende teksten. En beeldschermen, displays en monitoren op stations, kantoren en scholen geven actuele informatie door. Times Square Piccadilly Circus

H 2. 4 Licht LICHT EN PLASTICITEIT De rimpels in het strand en stuk ribkarton worden door de lichtval en de schaduwpartijen extra benadrukt. Het strand en ribkarton lijkt hierdoor heel ruimtelijk of plastisch. Dat komt doordat het licht niet pal op het karton schijnt, maar er heel laag overheen strijkt. Licht kan de plasticiteit of ruimtelijkheid van een vorm versterken.

Licht H 2. 4 LICHT EN RUIMTE Het tablet en het schrift op de afbeelding hiernaast komen helemaal los van de ondergrond. Dat komt door de slagschaduwen die onder deze voorwerpen op de ondergrond te zien zijn. Op de afbeelding hieronder worden de mensfiguren op de voorgrond fel belicht door de kaarsen. Daardoor lijken ze helemaal naar voren te komen. De donkere huizen op de achtergrond lijken hierdoor nog verder van je af te staan. Zo’n groot lichtdonkercontrast noem je clair-obscur. Raoul Hynckes: Stilleven met schedel

H 2. 4 Licht LICHT EN PRESENTATIE Een juiste belichting is onmisbaar bij de presentatie van gebruiksvoorwerpen. Kijk maar naar de manier waarop artikelen in reclames gepresenteerd worden. Het voedsel en de gebruiksvoorwerpen zien er door een zorgvuldige belichting extra aantrekkelijk uit. De stand en de kleur van de lichtbron bepalen het effect.

Licht H 2. 4 ZIJLICHT Het licht kan verschillende kanten ergens op vallen. Op het schilderij met appels komt het licht van rechts. Dat zie je aan de slagschaduwen die zich links van de voorwerpen bevinden. In het schilderij hieronder komt het licht juist van links. Als het licht van opzij komt, noem je dat zijlicht.

Licht H 2. 4 TEGENLICHT Op de foto van de wachtruimte, schijnt het zonlicht door het raam naar binnen. De slagschaduwen komen naar je toe. De lichtbron bevindt zich tegenover je. Hier is dus sprake van tegenlicht. Tegenlicht kan voor een romantische of een dreigende sfeer zorgen. Dat komt door de grote contrasten tussen lichte en donkere partijen. Als het tegenlicht erg fel is, ontstaan er silhouetten (donkere omtrekken)

Licht H 2. 4 MEELICHT Op de foto van de gedekte tafel vallen de slagschaduwen achter de voorwerpen. Hier schijnt het licht niet naar je toe, maar juist van je af. De lichtbron staat achter je en schijnt met je mee, van je af. Daarom noem je deze lichtval meelicht. De slagschaduwen trekken je aandacht naar de achtergrond. René Magritte

Licht H 2. 4 STRIJKLICHT De slagschaduwen van de rimpels in de landschappen op de foto’s zijn heel lang. Dat komt doordat de lichtbron op dezelfde hoogte staat als de doosjes. Het licht strijkt er als het ware overheen. Daarom noem je deze lichtval strijklicht. Strijklicht zorgt voor een geheimzinnige sfeer en veroorzaakt lange, diepe schaduwen. Daardoor lijken de doosjes heel plastisch (ruimtelijk). Salvador Dali.

H 2. 4 Licht DOORVALLEND LICHT Op de afbeeldingen schijnt het licht door een openstaande deur of raam naar binnen. Als het licht door een raam, deur of opening schijnt, noem je het doorvallend licht. Als de lichtbron krachtig is, valt het licht in een bundel door de opening heen, zoals ook op de afbeelding van het kerkinterieur te zien is. Johannes Vermeer

H 2. 4 Licht GLIMLICHTEN Op de glimmende voorwerpen op de afbeeldingen zie je allemaal witte vlekken. Glimlichten noem je die lichte plekken. Glimlichten ontstaan door weerkaatsing van het licht op gladde voorwerpen. Het licht van de lichtbron bereikt dus via de voorwerpen ons oog. Licht dat door spiegelende voorwerpen weerkaatst wordt, noem je indirect licht. Johannes Torrentius

H 2. 4 UIT DE KUNST Licht EEN LUGUBERE BOEL Dit is nu niet bepaald een stilleven om echt vrolijk van te worden. De sombere stemming in dit schilderij ontstaat vooral door de schedel in het midden van het schilderij. Het geheimzinnige strijklicht zorgt ervoor dat de structuur (onregelmatigheden) van de stenen duidelijk zichtbaar is. De roestige voorwerpen, de schedel en de bruine tinten lijken erop te wijzen dat alles vergankelijk is. Er is sprake van een beklemmende sfeer in dit schilderij. Daarom wordt het gerekend tot het ‘magisch realisme’(=‘betoverde werkelijkheid’). Raoul Hynckes: Stilleven met schedel, 1931

Licht H 2. 4 UIT DE KUNST ALLES OP EEN RIJTJE Eigenlijk ziet dit stilleven er een beetje onwerkelijk uit. Zo te zien heeft de kunstenaar die dit geschilderd heeft eerst alles zorgvuldig gerangschikt. Daardoor maakt de compositie een rustige indruk. De lichtval is heel belangrijk in dit stilleven. De donkere slagschaduwen en lichte partijen zorgen voor spanning in dit schilderij. Omdat de slagschaduwen van opzij van de voorwerpen vallen, is hier sprake van zijlicht. De plasticiteit (ruimtelijkheid) van de flessen en het bakje is duidelijk zichtbaar. Giorgio Morandi: stillevens

H 2. 4 UIT DE KUNST Licht EEN ZWEVEND STILLEVEN Wat is hier aan de hand? Alles lijkt te zweven in dit surrealistische stilleven. Dat komt doordat heel veel spullen schuin staan en de slagschaduwen eindje van de voorwerpen af geschilderd zijn. Alleen de peren en de kersen liggen gewoon op tafel, daar zijn de slagschaduwen wel tegen het fruit aan geschilderd. De rimpels in het tafellaken en het ruwe oppervlak van de steen helemaal rechts zijn goed te zien. Daar zorgt het strijklicht voor, dat van links komt. Aan de glimlichtjes op het fruit en de spiegelingen op de fruitschalen zie je dat het gladde voorwerpen zijn. Salvador Dali: Metamorphosis of Narcissus, 1937 Salvador Dali: Levend stilleven, 1956

Raoul Hynckes: Stilleven

Johannes Vermeer: Vrouw met een balans, 1662