TEK HCRELER Hcre Nedir Hcre ok hcreli canllardaki

TEK HÜCRELER

Hücre Nedir Hücre, çok hücreli canlılardaki en küçük yaşam birimidir. Hücre, canlının tüm yaşam özelliklerini taşıyan ve uygun koşullarda yaşamını tek başına sürdürme yeteneğine sahip temel yapı ve işlem birimidir. Vücudumuz diğer bitki ve hayvanlar gibi hücre (celi) dediğimiz gözle görülemeye cek kadar ufak, canlı yapı taşlarından mey dana gelir. Varlığı ilk defa 1665 senesinde Robert Hooke tarafından mikroskopla görülen hücrenin iç yapısı daha sonraları elektromikroskop aracılığıyla daha ayrıntılı ola rak belirlenebilmiştir.

Tek Hücre Hepimiz hücrelerden oluşuyoruz. Kendi zihin düzeyimizde kendimize ait bir benlik bilincimiz var ama hücresel düzeyde her birimiz çokluklar barındırıyoruz; işbölümü yapmış şekilde birbirlerine bağlı olarak yaşayan çok sayıda sosyal bireyin meydana getirdiği birer toplumuz aslında. Çok hücreli organizmaları oluşturan hücrelerin her birinin belli bir görevi vardır ve yaşamları boyunca sadece o işi yaparlar. Parçası oldukları organizmaya kendi işlerini icra ederek yaptıkları katkıyla birlikte, kendi başlarına karşılayamayacakları gereksinimlerini sistemden sağlarlar. Yani çok hücrelilerin her bir hücresi sadece bir görevde uzmanlaşır ve bu görevi yerine getirdiği sürece vücut tarafından yaşamsal ihtiyaçları karşılanır. Uzun süre boyunca, gezegendeki tüm canlılık bireysel hücrelerden ibaretti. Dünya üzerinde sadece tek başına yaşayan ve tüm gereksinimlerini kendi başlarına karşılayan hücreler vardı; işbölümü yapan ve hayatta kalmak için birbirlerine güvenmek gibi bir duruma giren toplumsal hücreler yani çok hücreli organizmalar yoktu.

Bugün hâlâ etrafımız kendi başının çaresine bakabilen böyle özgür ruhlu hücrelerle dolu: Bakteriler, arkeler ve protistlerin tümü ile mantargillerin bazıları!

Arkeler Üst-âlemindeki Tek Hücreliler * Tüm arkeler tek hücrelidir. * Genellikle aşırı (ekstrem) koşullara sahip yerlerde yaşarlar; aşırı soğuk, aşırı sıcak, aşırı tuzlu, aşırı asitli yerler vb. * Arkelerin hücre zarları, bakterilerden ve ökaryotlardan farklı olarak, ether bağlarıyla gliserola bağlanan dallanmış hidrokarbon zincirlerinden oluşur. Arkelerin hücre duvarında peptidoglikanlar (şekerleri ve amino asitleri oluşturan polimerler olup, çoğu bakterinin hücre duvarının dışında ağsı bir katman oluşturur) bulunmaz. * Bakterilerin tepki verdiği bazı antibiyotiklere yanıt vermemekle birlikte, ökaryotları rahatsız eden bazı antibiyotiklere tepki verirler. * Kendilerine özgü r. RNA (ribozomal ribonükleik asit) taşıyan arkelerdeki bu r. RNA protein sentezi için mutlak bir gereklilik olup, bakterilerde ve ökaryotlarda bulunan r. RNA'nınkinden dikkate değer ölçüde farklı olan moleküler bölgeleriyle ayırt edilirler.

Bakteriler Üstâlemindeki. Tek. Hücreliler * Tüm bakteriler tek hücrelidir. * Gezegenin her yanında yaşarlar. Çok hücrelilerde sistemsel sorunlara yol açabilen az sayıdaki patojen bakteriye karşın, gerek ortakyaşam (simbiyoz) yoluyla, gerekse bağımsız yaşamları ile gezegene katkıları dolayısıyla, çok hücrelilerin sağkalımı ve sürdürülebilirliği için büyük önem taşıyan çok sayıda bakteri vardır. * Bakterilerin hücre zarları ökaryotlardaki gibi ester bağlarıyla gliserola bağlanan dallanmamış yağ asiti zincirlerinden oluşur ve hücre duvarlarında peptidoglikan bulunur. * Geleneksel antibakteriyel antibiyotikler bakterileri etkiler ama ökaryotları etkileyen antibiyotiklere dirençlidirler. * Arkelerde ve ökaryotlarda bulunan r. RNA'dan farklı olan moleküler bölgelere sahip r. RNA'ları vardır.

ÖkaryotlarÜstâlemindek. Tek Hücreliler * Hayvanlar, bitkiler, mantargiller ve protistler olarak 4 âlemde incelenen ökaryotlardan tek hücreli olanlar çoğu sınıflandırmada sadece mantargillere ve protistlere dahil edilir. * Tek hücreli ökaryotların hücre duvarı, katı duvarlı prokaryotlardan farklı olarak, şekil değiştirebilir. * Çoğu bilimci ökaryotların prokaryotlardan (bakteri arke ortaklığı sonucunda) evrildiğini düşünüyor çünkü her iki grupta da genetik malzeme olarak RNA ve DNA kullanılıyor; 20 amino asitten yararlanılıyor ve lipid (organik çözücülerde çözünebilir) iki katmanlı hücre zarı olup D şekerler ve L amino asitler kullanılıyor. (Amino grubu molekülün sağında kalıyorsa D amino asit, solunda kalıyorsa L amino asittir; D amino asitler doğada enderdir.

* Hücre zarları, bakterilerinki gibi ester bağlarıyla gliserola bağlanan dallanmamış yağ asitlerinden oluşur; bu da arkelere kıyasla hücre duvarını dış çevreye karşı daha hassas yapar. * Hücre duvarına sahip ökaryotlarda bu duvar peptidoglikan içermez. * Antibakteriyel antibiyotikler genellikle ökaryot hücreleri etkilemez ama tipik olarak ökaryotik hücreleri etkileyen antibiyotiklere tepki verirler. * Ökaryotik hücreler, arkelerde ve bakterilerde bulunan r. RNA'dan farklı moleküler bölgeleri olan r. RNA'ya sahiptir. * Prag'da bulunan Charles Üniversitesi bilimcileri, özel bir tür mitokondri içermeyen tek bir ökaryot organizma buldu; hem de evcil bir çinçilanın bağırsağında. Hücrenin enerji santrali olarak bilinen mitokondriler pek çok iş yapar. Oksijen varsa, mitokondriler molekülleri şarj edebilir ve kritik proteinler üretebilir. Ama söz konusu organizma, giardia bakterilerinin bir akrabası olup, protein sentezlemek için tipik olarak bakterilerde bulunan bir sistem yatay gen aktarımı kullanıyor. Bakteriler birincil olarak prokaryotik hücreler şeklinde olduklarından, bakteriyle akraba bir ökaryotik hücre bulmak, bu kuralın bir istisnası oldu.

Alglerin Durumu Alglerin bitki mi yoksa protist mi sayılacağı, hangi algden söz edildiğine bağlı olarak değişir. Aslında üç âleme dağılmış üyelere sahip bir gruptur: Monera (mavi yeşil algler), protista (klamidomonas, klorella ve diğer tüm tek hücreli algler), bitkiler (çok hücreli algler). Yani algler arasında hem tek hücreliler, hem çok hücreliler, hem prokaryotlar ve hem de ökaryotlar vardır. Tek hücreli ökaryot olanlar, fotosentetik olsalar da protista sayılırlar (öglena, diatomlar, klamidonomas vb). Çok hücreli ökaryot olanlar, bitkilere dahil edilir (Chlorophyceae (yeşil algler), Phaeophyceae (kahverengi algler) ve Rhodophyceae (kırmızı algler)). Bazı prokaryotik algler monera altına yerleştirilir.

En Küçük ve En Büyük Tekhücreliler En Küçük Tek Hücreli Kaliforniya Üniversitesi Berkeley Yerleşkesi'ndeki tepelerde bulunan Lawrence Berkeley Ulusal Lab'dan uluslararası bir bilim ekibi, 2015 yılında yüksek güçlü bir mikroskopla çektikleri bir fotoğrafta, muhtemelen dünyanın en küçük tek hücrelisi olan canlıyı görüntüledi. Prokaryotik bir bakteri olan bu canlıdan 150. 000 tanesi bir saç telinin ucuna sığabiliyor. Hücrelerin DNA'sı, az sayıda ribozomu ve iplik benzeri uzantıları var ama büyük olasılıkla yaşamak için başka bakterilerin desteğine gereksinim duyuyor olabilir. En Büyük Tek Hücreli Tek hücrelilerin çoğunu görebilmek için mikroskop gerekmekle birlikte, Caulerpa taxifolia türü tek hücreliyi çıplak gözle görmek mümkün. Hint Okyanusu ve Hawaii'de yaşayan bir tür deniz yosunu olan bu alg, aslında işgalci bir tür. Bazı sınıflandırmalarda bitkiler âlemine dahil edilen, görüntü olarak da yapraklarıyla ve 30 cm'e ulaşabilen yeşil gövdesiyle bitkiyi andıran Caulerpa taxifolia aslında tek bir büyük hücre yapısına sahip. Konuyla ilgili olarak aşağıdaki videoyu da izlemenizi öneririz. Video penceresinin sağ alt köşesindeki Ayarlar düğmesinden Türkçe altyazı seçimi yapabilirsiniz.

Sunumumu izlediğiniz için teşekkürler. HAZIRLAYAN: EDDA YAŞAR