Teamplaat Onderwijskwaliteit Voor flexibel onderwijs voor volwassenen Concept

Teamplaat Onderwijskwaliteit Voor flexibel onderwijs voor volwassenen Concept 17. 02. 2021

Voor wie? Deze handreiking is voor onderwijsteams die naast initieel onderwijs, ook mbo-onderwijs (gaan) aanbieden voor volwassenen (werkenden en werkzoekenden) in het kader van LLO. Denk aan flexibele trajecten gericht op het behalen van mbo-certificaten, of BOL en BBL-trajecten voor een specifieke volwassen doelgroep. Hoe kan je deze handreiking gebruiken? Doel van deze handreiking? Het bieden van inzicht in verschillende onderwijsprocessen die onderwijsteams uitvoeren. De teamplaat helpt hen om op een gestructureerde manier in kaart brengen welke activiteiten en afspraken aangepast of verbeterd moeten worden om het mbo-onderwijs beter af te stemmen op de doelgroep volwassenen. Hoe gebruik je deze handreiking? De teamplaat brengt via diverse platen de relaties en verbanden van de onderwijsprocessen in kaart. Er zijn tien procesgebieden waar een onderwijsteam zich mee bezig houdt, ieder procesgebied kent een eigen kleur. In de platen wordt het logische verband tussen deze procesgebieden in activiteiten zichtbaar. In deze handreiking zijn zes platen uitgewerkt. Iedere plaat kent een procesbeschrijving, links naar nuttige handreikingen, tips en hulpvragen. Aan de hand van platen kan je als onderwijsteam met elkaar in gesprek over wat er moet gebeuren, wie wat doet en welke kansen en risico’s er zijn als processen veranderen, opleidingen opnieuw opgezet worden of afspraken anders lopen dan verwacht. De opbrengsten van dit gesprek verwerk je bijvoorbeeld in teamplan, nuttige ingrediënten daarvan zijn in de laatste groene plaat opgenomen. Deze handreiking is gebaseerd op de digitale teamplaat onderwijskwaliteit. Als je meer informatie zoekt over een bepaalde keten of processtap, dan kan je deze vinden in de digitale tool. Verzamel informatie en documenten voordat je met de teamplaat aan de slag gaat Ten grondslag aan het aanbieden van onderwijs aan volwassenen ligt een onderwijsvisie. Voor welke doelgroep biedt de school onderwijs voor volwassenen aan? Wat kenmerkt dit onderwijs? Hoe flexibel wordt het onderwijs aangeboden? Kortom, schoolbreed zijn verschillende kaders en randvoorwaarden waarbinnen een onderwijsteam aan de slag gaat. Verzamel deze informatie en documenten voordat je met deze handreiking aan de slag gaat. Uiteraard hoeft nog niet alles te zijn uitgewerkt, werkende weg en in gesprek met elkaar kom je waarschijnlijk ook onderwerpen, dilemma’s tegen die nadere uitwerking nodig hebben en waarbij samenwerking met andere afdelingen binnen de school nodig is. We wensen jullie veel succes met deze zeven gespreksplaten. Voor vragen kan je contact opnemen met info@kennispuntmbo. nl.

Aan de slag: werkvorm Met jouw onderwijsteam in gesprek gaan over maatwerk, intake of het bepalen van onderwijsaanbod? In deze handreiking vind je zeven gespreksplaten. Deze zijn een handig hulpmiddel voor het voeren van een constructief gesprek in een onderwijsteam. Iedere gespreksplaat bestaat uit 3 onderdelen: • • • Een plaat van een procesketen rondom een thema, die alle activiteiten rondom dat thema met elkaar in verband brengt. Een beschrijving van de activiteiten die in deze plaat zichtbaar zijn Bijbehorende links naar relevante handreikingen, tips en hulpvragen. Werkvorm • Stap 1: Verzamel als team de vraagstukken, dilemma’s, verbeteringen die je wilt bespreken. Formuleer deze zo concreet mogelijk. Bijvoorbeeld: “We willen de examenmomenten niet langer op vaste momenten aanbieden, maar flexibel op basis van behoefte van de student”. • • Stap 2: Kies de gespreksplaten die bij het vraagstuk horen. In dit geval: de examenketen en planningsketen. Stap 3: Beschrijf met elkaar op basis van de gespreksplaat zo concreet mogelijk de gewenste situatie van het betreffende vraagstuk. In dit geval: om welke examenmomenten gaat het? Hoe flexibel is wenselijk? Willen we dit voor alle studenten aanbieden? Om hoeveel studenten en examenmomenten gaat het? Etc. • Stap 4: Bekijk wat de effecten zijn van de beschreven gewenste situatie. Kijkend naar de examenketen, loop alle stappen na: Vraagt dit aanpassing van het examenplan? Heeft het gevolgen voor het exameninstrument? Zou dit wellicht aangepast moeten worden? Etc. Pak daarna de planningsketen erbij en kijk wat daar de gevolgen zijn. • Stap 5: Pak ten slotte de Grondplaat van de Teamplaat Onderwijskwaliteit erbij. Zijn er wellicht nog procesgebieden die we zijn vergeten en waar de gewenste situatie ook effect op heeft? Of hebben we de consequenties volledig in kaart? • Stap 6: Verwerk de opbrengsten in een (team)plan. Welke acties zijn nodig? Wanneer, wie voert deze uit? Moeten we daarbij ook afstemming zoeken met andere afdelingen binnen de organisatie of met externen?

Aanbodketen– maatwerk voor volwassen studenten

Beschrijving van wat een team in deze keten doet: Aanbodketen– maatwerk voor volwassen studenten Jaarlijks voert de instelling analyses uit van de arbeidsmarkt, van de regionale opleidingsvraag en van omgevingsfactoren zoals verandering van wet- en regelgeving, (geplande) innovaties en ontwikkelingen bij bedrijven in de regio, gemeenten en UWV, mogelijke subsidies en samenwerkingen. Op basis hier bekijkt de instelling welke kansen er zijn om onderwijs voor volwassenen aan te bieden en op welke doelgroepen zij zich gaat richten. Dit kan voor individuele studenten zijn of gemeenten of bedrijven die een vraag bij de mbo-school neerleggen. Daarbij betrekt zij ook de sterke en zwakke punten van de organisatie. Aanleiding voor het opzetten van een opleidingstraject voor volwassen studenten kan ook zijn, een vraag die een opdrachtgever (UWV, gemeente, bedrijf) bij de instelling neerlegt. Samen wordt bekeken wat de mogelijkheden en wensen zijn. En hoe deze trajecten gefinancierd worden. Daarnaast onderhoudt de instelling contact met haar alumni, op basis daarvan weet zij welke opleidingsbehoefte zij hebben en sluit hier het opleidingsaanbod voor volwassenen op aan. Dit kunnen diplomagerichte opleidingen zijn, of onderdelen ervan. Bijvoorbeeld trajecten gericht op het behalen van mbo-certificaten of praktijkverklaringen in de derde leerweg. Per opleiding stelt het team een onderwijsplan op passend bij de doelgroep, dit doet zij op basis van de inhoud van de desbetreffende eisen uit het kwalificatiedossier en/of keuzedelen. Tevens wordt een passend examenplan gemaakt, zodat duidelijk is op basis waarvan het diploma en/of certificaat verstrekt kan worden. Het team stelt de onderwijs- en examenregeling beschikbaar. De benodigde voorzieningen worden vervolgens bepaald aan de hand van het onderwijsplan en het examenplan.

Aanbodketen – maatwerk voor volwassen studenten Relevante links en handreikingen • • • Tips • Brochure LLO Handreiking LLO – Derde leerweg • Handreiking LLO – mbo-certificaten Handreiking LLO – Verkorting van mbo-opleidingen Handreiking LLO – Maatwerk en vrijstelling generieke eisen voor volwassen studenten • • • Hulpvragen Sluit aan bij bestaande onderwijs- en • examenplannen en pas deze aan indien nodig. Bouw een netwerk van bedrijven op waarmee je duurzaam mee kan samenwerken. Betrek hen bij de vraagarticulatie, ontwikkeling van de opleiding en • de uitvoering. Richt een apart loket of website in voor bedrijven/ volwassen studenten waar zij met hun • opleidingsvraag terecht kunnen. Stel relatiebeheerders aan, met name als de instroom vooral B 2 B betreft. Maak een bewuste onderwijskundige keuze voor gemengde of afzonderlijke groepen van volwassenen en jongeren. Kijk naar wat de meerwaarde is en wat vanuit bedrijfsvoering haalbaar is. Zijn de visie en de kaders van de school voor onderwijs voor volwassenen helder? Is er binnen het team voldoende kennis en zicht op de interne regels en afspraken? Hoe wordt het team betrokken bij ontwikkelingen in de markt, zodat zij tijdig weten wat er van hen verwacht wordt? In hoeverre wil en kan je maatwerktrajecten maken op basis van bestaande onderwijsplannen en examenplannen?

Inschrijfketen – maatwerk voor volwassen studenten

Beschrijving van wat een team in deze keten doet: Inschrijfketen – maatwerk voor volwassen studenten Nadat het opleidingsaanbod is bepaald, zet de instelling dit in de markt. Er is een communicatiestrategie om de doelgroep te bereiken. Afhankelijk daarvan wordt contact gezocht met (regionale) bedrijven, gemeenten, maar wordt ook promotie gedaan. Deze promotie kan inhouden dat het opleidingsaanbod en mogelijkheden van de instelling voor vervolgscholing onder alumni en bijna afgestudeerden onder de aandacht wordt gebracht. Er kan ook sprake zijn van bestaande afspraken en contracten met bedrijven en/of gemeenten. In overleg wordt bekeken welke mogelijke studenten deelnemen aan de opleidingstrajecten die de instelling aanbiedt en hoe dit opleidingstraject vorm krijgt. Na aanmelding volgt doorgaans een check of de opleidingsbehoefte van de student passend is bij de inhoud en opzet van de opleiding. Als dit zo is volgt een intake, waarbij o. a. wordt bekeken voor welke vrijstellingen de student eventueel in aanmerking komt. De vrijstelling kan verleend worden op basis van eerder verworven leer- en werkervaring. De onderwijsinstelling kan vrijstelling voor examens verlenen of vrijstelling voor een aantal onderwijsuren. Vervolgens wordt bepaald hoe het opleidingstraject er uit komt te zien, wanneer en hoe de student onderwijs volgt en of dit voor de instelling uitvoerbaar is. Als student en instelling akkoord zijn met het voorgestelde opleidingstraject wordt de student ingeschreven voor de opleiding en worden afspraken over de eventuele vrijstellingen vastgelegd in de onderwijsverbintenis (OOK). In het geval van een diplomaroute of mbo-certificaat, moeten alle gegevens worden opgenomen die relevant zijn in de uitwisseling met DUO. Indien de financiering via een bedrijf of gemeente loopt, wordt ook met deze partij een contract afgesloten.

Inschrijfketen – maatwerk voor volwassen studenten Relevante links en handreikingen • • • Tips • Brochure LLO Handreiking LLO – Derde leerweg Handreiking LLO – mbo-certificaten Handreiking LLO – Verkorting van mbo-opleidingen • Handreiking LLO – Maatwerk en vrijstelling generieke eisen voor volwassen studenten • • • Zie je huidige studenten als toekomstige ‘klanten’ die op een later moment terugkomen voor vervolgonderwijs en ontwikkel daarvoor alumnibeleid. Betrek de afdeling communicatie vooraf bij de werving van volwassen studenten of in de relatie met bedrijven en/of gemeenten. Maak optimaal gebruik van de mogelijkheid om vrijstellingen te verlenen voor onderwijsuren en of examens en stem hierover af met de examencommissie. Weet vooraf hoe de financiering is geregeld, voordat je met het onderwijstraject start. Houd bij de intake rekening met de zorg- en werktaken van de student, zodat hier in het opleidingstraject rekening mee gehouden kan worden. Hulpvragen • • Denk na of je voor volwassen studenten en bedrijven en gemeenten andere informatie en informatiekanalen gebruikt dan voor de initiële student. Welke communicatievormen passen bij de beoogde doelgroep? Wie neemt de intake af? Is voldoende expertise om op juiste gronden vrijstelling in kaart te brengen? Op welke manier verloopt het inschrijfproces? Welke afstemming is er nodig met de administratie van de instelling?

Onderwijsketen – maatwerk voor volwassen studenten

Beschrijving van wat een team in deze keten doet: Onderwijsketen – maatwerk voor volwassen studenten Bij het vaststellen van het onderwijsaanbod heb je bepaald voor welke doelgroepen er certificaattrajecten en/of opleidingen worden aangeboden. Dit onderwijsaanbod kan gericht zijn op individuele studenten, gemeenten of bedrijven die een vraag bij de mbo-school neerleggen. Bij werkenden en werkzoekenden zal het gezien hun levensfase vaker gaan om een opleiding in de bbl of de derde leerweg waarin zij onderdelen van mbo-opleidingen volgen. Op basis daarvan maak je een basis onderwijsplan, dat passend is voor de doelgroep waarvoor je het onderwijs gaat aanbieden. Bij het ontwikkelen van dit onderwijsplan maak je de keuze in hoeverre er ruimte is voor (individueel) maatwerk. Daarbij kan je afwijken van de urennorm*. Een onderwijsplan kan er bijvoorbeeld op gericht zijn dat individuele studenten ook versneld de leerroute doorlopen, vanwege leer- en werkervaring die ze meebrengen, en op basis daarvan vrijstelling voor een aantal onderwijsuren kunnen krijgen. Op basis van het onderwijsplan bekijk je welke onderwijsvoorzieningen er nodig zijn. Kunnen daarbij bestaande leermiddelen worden ingezet, of is er aanpassing nodig specifiek voor deze doelgroep? En zijn deze leermiddelen ook beschikbaar op het moment dat er onderwijs voor deze doelgroep wordt aangeboden? Op basis hiervan bepaal je de longitudinale planning, waarin staat wanneer wat kan worden aangeboden. Aan de student of bedrijf/gemeente wordt het mogelijke onderwijs aanbod gepresenteerd. Op basis van de wensen van de student of bedrijf/gemeente, de mogelijke vrijstellingen en overige behoeften die bij de intake zijn besproken en de organisatorische mogelijkheden van de school wordt de leerroute bepaald. In overleg met de cursusbegeleider wordt de leerroute afgesproken met de te volgen leertaken. Waarbij ook afspraken worden gemaakt waar en wanneer de leertaken worden uitgevoerd. Gedurende de opleiding volgt de student zijn leerroute door de leertaken uit te voeren. Daarbij wordt hij begeleid door docenten en praktijkbegeleiders, waar nodig bijgestaan door zijn cursusbegeleider en ondersteuners. De studievoortgang wordt in beeld gebracht en leerresultaten worden verzameld op basis waarvan de leerroute weer bijgesteld kan worden. Zo kan tijdens het opleidingstraject met de student worden gekeken of leertaken toch meer versneld doorlopen kunnen worden of dat de student extra ondersteuning nodig heeft. Wanneer wordt geconstateerd dat de student zijn leerdoelen voldoende heeft behaald, kan de leertaak worden afgesloten doormiddel van een examen. Afhankelijk van wat hierover eventueel met het bedrijf of de gemeente is afgesproken en is vastgelegd in de overeenkomst met de onderwijsinstelling, wordt de aanwezigheid van de student geregistreerd. NB. de stap in de keten over voorschriften voor toelatingsrecht en bindend studieadvies zijn alleen van toepassing op bekostigde opleidingen in de leerwegen bol en bbl. Ze gelden dus niet voor niet-bekostigde opleidingen zoals de derde leerweg. * Zie Handreiking LLO – Verkorting van mbo-opleidingen

Onderwijsketen – maatwerk voor volwassen studenten Relevante links en handreikingen • • • Tips Brochure LLO, hoofdstuk 2 maatwerk voor de BOL • en BBL en hoofdstuk 3 Onderwijs in de derde leerweg. Handreiking LLO – Derde leerweg • Handreiking LLO – mbo-certificaten Handreiking LLO – Verkorting van mbo-opleidingen Handreiking LLO – Maatwerk en vrijstelling generieke eisen voor volwassen studenten • • Hulpvragen Ga tijdig aan de slag met de planning van de • instroommomenten. Stem met studenten, gemeente of bedrijf af of er flexibele tijden hierin • mogelijk zijn. Stem je onderwijsplan, met mogelijkheden voor • vrijstellingen van onderwijsuren, vooraf af met de examencommissie vanwege de consequenties voor het examenplan dat hieruit wellicht volgt. • Bekijk bij de inkoop of zelf het ontwikkelen van leermaterialen in hoeverre deze ruimte geven voor maatwerk. Bekijk of je experts uit het bedrijfsleven kan inzetten of dat onderwijs bij een bedrijf of op een andere locatie verzorgd kunnen worden. Werk samen met collega-instellingen en leer van elkaar. Maak een bewuste keuze voor online en offline onderwijs. Wordt de (loopbaan)begeleiding afgestemd op de levensfase van volwassenen? Hoe slagen teams erin de student als individueel persoon te kennen en te benaderen? Hoe ziet de leerroute van de student eruit? Kan de student in eigen tempo de opleiding voltooien? Hoe wordt dit flexibel ingericht? Hoe wordt de examinering hierop afgestemd?

BPV-keten – maatwerk voor volwassen studenten

Beschrijving van wat een team in deze keten doet: Ook bij de beroepspraktijkvorming voor volwassenen is maatwerk mogelijk. Er kan vrijstelling worden verleend voor bpv-uren, als de student kan aantonen dat hij/zij de leerdoelen al beheerst via bijvoorbeeld eerder opgedane werkervaring. BPV-keten – maatwerk voor volwassen studenten We onderscheiden bij de beroepspraktijkvorming stages (bol) en leerbanen (bbl). Bij de derde leerweg kan het zowel gaan om stages als om leerbanen, afhankelijk van het leertraject. De student wordt gekoppeld aan een erkende bpv-plaats, dit noemen we matching. Voordat de matching tot de daadwerkelijke stage of leerbaan leidt wordt in aanvulling op de onderwijsverbintenis de juridische verhouding rond de bpv vastgelegd in de praktijkovereenkomst. Naast de instelling en de student is ook het leerbedrijf partij in deze overeenkomst. Geldige ondertekening is noodzakelijk voor de bekostiging, maar bijvoorbeeld ook voor het verzekerd zijn van de student tijdens zijn verblijf bij het bpv-bedrijf. In de praktijkovereenkomst worden afspraken gemaakt over de inhoud van de bpv en de begeleiding van het erkende leerbedrijf. Ook wanneer een student op de eigen werkplek een leerbaan heeft of stage loopt is een praktijkovereenkomst nodig. Tijdens de bpv wordt de student begeleid door een praktijkopleider van het leerbedrijf en de bpvbegeleider van de school. In de leerroute van de student is de bpv een onderdeel dat net als (andere) leertaken wordt afgerond en beoordeeld en waarvan de leerresultaten worden verzameld en vastgelegd.

BPV keten – maatwerk voor volwassen studenten Relevante links en handreikingen • • • Tips Brochure LLO Handreiking LLO – Derde leerweg • Organiseer regelmatig overleg tussen docenten, Handreiking LLO – mbo-certificaten bpv begeleider van de school en met Handreiking LLO – Verkorting van mbo-opleidingen vertegenwoordigers van het leerbedrijf. Handreiking LLO – Maatwerk en vrijstelling generieke eisen voor volwassen studenten Handreiking examendeelnemers en bpv-diploma-eis Hulpvragen • • Is de bpv-plek passend op de (loopbaan) behoefte van de volwassen student en sluit dit aan bij de persoonlijke situatie (zorg- en werktaken)? Is er voldoende zicht op de begeleiding op de werkvloer (didactische skills praktijkopleiders)?

Examenketen – maatwerk voor volwassen studenten

Beschrijving van wat een team in deze keten doet: Examenketen – maatwerk voor volwassen studenten Op basis van het examenplan bekijkt het team welke exameninstrumenten, assessoren en examenlocaties er nodig zijn. Daarbij wordt bekeken in hoeverre deze aansluiten op de mate van maatwerk die de opleiding biedt. Of inkoop mogelijk is afhankelijk van de mate waarin het exameninstrument aansluit bij het maatwerktraject van de student. Exameninstrumenten worden vastgesteld door de examencommissie. Wanneer wordt geconstateerd dat de student zijn leerdoelen voldoende heeft behaald, kan de leertaak worden afgesloten doormiddel van een examen. De student wordt aangemeld voor het examen, en wordt gematcht met een beschikbaar examenmoment. Bij de inrichting van het examenproces is besloten in hoeverre er flexibele afnamemomenten zijn. Het afnemen en beoordelen van het examen doet de instelling meestal zelf, maar het kan ook uitbesteed worden. Voordat het examen wordt afgenomen, wordt gecheckt of aan alle afnamecondities is voldaan. Na een correct uitgevoerd examen wordt het examen per individuele student beoordeeld. Op basis van de beoordeling worden de examenresultaten vastgesteld door de examencommissie. Het bijbehorende studentendossier wordt conform de bevindingen bijgewerkt. Wanneer de examencommissie vast heeft gesteld dat een student aan de eisen voor diplomering of certificering voldoet, ontvangt hij een kwalificerend document. Dit kan een diploma, mbocertificaat. Als hij niet aan de diploma-eisen of certificaat-eisen voldoet kan de student in aanmerking komen voor een mbo-verklaring. Na het uitreiken van het diploma of mbo-certificaat worden de gegevens geregistreerd in het schoolinformatiesysteem en uitgewisseld met BRON. In principe leidt het behalen van een diploma of mbo-certificaat tot automatische uitschrijving van de student.

Examenketen – maatwerk voor volwassen studenten Relevante links en handreikingen • • • Brochure LLO Handreiking LLO – Derde leerweg Handreiking LLO – mbo-certificaten Handreiking LLO – Verkorting van mbo-opleidingen Handreiking LLO – Maatwerk en vrijstelling generieke eisen voor volwassen studenten Handreiking examendeelnemers en bpv-diploma-eis Tips • • Hulpvragen Zorg dat het examenmateriaal aansluit bij de doelgroep, • zodat het taalgebruik, en de praktijkopdracht bij de volwassene aansluit. Organiseer het examen zodanig, dat het flexibel afgenomen kan worden, zowel in tijd als in omvang en locatie. De examencommissie moet nagaan of de aangeleverde bewijsstukken voor vrijstelling, authentiek en betrouwbaar zijn. Als de examencommissie niet kan achterhalen hoe bewijsstukken tot stand zijn gekomen, is het lastig om vrijstellingen te verlenen. Maak als examencommissie vooraf afspraken over de kwaliteit van de bewijsstukken met de opleiders en EVCaanbieders die de bewijsstukken voor leer- en werkervaring verstrekken. Dan kan je als examencommissie makkelijker vrijstellingen verlenen. Ontwikkel een vrijstellingenbeleid voor examens, in samenwerking tussen opleidingsteams en examencommissie, en leg deze vast. Zorg dat het vrijstellingenbeleid transparant is voor studenten. Is het bestaande examenmateriaal dat voor initiële studenten wordt gebruikt ook passend voor de volwassen student, of is aanpassing nodig?

Planningketen – maatwerk voor volwassen studenten

Beschrijving van wat een team in deze keten doet: Planningketen – maatwerk voor volwassen studenten De planningketen is er op gericht dat op elk moment in het jaar studenten, docenten, leermateriaal, onderwijsspecifieke en generieke voorzieningen in de bedoelde samenstelling worden samengebracht zodat studenten hun leertaak kunnen uitvoeren of hun examen kan worden afgenomen. In bijzonder geldt dat voor volwassen studenten de planning voldoende flexibel is, zodat het maatwerktraject dat is afgesproken ook kan worden uitgevoerd en vrijstellingen daadwerkelijk tot een aansluitend traject leidt. De componenten in de planningketen zijn onderwijsaanbod, plannen van inzet, bepaling van benodigde voorzieningen, de jaarkalender, beschikbaar (gemaakte) faciliteiten en werkverdeling. Deze onderdelen zijn van elkaar afhankelijk en beïnvloeden soms elkaar: een deel van het roosterproces is iteratief van karakter. De planningketen levert roosters en examenplanningen op. Er zijn drie stadia: de meerjarenplanning, de jaarplanning en het rooster. De meerjarenplanning is een grofmazige planning over meerdere jaren heen, de jaarplanning is een minder grofmazige planning voor een schooljaar en het rooster is een specifieke planning voor een (bepaalde) periode. De eerste stadia in de keten worden doorgaans jaarlijks doorlopen. Het roosteren, publiceren van roosters en het beheren van de roosterwijzigingen kan dagelijks doorlopen worden.

Planningketen – maatwerk voor volwassen studenten Relevante links en handreikingen • • • Tips Brochure LLO Hulpvragen • Er is vaak spanning tussen de vraag van de student Handreiking LLO – Derde leerweg naar maatwerk enerzijds en de organisatorische Handreiking LLO – mbo-certificaten • Kan de planning worden afgestemd op de werk- en mogelijkheden om passend onderwijs aan te bieden zorgtaken van de volwassen student? Handreiking LLO – Verkorting van mbo-opleidingen anderzijds. Ook speelt mee dat de groepsgrootte • Hoe worden de volwassen studenten geïnformeerd Handreiking LLO – Maatwerk en vrijstelling zodanig moet zijn dat het opleiding rendabel kan generieke eisen voor volwassen studenten over roosters, planning, cijfers etc. ? Kan dit binnen worden uitgevoerd. de reguliere systemen? • Stem vooraf af met de verantwoordelijken binnen • Is het ook mogelijk om onderwijs op locatie – bij de instelling voor roosters, zodat tijdig bekend is of een bedrijf – te organiseren? maatwerk ook mogelijk is. • In welke mate heeft de doelgroep behoefte aan • Denk vooraf na over de beschikbaarheid van online / afstandsonderwijs? geschikte mensen en middelen, passend bij de • Past de beoogde doelgroep van volwassen doelgroep en het opleidingstraject. studenten bij de huidige populatie van 16 -20 • Denk vooraf na wat de consequenties zijn van jarigen, zodat leertaken gezamenlijk aangeboden vrijstellingen voor het onderwijstraject, zodat kunnen worden? ‘gatenkaas’ in het rooster wordt voorkomen. • Kan de opleiding wellicht modulair worden • Zorg ervoor dat ook de examenmomenten flexibel ingericht, zodat onderwijs op maat makkelijker te in te plannen zijn. organiseren is?

Team organiseren en ontwikkelen – maatwerk voor volwassen studenten

Beschrijving van wat een team in dit procesgebied doet: Teams moeten in staat zijn om hun taken goed te kunnen uitvoeren, rekening houdend met de specifieke uitdagingen van het bieden van onderwijs aan volwassenen. Daarvoor wordt binnen de instelling samengewerkt met betrokken partners zoals afdeling HRM, financiën, bestuur etc. Team organiseren en ontwikkelen – maatwerk voor volwassen studenten Daarnaast onderhouden teamleden hun regionale netwerk. Dit bestaat uit formele en informele contacten met werkveld/bedrijven, gemeenten en/of UWV. Gespreksonderwerpen betreffen onder meer de gewenste en waargenomen kwaliteit van de gegeven opleidingen en de alumni, de opleidingsvraag in de regio, mogelijke subsidies, mogelijke samenwerkingsverbanden, geplande innovaties bij bedrijven, gevolgen van nieuwe of aangekondigde wet- en regelgeving. De opgehaalde informatie bepaalt mede de richting waarin het team zich wil ontwikkelen. Dit wordt verwerkt in het teamplan. Het team heeft in het teamplan ook aandacht voor de activiteiten die in het kader van onderwijs voor volwassenen uitgevoerd worden. Om tot het teamplan te komen kan het team zichzelf een aantal vragen stellen. • Welke ontwikkelingen binnen de instelling of daarbuiten zijn relevant voor het team? • Wat is de gewenste situatie als het gaat om het bieden van onderwijs voor volwassen, en wat vraagt dit van het team? • Wat is de huidige situatie van het team? • Wat zijn onze obstakels om de gewenste situatie te bereiken? • Welke (verbeter)acties kiezen we om onze gewenste situatie te bereiken? • Wat is er nodig om deze verbeteracties ook daadwerkelijk uit te voeren? Is er professionalisering nodig? • Welke samenwerking is er nodig om de doelen uit het teamplan uit te voeren, zowel intern als extern? Het teamplan biedt input voor de werkverdeling, professionalisering, onderhoud van de verbeteragenda, wijze van evalueren en verantwoorden. Het team komt regelmatig bijeen om zaken te bespreken die het gehele team aangaan. Het onderwijsteam hanteert een pedagogisch-didactische benadering die ontwikkeling, prestaties en welbevinden van volwassen studenten bevordert. Ook draagt het onderwijsteam daarnaast zorg voor de fysieke en sociale veiligheid van de studenten en heeft oog voor signalen van onveiligheid of bedreiging.

Team organiseren en ontwikkelen – maatwerk voor volwassen studenten Relevante links en handreikingen • • Brochure LLO Handreiking LLO – Derde leerweg Handreiking LLO – mbo-certificaten Handreiking LLO – Verkorting van mbo-opleidingen Handreiking LLO – Maatwerk en vrijstelling generieke eisen voor volwassen studenten Achtergrondinformatie voor onderwijsteams over versterken kwaliteitscultuur Onderzoek naar remmers en trekkers flexibiliteit mbo, van Kuijk e. a. , 2010) Tips • • Hulpvragen • Juist de samenhang tussen de visie, leiderschap en organisatie is van cruciaal belang. Soms zijn er wel goede ideeën over hoe het anders en beter kan, maar lukt het niet de organisatorische • voorwaarden te realiseren. Soms is er veel wil en bereidheid, maar ontbreekt het aan een goede analyse van de problematiek. • Het kan ook zijn dat het leiderschap vanuit het management het knelpunt is. Zorg ervoor dat deze onderdelen met elkaar verbonden worden. • • Wie binnen de organisatie heeft kennis van de visie, strategie van de instelling rondom LLO? Hoe betrekken we hen bij het ontwerpen en inrichten van het onderwijs voor volwassenen? Is bekend wat de ruimte van het team is om organisatorisch met LLO aan de slag te gaan? Hoe flexibel kunnen we het onderwijs organiseren? Is er voldoende expertise in het team aanwezig om klanten te helpen met het stellen van de goede klantvraag? Hoe zorgen we ervoor dat er in het team voldoende kennis aanwezig is over wet- en regelgeving rondom flexibel onderwijs voor volwassenen? Hoe betrekken we de klant / werkgevers bij het ontwikkelen van het onderwijsprogramma? Wie heeft hiervoor de expertise in huis? In hoeverre is er binnen het team ervaring met het bieden van onderwijs aan volwassenen? Voldoen onze docenten aan het competentieprofiel docent volwassen onderwijs? Is wellicht bijscholing nodig? Hebben de initiatieven van de onderwijsteams steun van ‘bovenaf’? Zo ja hoe wordt dit georganiseerd? Voelt het onderwijsteam zich ‘gedekt’? Hoe wordt deze steun vormgegeven? ( bv een visie op maatwerk en facilitering).

Meer weten? www. onderwijsenexaminering. nl www. levenlangontwikkelen. nl Contact? Dit is een eerste concept. We zijn benieuwd naar ervaringen en vragen. Neem gerust contact met ons op via: info@kennispuntmbo. nl