TARIMSAL YAPILARDA HAVALANDIRMA SSTEMLER Ziraat Fakltesi Tarmsal Yaplar

TARIMSAL YAPILARDA HAVALANDIRMA SİSTEMLERİ Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü

Havalandırma • Sıcaklık ve nem istenen düzeyde tutulabilir. • Zararlı gazlar dışarı atılarak ortam havası sağlık yönünden uygun hale gelir. • Verim olumlu etkilenir. • Yapı elemanlarının zarar görmesi önlenmiş olur. (nem yoğunlaşması önlenir. )

İyi bir havalandırma sisteminde gözönünde bulundurulması gereken noktalar şunlardır: • Yeterli sayı ve boyutta, uygun şekilde yerleştirilmiş hava giriş delikleri olmalıdır. • İçeri giren hava hayvanlar üzerinde hava cereyanı oluşturmayacak şekilde yönlendirilmelidir. • Yeterli kapasitede hava çıkış delikleri olmalıdır. • Havalandırma sistemi rüzgarlı ve rüzgarsız koşulda iyi bir şekilde çalışabilmelidir.

Havalandırma sistemi tipleri 1. Doğal Havalandırma 2. Mekaniksel Havalandırma

1. Doğal havalandırma • Doğal havalandırma, dışarıdaki soğuk havanın içerideki sıcak havanın yerini almak için zorlaması ve itmesi ilkesinden yararlanarak geliştirilmiştir.

1. Doğal havalandırmanın dezavantajları • Havalandırma deliklerinin ayarlanmasına dikkat edilmelidir. Ayarlama işleminin elle yapılması genellikle sorun yaratır. • Yüksek rüzgar hızı ve yönünün aniden değişmesi havalandırmayı olumsuz etkiler. • Sistemin randımanlı bir şekilde çalışabilmesi için iç ve dış hava sıcaklıkları arasında en az 5 -7 °C fark olmalıdır.

1. Doğal havalandırma sisteminin unsurları 1. Hava giriş delikleri 2. Havalandırma bacaları (Hava çıkış delikleri

1. Hava giriş delikleri • Bina içerisine giren taze ve soğuk havayı, duvarlar boyunca tavana doğru yöneltecek şekilde yerleştirilirler. • Hava giriş delikleri üç tipe ayrılır: a) Pencere altında bırakılan açıklıklar b) Vasistas tipi pencereler c) Duvarlarda açılan özel hava giriş delikleri

1. Hava giriş delikleri

1. Hava giriş delikleri • Boyutları 5 x 75 cm, 15 x 25 cm, 50 x 75 cm olabilir. • Toplam hava giriş delikleri yüzey alanı, havalandırma bacaları yüzey alanına eşit olmalıdır. • Hava giriş delikleri yapının tek veya çift cephesine yerleştirilebilir. • Hayvan sayısı fazla olan geniş barınaklarda, giriş deliklerinin her iki uzun cephe boyunca yerleştirilmesi daha uygundur.

2. Havalandırma bacaları • Havalandırma bacaları kirli havanın atıldığı yerlerdir. • Havalandırma bacalarının yapım ve düzenlenmesinde dikkat edilecek hususlar: 1. Boyutları en az 40 x 40 cm, en çok 100 x 100 cm olmalıdır. 2. En çok 100 m 3 bina hacmi için bir baca hesaplanmalıdır. 3. Baca etkili yüksekliği en az 4 m, bacanın mahyadan yüksekliği ise en az 0. 50 m olmalıdır. 4. Birden fazla baca gerekli ise, baca kesit ve yükseklikleri aynı olmalıdır.

2. Havalandırma bacaları

2. Havalandırma bacası kesit alanının bulunması • Havalandırmanın etkinliği açısından önemlidir. • Bacalarda hava akımı iç ve dış hava arasındaki sıcaklık farkı ile sağlanır. Q=Ax. V Q: Hava akımı (m 3/dak) A: Havalandırma bacası kesit alanı (m 2) V: Hava akımının ortalama hızı (m/dak)

2. Havalandırma bacası kesit alanının bulunması • Q değeri ısı dengesi konusunda açıklandığı şekilde hesaplanır. V = 6. 6 [h (ti - td)] ½ V: Hava akım hızı (m/dak) h: Havalandırma bacasının etkili yüksekliği (m) (hava giriş ve çıkış delikleri arasındaki düşey mesafe) ti, td: İç ve dış hava sıcaklıkları (°C)

2. Havalandırma bacası kesit alanının bulunması Q=Ax. V ise A = Q / V ‘dir. Eşitlikten havalandırma sistemindeki toplam baca kesit alanı bulunur. Toplam Baca kesit alanı (m 2) n = --------------------Bir bacanın kesit alanı (m 2) n: Baca sayısı (adet)

2. Mekaniksel Havalandırma • Rüzgarın olumsuz etkisinden ve sıcaklık farkından etkilenmez. Sürekli bir hava akımı sağlanır. • Mekaniksel havalandırmada hava akımı mekanik enerji ile sağlanır. • Temiz havanın bina içine alınması hava giriş delikleri veya fanlar yardımıyla olur. • Kirlenmiş havanın atılmasında ise hava çıkış delikleri veya fanlar kullanılır.

2. Mekaniksel Havalandırma • Mekanik havalandırma sistemleri üçe ayrılır: 1. Emici sistemler 2. Basıcı sistemler 3. Kombine sistemler

2. Mekaniksel Havalandırma

Basıcı ve emici sistemlerin karşılaştırılması • Basıcı sistemlerde yapının her tarafına istenilen miktarda taze hava kolayca dağıtılır. • Emici sistemlere göre daha fazla hava cereyanına neden olduğundan hayvan barınaklarında pek kullanılmaz. • Barınağın yalıtımı iyi değilse, yapı elemanları üzerinde nem yoğunlaşması daha kolaydır. • Basıcı sistemlerde yakın işletmelere barınağın kötü kokusu ulaşabilir. • Bu nedenlerle hayvan barınaklarında daha çok emici sistemler kullanılmaktadır.

Emici sistemler • Emici sistemlerde genişliği 10 m’ye kadar olan yapılarda fanlar duvarlara, 10 m’den fazla olan yapılarda ise çatıya konmalıdır. • Emici fanların çatıya yerleştirilmesi durumunda hava giriş delikleri uzun yan duvarlara eşit aralıklarla yerleştirilmelidir. • Fanların kapasiteleri belirlenirken yaz mevsiminde gerekli olan havalandırma miktarı dikkate alınır.

Emici sistemler

AYDINLATMA • Tarımsal yapılarda aydınlatma şiddeti işin kapsamına bağlıdır. (sağım ve tartı işleri ) • Yapılarda öncelikle doğal aydınlatmadan yararlanılmaya çalışılmalıdır. • Doğal aydınlatmada pencerelerden yararlanılır. • Pencere alanı gereksinimi saptanırken bölgenin iklim koşulları, binanın işlevi dikkate alınmalıdır. • A. O. = Pencere alanı/Taban alanı (1/10 – 1/ 25)

AYDINLATMA • Geceleri çalışılan hayvan barınakları, servis binaları ve konutlarda yapay aydınlatmaya gerek vardır. • Tarımsal yapıların projelenmesinde solar oriyantasyon da önemlidir. • Solar oriyantasyonda amaç, kışın binaların ısıtılmasında güneş radyasyonundan yararlanmak, yazın ise, bu radyasyondan korunmaktır.

Solar radyasyonda şu ilkeler gözönünde bulundurulmalıdır: • Kışın güneş enerjisinden yararlanabilmek amacıyla pencereler, binaların güney cephesine yerleştirilmelidir. • Pencere alanları arttırılmalıdır. • Fazla ısı kaybını önlemek için yalıtımı yüksek cam kullanılmalıdır. • Saçak ve gölgelikler yardımıyla yaz aylarında güneş ışınlarının binaya girmeleri kontrol altına alınmalıdır.

Solar radyasyon ilkesi