Tarihi stanbulun tarihi yarmadasna ilk olarak M 657de

Tarihi • İstanbul’un tarihi yarımadasına ilk olarak M. Ö. 657’de Megaralılar yerleşmiştir. • Megara, Yunanistan’ın Attik bölgesinde deniz kıyısında yer alan bir kenttir. • Megaralılar M. Ö. 676 yılındada da Khalkedon’a yerleşmiş ve koloniler kurmuşlardı.

Tarih • Zamanla tarihi yarımada tahıl, baharat, ipek, sanat eserleri, kıymetli madenler vb. ve Haliç’in sunduğu korunaklı liman imkanıyla hızla gelişti. • Ancak karşı kıyıda kendilerinden önce yerleşen ve bu zenginliği göremeyip tarihi yarımadaya yerleşmeyen diğer Megaralıları “Körler Ülkesi” yani Khalkedon (Kadıköy) adını verdiler.

Tarih • Megaralıların başında yer alan Bizas’ın Delphi kentindeki kahine kentini nerede kurması gerektiğine sorduğuna inanılır. • Kahin de ona kentini Körler Ülkesi’nin karşısında kurmasını söylemiştir. • Bu sebeple kurulan kente uzun süre Bizans, Byzantion ya da Byzanca denmiştir.

• M. Ö. 280 Makedon Saldırısı • M. Ö. 146 Roma İmparatorluğu’na bağlanma (özerk kent devleti) • M. S. 195 -196 Roma İmparatoru Septimus Severius kenti kuşatarak ele geçirdi.

• M. S. 330 I. Konstantinos Doğu Roma/Bizans İmparatorluğu’nu kurdu ve şehrin adı Konstantinapolis oldu. • Konstantinos Hristiyanlığı kabul edince kent Hristiyanlığın önemli kentlerinden biri haline geldi. • 391 yılına kadar Antik Roma Dini, Sonra Ortodoks Hristiyanlık

Batı ve Doğu Roma

İstanbul şehri, tarihte toplam 29 kere kuşatılmıştır • • • • 1) MÖ. 479 - Sparta kralı Pavsanias 2) MÖ. 408 - Atinalı Alkibiades 3) MÖ. 340 - Makedonyalı general Leon 4) MS. 197 - Romalı general Septim Sever 5) MS. 313 - Sezar Maksimianus 6) MS. 315 - Roma İmparatoru Konstantin 7) MS. 616 - İran hükümdarı Keyhüsrev 8) MS. 626 - Avarlar 9) MS. 654 - Emevi hükümdarı Muaviye 10) MS. 667 - Muaviye’nin oğlu Yezid 11) MS. 672 - Arap kumandanı Süfyan bin Avf 12) MS. 715 - Halife Ömer bin Abdülaziz 13) MS. 739 - Abdülaziz’in oğlu Süleyman 14) MS. 764 - Bulgar kralı Paganos 15) MS 780 - Abbasi halifesi Harunnürreşit 16) MS. 798 - Harunnürreşit’in kumandanı Abdülmelik 17) MS. 811 - Slavlar 18) MS. 820 - Slavlar 19) MS. 866 - Ruslar 20) MS. 914 - Bulgarlar 21) MS. 1048 - Torniçiuyos 22) MS. 1081 - Aleksis Komnen 23) MS. 1204 - Haçlılar 24) MS. 1261 - Mişel Paleolog 25) MS. 1396 - Osmanlılar (Yıldırım Bayezid) 26) MS. 1402 - Osmanlılar (Yıldırım Bayezid) 27) MS. 1414 - Yıldırım Bayezid’in oğlu Musa 28) MS. 1422 - Osmanlılar (II. Murat) 29) MS. 1453 - Fatih Sultan Mehmet

Ebu Eyyûb el-Ensarî • Vasiyeti üzerine İstanbul surlarının dibine gömüldüğüne dair bir rivayet vardır. • Rivayete göre daha sonra Akşemseddin mezarını bulur. • Şu anda onun adına bir türbe, kendi adı ile anılan Eyüp semtinde ve kendi adı verilen Eyüp Sultan Camii’nde bulunmaktadır.

Konuyla İlgili Hadis • "Kostantiniye muhakkak fethedilecektir. Onu fetheden emir ne güzel emir; onu fetheden ordu ne güzel ordudur. " [Müsned (v. 241/855)]

• 4. Haçlı Seferi olarak bilinir. Amaç Kudüs’ü ele geçirmek. • 13 Nisan 1204’de şehir ele geçirildi. Ayasofya’da dahil olmak üzere bütün anıtsal yapılar tahrip edildi, yüzlerce yıllık yazma kitaplar yakıldı. • Birçok değerli Bizans eseri Avrupa’ya taşındı. • 1261’de Palailogos Hanedanı kenti geri aldı ama Konstantinapolis Latin İstilası döneminde çok fakirleşti ve geriledi. 1204 Latin İstilası

İstanbul’un Fethi (1453) • İstanbul’un fethi tamamlandıktan sonra II. Mehmed’e lalası Akşemseddin şehre hangi kapıdan gireceğini sorar. • O da mevcut kapılardan değil yeni bir kapıdan gireceğini söyler. • Bu sebeple II. Mehmed’in şehre girdiği yere Yenikapı denmektedir.

Fetihten Sonra İstanbul • II. Mehmed kenti Osmanlı Devleti’nin başkenti ilan etmiştir. • Kenti imparatorluğun yapısına uygun bir şekilde kozmopolit bir kent yapmak istemiştir. • Türkler, Rumlar, Ermeniler, Yahudiler, Katolikler, Romanlar vb. İstanbul’un etnik ve dini gruplarından bazılarıdır. • Bu sebeple fetih sonrası Rumların kenti terk etmemesini istemiştir. • Fetih sonrasında Aya Sofya’daki Ortodoks Rumlara ünlü beratını vermiştir.

Fatih’in Beratı • “Kimse Patrik’e tahakküm etmesin. Kim olursa olsun hiçbir kimse kendisine ilişmesin. Patrik ve maiyetinde bulunan büyük rahipler her türlü umumi hizmetlerden sonsuza kadar muaf olsun. ” • “Kiliseler korunacak, evlenme, boşanma ve defin işleri kendi dini geleneklerine göre yürütülecek, paskalya yortusunun yapılmasına devam edilecek. Patrik ve maiyetinde bulunan büyük rahipler her türlü genel hizmetlerden muaf tutulacaklardır. ”

Fetihten Sonra İstanbul • Anadolu’dan Türkler, İstanbul’a getirilmiştir. • İstanbul’un ilk ahalisini Bursa, Bolu ve Balıkesir mıntıkasından gelen halk teşkil etmiştir. • Bursa ve Bursa havalisinin asil ve büyük aileleri evlerini İstanbul'a nakle başlamışlardı. Gelenler arasında Veliyüddin Zadeler, Fenârî Zadeler ve Çandarlı Zadeler başta bulunuyordu • Cide'den gelenler Cide Mahallesini, Konya Çarşambasından gelenler Çarşamba semtini, Karamandan gelenler Karaman Mahallesini ve Aksaray'dan gelenler de Aksaray semtini meydana getirmişlerdir. • Keza, Antalya, Akseki, Elmalı ve Manavgat tarafından da ahali gelmişti. Bunlardan esnaflık ve daha ziyade meyvecilik yaparlardı. Meyvecilerin en mühimleri Manavgatlı oldukları için bunlara Manav denmiştir

Fetihten Sonra İstanbul • Osmanlı Devleti fetihten sonra kentin adını değiştirmedi ve Konstantiniyye adını kullandı. • Osmanlı döneminde “Konstantiniyye”, “Stanpolis”, “Dersaadet”, “Asitane”, “Darülhilafe” ve “Makarrı Saltanat” olarak da adlandırılan şehrin adı Cumhuriyet'in ilanından sonra “İstanbul” olarak kabul edildi. • İstanbul’un Osmanlılar tarafından fethinden sonra bir sürü ismi vardır ancak bazı resmi isimlerin çok az kullanıldığını, bazılarının ise halk tarafından benimsendiğini söyledi. • Sultan 3. Mustafa hatt-ı hümayunlarında özellikle 'İslam şehri' anlamına gelen İslambol'u kullanmaktadır. (Bolu, Yunanca polis kelimesinin Türkçe telaffuzudur. Birçok kentin sonundaki bolu bu sebepledir. Tirebolu, İnebolu, , Safranbolu gibi) • Osmanlı döneminde en çok kullanılan isim, Konstantinopolis'in Arap diline çevrilen şekli “Konstantiniyye”dir. • Halk arasında mutluluk şehri anlamına gelen “Dersaadet” ve büyük dergah anlamında “Asitane” çok kullanılmaktadır.

Aya Sofya • Birinci kilise, İmparator Konstantios (337 -361) tarafından 360 yılında yapılmıştır. • İkinci Kilise, İmparator II. Theodosios (408 -450) tarafından 415 yılında yeniden inşa ettirilmiştir. • Günümüz Ayasofya’sı İmparator Justinianos (527 -565) tarafından dönemin iki önemli mimarı olan Miletos’lu (Milet) İsidoros ile Tralles’li (Aydın) Anthemios’a yaptırılmıştır. • IV. Haçlı Seferi sırasında İstanbul Latinler tarafından 1204 - 1261 yılları arasında işgal edilmiş, bu dönemde gerek kent, gerekse Ayasofya yağmalanmıştır. • Ayasofya, Fatih Sultan Mehmed’in (1451 -1481) 1453’te İstanbul’u fethetmesiyle camiye çevrilmiştir. • Ayasofya Mustafa Kemal Atatürk’ün emri ve Bakanlar Kurulu kararı ile müzeye çevrilmiş ve 1 Şubat 1935’de müze olarak ziyarete açılmıştır.

Aya Sofya-Mimar Sinan ? ? ?

Aya Sofya-Mimar Sinan ? ? ?

Selatin Camii Ne Demek? • Selatin camileri, Osmanlı Devleti, döneminde sultanların yaptırdıkları camilere verilen addır. • Saray geleneğinde selatin camilerinin yaptırılabilmesi bir padişahın selatin camisi yaptırması için önemli bir askerî zafer kazanması ve bu zaferle birlikte önemli bir savaş ganimeti ele geçirmesi gerekirdi. • Selatin camilerinin yapımına devlet kasasından takviye olmaz, yalnızca padişahın kişisel serveti kullanılırdı. • Önceleri sefere gitmeyen ve ganimet kazanmayan padişahlar selatin camisi inşa ettirmezlerdi ancak bu gelenek, I. Ahmet’in Sultanahmet Camii'ni inşa ettirmesiyle bozulmuş ve ganimet kazanma geleneği 18. yüzyılda tümüyle terk edilmiştir.

Selatin Camii Ne Demek? • Hünkâr mahfili vardır. • Birden fazla minareye sahiptirler. • Ramazan aylarında minareler arasına mahya asılır. • Büyük camilerdir. • 24 saat açık olmalıdırlar. • Süleymaniye, Sultanahmet, Fatih, Beyazıt, Selimiye vb….

Süleymaniye Camii

Fatih Camii

Sultanahmet Camii

Mimar Sinan • Camiler, mescidler, medreseler, türbeler, imaretler, darüşşifalar, suyolları, köprüler, kervansaraylar, mahzenler ve hamamlar • İstanbul’un su sorununu padişahın emriyle yaptığı suyollarıyla çözen kişidir.

Mimar Sinan • Havadan bakıldığında Süleymaniye’nin sağ alt köşesinde bulunan Mimar Sinan’ın türbesinin Rönesans çağındaki ressamların imzası gibi yer tuttuğu söylenmektedir

Ebusuud Efendi • 1533'de İstanbul kadılığı görevine atandı; sonra Bursa kadılığına geçti ve 1537'de Rumeli kazaskerliği görevi verildi. Sultan I. Süleyman devrinde 1545 tarihinde Şeyhülislamlığa getirildi. Başar ılı olduğu için Sultan I. Süleyman'in ölümünden sonra, II. Selim devrinde de görevini sürdürdü. • Kanuni Sultan Süleyman’ın şehitlikle ilgili bir sorusuna “nameşru’ olan nesneye emr-i sultani olmaz” sözü tarihe geçmiştir.

Şeyhülislam • Şeyhülislam, ilmiye sınfının başında olan kişidir. • Yayınladıkları fetvalar Şer’i hukuka istinaden verildiğinden önemlidir. • Bir hususta dinin değer hükmünün merak edilmesi ya da bir söz, hareket, davranış ya da bir olayın dini açıdan nasıl karşılanması gerektiğinin öğrenilmesi için sorulur. • Şeyhülislamların verdiği fetvalar gelecekte dikkate alınır ve hüküm verecek kadılar benzer olaylara ilişkin fetvaları araştırırlar.

Piri Reis • Pîrî Reis seferden sonra, tuttuğu notlardan Bahriye için bir kitap yapmak amacıyla Gelibolu'ya döndü. Derlediği denizcilik notlarını bir Denizcilik Kitabı (Seyir Kılavuzu) olan Kitab-ı Bahriye'de bir araya getirdi. • 1554’de padişah fermanıyla idam edildi.

Lale Devri • Ebced hesabıyla Allah ve Lale kelimeleri 66 rakamına denk geliyor. • Lale kelimesi tersten okununca hilal kelimesi ortaya çıkmaktadır. Camilerin kubbesinde hilal bulunmasının sebebi budur.

Lale Devri • Klasik Osmanlı mimarisinden Barok üslupla yeni bir mimariye geçişi ortaya koyar. “Aç Besmeleyle, iç suyu, Han Ahmed'e eyle dua” Hicri 1141 (Miladi 1728)

Mezar Taşları • Türk toplumunda, mezar taşlarının, adeta bir mesaj panosu olarak kullanıldığının, en güzel örneklerinden biridir. • İstanbul barındırdığı eserlerle bir nevi açık hava müzesidir. • Taşların serpuş denilen baş kısımları incelenerek önemli bilgilere ulaşılabilirdi. Özellikle Osmanlı döneminde bir kişinin bulunduğu sosyal zümre, ekonomik durum ve yaptığı meslek onun kabir taşına bakılarak anlaşılabilirdi.

Mezar Taşı Yazılarından Örnekler • • " Elbaki. . Merhum ve gafur ilarahmete rabbülgafur karı dırdırından vefat eden Esseyid Halil Ağa'nın ruhuna fatiha" Beni kurşun değil, karı dırdırı öldürdü. . • Erkek neslini tüketemeden gitti. (15 defa evlenen bayanın mezar taşı) • Kadınları sonunda anlamayı başaran adamı duydun mu? . (Kimseye anlatmaya fırsatı olmadan, gülmekten ölen adamın mezar taşı) Bu onun ikinci ölümü birincisi onun evlendiği gündü. (Mutsuz bir kocanın mezar taşı) • • Artık karısı geceleri nerede olduğunu biliyor. (Çapkın bir adamın mezar taşı) • İnsanlar ölünce en son kalbi durur, Rahmetli karımın dili durdu. • Dünyaya geldi ziyade, bulamadı bir piyade, açılmadan iade. (Hiç evlenmemiş bir kızın mezar taşı)

Balyan Kardeşler • Beş kuşak boyunca Osmanlı Devleti’ne mimarlık yapmış Ermeni bir ailedir. • Osmanlı mimarisinin son dönemine damga vurmuşlardır. • Ancak Osmanlı mimarisinden özünden kopuşuna yol açtıkları iddia edilmektedir.

Beylerbeyi Sarayı

Çırağan Sarayı

Malta Köşkü

Dolmabahçe Sarayı

Mecidiye Camii

Nusretiye Camii