TANISAL RADYOLOJ ve SALIK ALIANI RADYOLOJDE RADYASYON KORUNMASI

TANISAL RADYOLOJİ ve SAĞLIK ÇALIŞANI

RADYOLOJİDE RADYASYON KORUNMASI AMAÇ ----Tetkiki yapan personel ----Tetkiki yapılan hasta, ----Röntgen ünitesinin komşuluğundaki alanlarda bulunan insanların radyasyon korunmasıdır.

Tanısal Radyolojide NASIL KORUNALIM? IAEA, ICRP(Uluslar Arası Atom Enerjisi Kurumu), IRCU, WHO, ISO 1. GEREKLİLİK (JUSTİFİCATİON) (Net bir fayda sağlamayacak hiçbir radyasyon Uygulamasına izin verilemez) Hastalar ve Radyasyon Çalışanları Gereksiz ve Sonuç Vermeyecek Şekilde Işınlanmamalıdır. Max. KV, Minimum Mas tercih edilmelidir kolimasyon mutlaka yapılmalıdır. Bu İlkeler Özellikle ÇOCUK ve HAMİLELER için daha Önemidir

2. UYGULAMADA ETKİNLİK (OPTİMİZASYON) Mümkün olan en düşük DOZUN verilmesi As Low As Reasonably Achievable= ALARA -Tüm Uygulamalarda Kurallara Uyma -Tekrardan Kaçınma -Yetkisiz Kişilerin Çalışmalarının engellenmesi -Personelin Periodik Eğitimi

3. KİŞİSEL DOZ VE RİSK SINIRLARI (Mesleksel, Diğer Çalışanlar ve Tüm toplumu kapsar) • Doz Sınırları : Radyasyonun Deterministik ( Erken dönem etkileri ) ve Stokastik Etkileri (uzun Dönem etkileri ) için Belirlenir. ( Alınan Doz: Yılda en fazla 50 m. Sv, arda 5 yılın ortalamasının 20 m. Sv altında olması, 18 yaşın altında kişiler radyasyonla çalışamaz vb. ). • Periodik Kan Kontrolleri • (Yüksek doz alımında Lenfositler artar, granülosit ve trombositler azalır. Eritrositlerde etki geç görülür ve x-ışını etkisinin önemli olduğunu düşündürür) • Kişisel Dozimetreler • Radyasyon Alanları düzenlenmesi (Denetimli / Gözetimli) • Ruhsatlandırma

ZAMAN MÜMKÜN OLDUĞU KADAR AZ SÜRE MESAFE MÜMKÜN OLDUĞU KADAR UZAKTAN BARİYER ARADA BİR ENGEL İLE Ç A L I Ş

Röntgen teknisyeni & X-Işını AŞKI SENİ UZAKTAN SEVMEK AŞKLARIN EN GÜZELİ (Platonik Bir aşk hikayesi) NE SENİNLE NE DE SENSİZ

TETKİKLERE GÖRE EFEKTİF DOZ DEGERLERİ § § § AKCİĞER GRAFİSİ: 0. 1 m. Sv KRANİUM GRAFİSİ: 0. 2 m. Sv ( 2 Akc) LSV : 1. 3 m. Sv ( 13 Akc) MAMMOGRAFİ : 0. 7 m. Sv IVP : 1. 6 m. Sv (16 Akc) KOLON GRAFİSİ : 4. 05 m. Sv (40, 5 Akc)

Maksimum Müsaade Edilebilir Dozlar § Radyasyon çalışanlarında § § § - Tüm vücut (gonad, kan yapıcı hücreler ve lens için) - Deri - Eller - Diğer organ, doku yada sistemler Diğer insanlarda Öğrencilerde Gebelikte (Ebriyo ve fetus dozu) (gebelik süresince) 5 rem/yıl 15 rem/yıl 75 rem/yıl 15 rem/yıl 0, 1 rem/yıl 0, 5 rem

İZİN VERİLEN DOZ LİMİTLERİ § Tüm hayat boyunca alınabilecek müsaade edilebilir doz: D= 5(N-18) rem § 18 yaş altı radyasyonda ÇALIŞAMAZ. § Yılda en fazla 50 m. Sv (5 rem) , Ard arda 5 yılın ortalamasının 20 m. Sv altında olmalıdır. § Haftalık maksimum doz 1 m. Sv (0. 1 rem) (Film dozimetre ile en az 0. 02 rem=0. 2 m. Sv ölçülebilir)

İZİN VERİLEN DOZ LİMİTLERİ § Portal Radyografi ve floroskopi radyolojide alınan dozların % 90’ını oluşturur. § İnsan vucudu için zararlı radyasyon alt sınırı 0. 24 SV= 240 m. SV =0, 24 rem olarak düşünülmektedir. ( Riskin sıfırlandığı bir alt deger yoktur. ) (Radyoloji Çalışanları Yılda en fazla 50 m. Sv (5 rem) , Ard arda 5 yılın ortalamasının 20 m. Sv altında olmalıdır. Haftalık maksimum doz 1 m. Sv (0. 1 rem) dir)

RADYOGRAFİ CİHAZI KULLANIMINDA DİKKAT EDİLECEKLER § En uygun doz seçilmelidir. § Uygun olan doz sınırları içinde yüksek k. Vp , § § § düşük m. As ile çalışmak hasta dozunu düşürür. Grafi tekrarından kaçınılmalıdır. Kolimasyon Tüp-hasta mesafesi portabl cihazlarda 30 cm, floroskopide 45 cm, direkt radyografide 100 cm den az olmamalıdır.

§ Banyo kalite kontrolü yapılmalı, § Koruyucu bariyerler kullanılmalı, § Portabl röntgen çekimlerinde mutlaka kurşun önlük bulundurulmalı, ekspojur düğmeleri 180 cm’e kadar uzaklaştırılabilmelidir.

Fluoroskopi ve Anjiografi Cihazları § Görüntü tüpü hastaya en yakın konumda olmalı, § 5 dk uyarı sesi bulunmalı, § İmaj çapı optimum boyutta tutulmalıdır.

Diğer Hususlar -Hastanın eski filmlerinin degerlendirilmesi, -Hassas organlara min. doz verecek pozisyonların seçilmesi, ---Cihazın tüm incelemelere ait ve değişik hasta kalınlıklarına göre en iyi Yüksek k. V, en düşük m. A değerlerinin belirlenerek kontrol paneline yazılması,

-Otomatik ışınlama kontrolü olması durumunda ( otomatın ) tercih edilmesi , kalibrasyonun dikkatli yapılması, -Röntgen çekim odalarının kapısı çalışma sırasında mutlaka kapalı tutulması, - X-ışını tüpü doğrudan kapıya, kontrol paneline, yönlendirilmemesi, meşgul alanlara - Kurşun önlük gibi koruyucular yırtılma ve çatlakların kontrolü açısından periodik olarak skopi veya grafi ile kontrol edilmesi dozu düşürecek çok önemli özelliklerdir.

ALARA As Low As Reasonably Achievable RADYASYONLA AŞK Çok Kısa Süreli En Uzaktan Bir Kalkan Arkasından

GEBELİK Hamile teknisyen § Hamilelik süresince 500 rem’den (10 m. Sv= 1 rem) az doz alınmalıdır. § Hamile teknisyenin, floroskopi, anjiografi ve portabl radyografi incelemelerine girmemesi gerekir. § Gerekirse fetal doz tahmini için karın bölgesine ayrı bir dozimetre koyulabilir.

Hamile Hasta 1 § Hamile olma olasılığı bulunanlarda, pelvis bölgesine radyolojik tetkik yapılacaksa, menstrüasyon başladıktan sonraki 10 gün içinde yapılmalıdır. § Uygun kollimasyon yapılarak ve pelvis bölgesi kurşun koruyucularla örtülerek bu 10 günlük dönemin dışında da tetkik yapılabilir. § Acil durumlarda bu kural uygulanmaz. (ölüm tehlikesi) § Radyoloji departmanlarında, hamileleri uyarıcı yazılar bulunmalıdır.

Hamile Hasta 2 § Hamile hastalarda, özellikle ilk üç ay içinde, radyolojik tetkikten mümkün olduğunca kaçınılmalıdır. § Eğer kranyum ya da akciğer gibi uzak vücut bölgeleri incelenecekse uterus bölgesi kurşun koruyucularla örtülmelidir

Hamile Hasta 3 § Eğer hamile bir hastaya film çekilmişse, fötal dozu hesaplaması gerekir. § Hesaplama sırasında yapılan tetkik, alınan film sayısı, kullanılan k. Vp ve m. As değerleri göz önünde bulundurulur. § Bu işlemin, radyasyon fizikçileri yada, , radyoloji uzmanları tarafından tablolardan yararlanılarak tahmini olarak belirlenir. § Işınlama sırasındaki hamilelik yaşı da önemlidir.

Hamile Hasta 4 § Hesaplanan fötal doz hamileliğe devam ya da gebeliğin sonlandırılması kararı için önemlidir. § 25 rad fötal zarar sınırı olarak bilinir. § Bununla birlikte bu doz seviyesinde mental gelişim anomalilerinden bahsedenler de vardır. § 10 -26 rad üstünde, gebeliğin sonlandırılmasına dozu aldığı gebelik dönemi, ailenin isteği, diğer sosyal ve ekonomik durumlar gözönüne alınarak karar verilir. § 25 rad üzerinde ise fötal anomali riskinin yüksek olması nedeniyle gebelik sonlandırılır.

10 TEMEL KURAL § § § § 1 - Güvenlik konusunda detaylı bilgi sahibi olmak, 2 - Zaman, uzaklık ve bariyere dikkat etmek, 3 - Primer X-ışınına maruz kalmamak, 4 - Koruyucu engellerden ve koruyucu giysilerden faydalanmak, 5 - Dozimetreyi her zaman taşımak, 6 - Hastayı tutmamak, 7 - Hastayı tutan kişinin kurşun koruyucu kullanmasını sağlamak, 8 - Hamile olma olasılığı olanlarda tetkiki menstruasyonun ilk 10 gününde yapmak, § 9 - Tetkik için sadece gerekli alana ve en az miktarda ışın vermek, § 10 -Uygun gonad korunması yapmak.

Radyasyondan korunmak için § HANGİ YİYECEKLER YENMELİ --- Beyaz renkli yiyecekler yiyin. Toksik maddelerin vücuttan atılımını sağlar ( Süt- Ayran- yoğurt vs) Kırmızı renkli yiyecekler kansere karşı etkilidir. . ----Yiyeceklerinizde, tarcın kullanın, ---- sabah röntgende çalışanlar öğlen çalışanlara göre daha az radyasyon alır. . ( ortamda saçılan radyasyon. . ) ---- Mutlaka havalandırma çalıştırılmalı, hava sirkülasyonu yapılmalı. . ---- Röntgen ünitesinde en tehlikeli birimler, Skopi Portabl, Kolon çekimleridir…

İLGİNİZ İÇİN ÇOK TEŞEKKÜRLER