Tampon zeltiler Az miktarda asit veya baz ilavesiyle

Tampon Çözeltiler Az miktarda asit veya baz ilavesiyle p. H’sını fazla değiştirmeyen çözeltilere tampon çözeltiler denilmektedir. Tampon çözeltiler zayıf asit ve onun konjuge bazının karışımından oluşmaktadır. Tampon çözeltiler su ile seyreltilmeye karşı duyarlı değillerdir ve p. H larını korurlar. Tampon çözeltiler için çözeltideki bileşenlerin mutlak konsantrasyonları önemli olmayıp ve çözeltinin p. H’ını belirleyen [Asit]/[Baz] oranıdır. Bu konsantrasyon oranları değiştirilerek istenilen p. H değerinde tampon çözelti hazırlanabilir.

Tampon Çözelti Çeşitleri Başlıca beş sınıfta incelenmektedir. 1. Zayıf Asit+ zayıf asidin tuz karışımı : Asidik tampon Asetik asit +sodyum asetat karışımı asidik tampon özelliği göstermektedir. 2. Zayıf Baz+zayıf bazın tuz karışımı : Bazik Tampon Amonyak+ amonyum klorür bazik tampon özelliği göstermektedir. 3. Poliprotik asitlerin birbirini takip eden tuzları Fosforik asit+primer fosfat, primer fosfat+ sekonder fosfat……. .

4. Çok kuvvetli asitler p. H değeri 3 e eşit veya daha küçük olan kuvvetli asitler asidik tampon özelliği gösterebilir. 5. Çok kuvvetli bazlar p. H değeri 11 e eşit veya daha büyük olduğunda bazik tampon özelliği gösterirler. Tampon çözeltiler p. H=Ka 1 veya p. OH=Kb 1 aralığında en iy tampon etkisi göstermektedir.

Tampon çözeltilerde p. H hesaplaması: 1. Zayıf Asit+ zayıf asidin tuz karışımı : Asidik tampon p. H hesaplanması CH 3 COOH+Na. CH 3 COO karışımından oluşan bir asidik tamponun p. H sını hesaplamak için ; p. H = p. Ka+ log [Tuz]/[Asit]

Örnek: 0. 1 mol CH 3 COOH ve 0. 4 mol Na. CH 3 COO karışımından oluşan tampon çözeltinin p. H değerini hesaplayınız? (CH 3 COOH için Ka=1. 8 x 10 -5) Çözüm : p. Ka = -log 1. 8 x 10 -5 = 4. 74 p. H = p. Ka+ log [Tuz]/[Asit] = 4. 74 + log 0. 4/0. 1 = 4. 74+0. 60 = 5. 34

2. Zayıf Baz+zayıf bazın tuz karışımı : Bazik Tampon p. H hesaplanması: NH 4 OH+ NH 4 Cl klorür karışımından oluşan bir bazik tamponun p. OH sını hesaplamak için ; p. OH = p. Kb+ log [Tuz]/[Baz] p. H = 14 - p. OH şeklinde hesaplanır

Örnek: 0. 1 mol NH 4 OH ve 0. 4 mol NH 4 Cl karışımından oluşan tampon çözeltinin p. H değerini hesaplayınız? (NH 4 OH için KB=1. 8 x 10 -5) Çözüm : p. KB = -log 1. 8 x 10 -5 = 4. 74 p. OH = p. Kb+ log [Tuz]/[Baz] = 4. 74 + log 0. 4/0. 1 = 4. 74+0. 60 = 5. 34 p. H = 14 -5. 34 = 8. 66

Seyreltme Değeri: Bir tampon çözeltinin eşit hacimde su ile seyreltilmesi durumunda p. H daki artmaya seyrelme değeri adı verilmektedir. Matematiksel olarak p. H = p. H 2 – p. H 1 formülüyle hesaplanır.