talassemiya Haz Irlad I bilova nar liyeva Aysun

talassemiya Haz. Irlad. I : Əbilova İnarƏ Əliyeva Aysun 9 E

Talassemiya

Bu anemiya növü əsasən Azərbaycanda, azaz hallarda isə Gürcüstanda, Tacikistanda, Özbəkistanda təsadüf edilir. Talassemiya irsi xəstəlikdir. Talassemiya zamanı qanın rəng göstəricisi aşağı enmiş olur. Qanda dəmirin miqdarı bu zaman ya norma daxilində, ya da artmış ola bilər. Eritrositlər özlərində olan patologiya nəticəsində vaxtından qabaq parçalanırlar. Bu anemiya zamanı bir çox hallarda bilirubinin (zülal) qanda miqdarı yüksəlmiş, dalaq isə böyümüş olur. Talassemiyanın əlamətlərindən biri də qanda nişangahvari (formaca nişangaha bənzədiyi üçün) eritrositlərin olmasıdır.

Talassemiya uşaqda erkən olaraq təzahür etdiyi halda, o, uşağın fiziki və əqli inkişafının ləngiməsinə, üz skeletinin kobud dəyişikliyinə (kvadrat kəllə, yəhərvari burun, dişlərin yerdəyişməsi, alt və üst çənələrin üst-üstə düşməməsi və s. ) səbəb olur. Belə uşaqlarda bir qədər sarılıq qeyd edilir, onlar tez-tez infeksion xəstəliklərə yoluxurlar.

Ağır talassemiya formalarında uşaqlar həyatlarının birinci ilində ölürlər. Orta ağır talassemiya halında uşaqlar yetkin yaşa qədər yaşaya bilirlər. Talassemiyanın bir qədər yüngül formasında qanın rəng göstəricisi aşağı olsa da, orqanların zədələnməsi baş vermir, dalaq isə bir qədər böyümüş olur. Dəmirdefisitli anemiyada dəmir preparatlarının qəbul edilməsi qanın tərkibinin yaxşılaşmasına səbəb olurdusa, talassemiya zamanı dəmir preparatlarının qəbul edilməsi əksinə olaraq xəstə üçün zərərli təsirə malikdir.

Talassemiya müalicə olunmayan xəstəlikdir. Xəstə uşağın vəziyyətini ona qan köçürməklə yüngülləşdirmək olur. Talassemiyanın daha bir müalicə üsulu isə sümük iliyinin köçürülməsindən ibarətdir. Talassemiyanın ən ağır formalarına əksər hallarda bir-biri ilə qan qohumluğu olan nigahlarda təsadüf edilir. Ona görə də belə nigahlara yol verməmək məsləhət görülür. Bir-biri ilə yaxın qohum olan gənclər ailə qurmalarında təkid etdikləri halda isə, gələcəkdə ağır patologiyalı (məsələn, talassemiya) uşaqların doğulmaması üçün, onlar müvafiq tibbi müayinədən (həmçinin genetik) keçməlidirlər.

TALASSEMIYANI N NÖVLƏRİ Talassemiyanın 2 növü - Major və Minor talassemiya növləri vardır. Major β talassemiyanın əsas tipidir və Kule anemiya adlanır. Bu əsasən β zəncirinin az olması və ya heç olmamasından irəli gəlir və Avstraliyada ən çox yayılmış tipdir. Anemiyanın ciddi formasında qan xəstəliyi insanın tez yorulmasına və oksigen çatışmamazlığına səbəb olur. Anemiya insan həyatının ilk illərində baş verir. Bu tip insanlara tez-tez qan tələb olunur və həm də zülallarında dəmirin rolu nəzərə alınır. Dəmir insanın ürək, qaraciyər və digər orqanlarının bərpasında iştirak edir. Minor α və β talassemiya tipləri əsasən talasemiyaının yumşaq formalarıdır və çox müalicə tələb etmir. Minor talassemiya tutulanlar mutasiya daşıyıcı adlanırlar. Bəzi hallarda insan hər iki talassemiyanı özündə gəzdirir.

TALASSEMİYA DAŞIYICISI NƏ DEMƏKDİR? Daşıyıcılıq irsidir. Ana və atadan uşaqlara keçə bilər və həyat boyu davam edir. Daşıyıcılar xəstə deyildilər. Az dərəcə qanazlığı və solğun görünməkdən başqa hər hansı bir narahatlıqlar ola bilməz. Daşıyıcılar daşıyıcı olduqlarını ancaq xüsusi bir qan testi ilə öyrənə bilərlər.

QAN TESTİ NƏ ZAMAN KEÇİRİLMƏLİDİR? Evlənməzdən öncə hər gənc bu testdən keçməlidir. Bu testdə məqsəd evlənməyin deyil, daşıyıcıları müəyyən edərək xəstə uşaqların doğulmasının qarşısını almaqdır.

*http: //cdn. trend. az/media/thumbnails/410 x 307/2 013/02/14/blood_labaratory. jpg *http: //simptom. org/wpcontent/uploads/2014/05/t alassemiya-405 x 180. jpg *http: //medportal. az/wpcontent/uploads/2016/02/ 1456305840 talassem-300 x 151. jpg *http: //fb. ru/misc/i/gallery/28542/790984. jpg