Takornariaqarnermi kisitsisit Nalunaarusiaq 2018 Sermersooq Kangia Aallaqqaasiut Nunap

Takornariaqarnermi kisitsisit Nalunaarusiaq 2018 Sermersooq Kangia

Aallaqqaasiut Nunap immikkoortuinut nalunaarusiat ukioq manna assut kinguaattoorfiusimapput, 2018 -imut umiarsuarnut takornariartaatinut kisitsisit piginagit saqqummersinnis-sai isumaqanngimmat, taakkulu aatsaat 27. 08. 19 stat. gl-ikkut saqqummerlutik. Kalaallit Nunaanni Naatsorsueqqissaartarfiup tikittunik nalunaarsuinerit assut kingusissukkut tiguneqartut utaqqisimavai. Umiarsuarnut takornariartaatinut kisitsisit qanittukkut saqqummersinneqartut 2017 -imiit 2018 -imut nuna tamakkerlugu 19, 8%-imik angikannersumik siuariaateqarsimasoq takutippaat. Taamaattorli Sermersooq Kangiani -20, 6%-imik kinguariaateqarsimavoq, taannalu uterfigeqqikkumaarparput. Nalunaarusiaq manna naatsoq nunap immikkoortuinut tunngatitaq nalunaarusiap nunamut tamarmut tunngatitap uiguneratut atuassallugu assut unnersuunnarpoq, takornariaqarnermi kisitsisit immikkoorutai amerlaneroqisut uani sammineqarmata kisitsisillu tunngavigineqartut tutsuiginarnerullutik. Sermersooq Kangia tassaavoq nunap immikkoortua ingerlasussanik piareersaaneq aqutsinerlu pillugit immikkut illuinnartunik unammilligassaqartoq, tamannalu Visit Greenlandimi najukkami takornarialerisartunit akuttunngittumik ukiut ingerlanerini tusartarsimavarput. Tassaasinnaavoq sikut ingerlaartut aasakkut takornariaqarfiup nalaani immakkut angallannermik mattussisinnaasartoq aamma takornarissat Tasiilamut angalanerminni imaalitsiaannaq Kulusumi aqqutissaarussinnaasarnerat, sila peqqutigalugu imaluunniit helikopteri arlaannik peqquteqartumik pissarsiarineqarsinnaasimanngimmat. Tamatuma saniatigut 2018 -imi ukiumi takornariaqarfik unammillernartarsimavoq issangertarsimammat, siallerluni anorersuarlunilu, angalaarnerillugooq amerlasuut taamaatiinnartariaqarsimallutik (qimusserarneq, pisulluni angalaarneq, helikopterimiit sisorartitsineq il. ). Kisitsisit pissarsiarineqarsinnaasut najoqqutaralugit nalunaarusiamilu matumani immikkut isiginiarneqartut tikkuussisoq ajunngitsoq minnerpaamik ataasiuvoq tassalu unnuinerit tunineqarsimasut amerlassusaat ataatsimut katinnerat. Taava tikeraat amerlassusaat pillugit aamma ilaasut nunat allamiut Kulusumiit timmisartunut avammukartunut ilaasut amerlassusaat eqqarsaatigalugit pitsaanngitsunik tikkuussisoqarnera qamannga isumassarsiamut akerliuvoq. Nunap immikkoortuanut nalunaarusiami matumani kisitsisit pigineqartut qimerluussavagut sapinngisarlu naapertorlugu akusiorniassallugit. Ukiuni kingullerni arlariinni Islandimi unnuinernut kisitsisit milliartorsimanerat malunnarsiartorpoq (statice. is), ukiuni amerlalaartuni annertuumik siuariartortarsimasinnarlutik. Tamanna WOW Air’ip akiliisinnaajunnaarneranik kisimi peqquteqanngilaq Islandimili takornarialerinermik inuussutissarsiortut naapertorlugit Island ornittakkatut piumaneqarnerata ataatsimut isigalugu appariarsimanera. Tamanna taamaalereersimanngippat Sermersooq Kangianut ornittakkatut sunniuteqarnerlussinnaavoq, nunammi immmikkoortuani tassani takornarissat tamangajammik Islandikkoortarmata. Illua’tungaatigut immaqa aamma Island nuannarineqarpallaarunnaarsimavoq takornarissat amerlasuut ornittakkatut ’ aserorsimanngitsutut’ misigiunnaarsimammassuk, taamaassimappallu nunatsinnut iluaqutaasinnaavoq, ukiunimi kingullerni niuffaffinnik misissuinertigut paasisimagatsigu nunarput taamatoqqinnaaq ornittakkatut misigisassarsiorfittut ’aserorsimanngitsutut’ aamma ’inunnik-ulikkaanngitsutut’ isigineqartarmat. Takornarissat ornitassanik nutaanik nassaarineqarsimanngitsunillu ujaasisuaannarput taamaammat nunarsuarmi tamarmi takornariaqarnikkut niuffaffimminut inissinniaraanni periarfissat atorluarneqartariaqarput.

Ilaasut nunap immmikkoortuata mittarfiinit 2 -nit avammut timmisartortut 2018 -imi timmisartunut Islandimut aallartunut ilaasut 96, 3%-ii nuna najugaqarfik pillugu nalunaarsorneqarsimapput, tamannalu niuffaffimmi suminngaanneernerisa agguataarnerat pillugit kisitsisinik atorsinnaasunik pissarsiffiusimalluni. 2017 -imi taamaallaat 63, 0% nalunaarsorneqarsimapput, taakkulu naatsorsueqqissaarnikkut atorsinnaasimanatik, taamaattumillu 2018 -imi siuariartorsimanerup tutsuiginartumik missingersornissaa ajornakusoornartillugu kisitsisit 2017 -imeersut naleqqiunneqartarmata. Taamaammat ilaasut nunat allamiut -3, 0%-imik ikileriarsimanerat annertungaatsiartumik sillimaffigisariaqarput. Nerlerit Inaanni mittarfimmi i. Padip nalunaarsuinermut atortartup internetimut attaveqarnera assut allanngorarsimavoq, taamaattumillu 2018 -ip ingerlanerani nalunaarsuisoqanngingajassimavoq. Kulusumit kisitsisit ataatsimut isigalugit takutippaat immikkoortut pingaarnerit suli tassaasut USA, Tyskland, Europami Allat, Danmark, Island aamma Tuluit Nunaat.

Nunap immikkoortuani unnuinerit amerlassusaat Ukiuni kingullerni 2 -ni nunap immikkoortuani siniffinnik tigusisinnaassutsip affaasa missaannit inuiaassutsit agguataarnerat nassiunneqartarsimanngilaq. Nunap immikkoortuani unnuisarfiit anginerusut tamaasa ataatsimut kisinneri kisiisa nassiuttalersimavaat (unnuinerit amerlassusaat aamma tikeraat amerlassusaat). Taamaannerata kingunerisaanik nunap immikkoortuanut tamarmut kisitsisit naatsorsueqqissaarnikkut atorsinnaanngillat, taamaattumillu niuffaffimmikkoortut pillugit iluamik paasinartumik pissarsiffissaanngilaq. Neriuutigaarput unnuisarfiit pineqartut kingumut naluaarsukkanik nassiussisaleqqikkumaartut immikkoortut akornanni qanoq agguartaarsimanerannik ilanngussisunik. Titartagartaliussami saamimmiittumi takuneqarsinnaavoq Tyskland, Italien, Frankrig, USA, Europami Allat, Tuluit Nunaat aamma Danmark niuffaffiusut pingaarnerit. Unnuinerit ataatsimut katinneranni 19, 5%-imik siuariarneq tupaallannarsinnaavoq tikeraat ataasiakkaarlugit amerlassusaannut tamarmiusut kinguariaataannut naleqqiukkaanni (quppernerup tullia takuuk). Siuariarneq pissutsinut piviusunut naapertuussimappat ajunngitsupilussuuvoq, tassa unnuinerit tunineqartut amerlassusaat unnuisarfiit kaaviiaartitaannut takussutissaalluarnerummat tikeraat ataasiakkat amerlassusaannut naleqqiullugu, assigiinngittarmat tikeraap ataatsip agguaqatigiissillugu unnuinernik qassinik pisisarnera (unnuisarfikkuutaartumik), aamma inimi ataatsimi tikeraat qanoq amerlatigisut marluutillutik (imaluunniit amerlanerit, ininik marluuttarianik anginerusunik peqarsimappat) sinittarnersut assigiinngittarmat.

Nunap immikkoortuani tikeraat ataasiakkaarlugit amerlassusaat Qamannga isumassarsiamut akerliusutut ippasissinnaavoq tikeraat amerlassusaasa ataatsimut katinnerat -6, 3%-imik appariarsimammat, uffa unnuinerit amerlassusaasa ataatsimut katinnerat 19, 5%-imik siuariarsimasoq. Kisianni pissutsinut piviusunut naapertuussimappat ima isumaqarpoq tikeraat tamarmik agguaqatigiissillugu 2018 -imi unnuisarfikkuutaartumik unnuinerit amerlanerungaatsiartut pisiarisimagaat 2017 -imut naleqqiullugu. Nunap immikkoortuani takornarialerisartut oqaloqatigisimavagut, taakkulu oqaluttuarput 2018 -imi ’takornarissat ulluinnartut’ annertuumik ikinnerusimasut (ullormi Islandimiit tikinnerminni uteqqittartut), taannalu agguaqatigiissillugu tikeraamut ataatsimut unnuinernik amerlanerusunik tunisaqarsimanermut tunngavigisat ilagigaat. 2017 -imi unnuisarfikkuutaartumik tikeraap ataatsip agguaqatigiissillugu unnuisarsimanera 3, 4 -uvoq, 2018 -imi 4, 4 -ulluni (tamarmik nunatsinneersut ilanngullugit, immikkoortunut agguarlugit kisitsisit atorsinnaasut piginnatsigit). MAL: Timmisartut helikopterillu kinguaattoorneri taamaatittarnerilu annikitsumik siuariarnermut uunga ilanngussisimasinnaapput. Unnuisarfikkuutaartumik tikeraap ataatsip agguaqatigiissillugu amerlanerusunik unnueqqajaasarnera kinaassusersiunngitsumik isigialugu ajunngitsumut saaqqajaaneruvoq, tikeraaq ataaseq avataaneersoq agguaqatigiissillugu unnuisarfinnut anginerusumik isertitaqartitsimmat. Aappaatigulli unnuisarfinni unnuisartut amerlassusaat ikileriarsimanerat ajunngitsunut ilaanngilaq. MAL: Takornariaqarsimasinnaavoq inunni, maaniinnaq imaluunniit unnuisarfinni unnuinerit aamma unnuisimasut amerlassusaasa ataatsimut katinnerat imaluunnit inuiaassusutsit pillugit nalunaarsuutinik nassiussineq ajortuni unnuisimasunik, tamakkulu sillimaffigisariaqarput.

Nunap immikkoortuani unnuisarfinni qanoq ulikkaartigisarneq Nunatsinni ataatsimut isigalugu ukiup qaammataasa 12 ingerlaneranni qanoq ulikkaartigisarsimaneq ataatsimut isigalugu qimerloorutsigu pyramidetungajak iluseqakkajuttarpoq, tassa ukiup qaammatai annikittumik ulikkaarsimasarlutik, taavalu aasap qaammataani 4 -ni juni, juli, august septemberimilu napparissungajammik qummukartarluni. Taamatut ingerlaqqajaanera aamma Sermersooq Kangiani takusinnaavarput (titartagartaliussaq saamerleq, unnuisunut nunatsinneersunut nunanillu allaneersunut ataatsimut katinnerisa ulikkaarsimanermut procentiat) – taamaattorli ukiuni tamaginni majimi malunnavissumik appariapiloorneq takuneqarsinnaavoq. Titartagartaliussami talerpillermi nunat allamiut unnuisarsimanerat kisiat misissorparput. Tassani soorlu takornariaqarnerpaaffiit marlooqqajaasut – marts-april aamma juliaugust. Kisianni nunap immikkoortuani unnuinerit affaannaasa missaat tassani ersipput. Tassani majimi appariapiloorneq (massakkullu aamma junimi) suli malunnarneruvoq. MAL: Immikkoortumut ’Ilisimaneqan ngilaq’-mut kisitsisit (t. i. tikeraat inuiaassusiat pillugit nalunaarsorn eqarsimanngi tsut) kisitsisinut titartagartaliu ssami talerpillermiit tunut ilaanngillat.

Umiarsuarnik takornariartaatinik takornariaqarneq – tikeraat amerlassusaat 2008 -2018 Ulloq 27. 08. 19 Kalaallit Nunaanni Naatsorsueqqissaartarfiup 2018 -imut umiarsuarnut takornariartaatinut kisitsisit saqqummersippai. Aqqusaartunik nalunaarsuinerit kingusippallaartukkut tiguneqartut peqqutigalugit kinguaattoorsimapput. Ulloq taanna 2017 -imut kisitsisit aaqqitat bank. stat. gl/tudkrp. -ikkut saqqummersinneqarput. Kisitsisit nutaat (titartagartaliussaq saamerleq takuuk) 2017 -imi aamma 2018 -imi ilaasut annertuumik amerleriarsimanerat takutippaat, tassa 2016 -imiit 2017 -imut 57, 5%-imik siuariaat taavalu 2017 -imiit 2018 -imut 19, 8%-imik siuariaat, nuna tamakkerlugu. 2015 -imut aamma 2016 -imut kisitsisit suli iluarsaanneqarput qummullu aaqqinneqarnissaat naatsorsuutigineqarluni. Titartagartaliussamitalerpillermi 2017 -imi aamma 2018 -imi Sermersooq Kangiani ilaasut amerlassusaat takuneqarsinnaavoq. 2017 -imiit 2018 -imut ilaasut amerlassusaat, soorlu aallaqqaasiummi eqqaaneqartoq, ataatsimut katillugit nunap immikkoortuani ilaasut amerlassusaat eqqarsaatigalugit -20, 6%-imik appariarsimapput. Nunamut tamarmut siuariarneq annertooq eqqarsaatigalugu isumaliortaatsimut naleqqutinngitsuusorineqarsinnaavoq, eqqaamaneqassaarli umiarsuaatileqatigiit angalanissamut pilersaarutaat ukiuni kingullerni assut allanngorarsimammata, taamaattumillu Sermersooq Kangiani ikileriarsimanerat niuffaffimmi allanngorarnernut pissusissamisoortunut tunngatinneqarnissaat ilimanarsinnaalluni, nunap immikkoortuata piumaneqannginneruneranut takussutissatut pinnagu. Quppernerup tulliani takussavarput qanoq ililluni umiarsuit immikkoortitigaaneranni annerit 2 Tunumut nalinginnaasumik tikittaraluartut appariarsimanersut, umiarsuilli immikkoortitigaaneranni minnerpaaq malunnavissumik qaffariarsimalluni, taamaanneralu niuffaffimmi allanngortoqarsimaneranik ersersitsivoq, tamannalu quppernerup tulliani sammineqassalluni. 7

Umiarsuarnik takornariartaatinik takornariaqarneq – aqqusaarnerit amerlassusaat tigusisinnaassusermut naleqqiullugit 2017 -2018 Ataani titartagartaliussami 2017 -imi aamma 2018 -imi Sermersooq Kangianut aqqusaartut amerlassusaat takutinneqarput, immikkoortitikkanut paximik taaneqartartunut 4 -nut immikkoortiterlugit – t. i. umiarsuit ilaasoqarsinnaassusiat najoqqutaralugu. 2017 -imiit 2018 -imut paxinut immikkoortitikkat qiterliit marluk appariarfiulaarsimapput, kisianni paxinut immikkoortitikkat minnerpaat malunnartumik qaffariarfiusimallutik 2017 -imi aqqusaartut 13 -iniit 2018 -imi 42 -nut. Umiarsuit paxinut immikkoortitikkani minnerpaajusut 250 tungaanut ilaasoqarsinnaasut ’ilisimasassarsiorniarluni umiarsuarmik takornariartaat’itut taaneqartarput, aqqusaartullu 42 akornannit 39 Ittoqqortoormiinut aamma Nerlerit Inaannut (Constabel Pynt) pisimapput. Ilimanarnerpaavoq taakkunannga amerlasuut Nuna Allanngutsaaliugaq ornissimagaluarpaat. 2018 -imut kisitsisit Tunumut tunngatillugu niuffaffiup suup tungaanut ingerlaqqajaaneranik takutitsisimappata, taava soorlu niuffaffimmi umiarsuit anginngitsut atorlugit ilisimasassarsiorluni angalanerit salliutinneqartut, ingasammik Ittoqqortoormiit aamma Nuna Allanngutsaaliukkap eqqaani. Soorlu angalanerit taamaattut piumaneqarnerat alliartortoq, akerlianillu Tunumi umiarsuarnik angisuunik angalanerit piumaneqarnerat appariartortutut isikkoqarluni. Inernera, 2018 -imut tunngatillugu, umiarsuarnik takornariartaatinik takornariartut amerlassusaat appariartortoq kisianni kisitsisit pigeriikkat tunngavigalugit takusinnaanngilarput najukkani takornarialerisartunut najukkanilu inuiaqatigiinnut annikinnerusumik kaaviiaartitsinermik kinguneqarsimanersoq. Visit Greenland AECO’mut (Arctic Expedition Cruise Organisation) ilanngussatut ilaasortaavoq, taassumalu ilaasortai tamangajammik umiarsuarnik anginngitsunik 400 pax tungaanut ilaasoqarsinnaasunik piginnittuullutik. Ilaasortat najoqqutassanut avatangiisinut aamma qanoq pissuseqarnissamut tunngatitanut arlalinnut eqqortitsinissaq pillugu imminnut pisussaatipput, tassuunakkut angalanerit sapinngisamik atajuarsinnaasumik ingerlasarnissaat qularnaarneqarluni, aamma najukkani najugallit sunniivigeqatigiinnerannut atatillugu. Umiarsuit tamarmik 2018 -imi Ittoqqortoormiinut aamma Nerlerit Inaannut aqqusaartut AECO-mi ilaasortaapput. Nunap immikkoortua-ni tamaani 250 -inik amerlanerusunik ilaasoqarsinnaasunik umiarsuaqarsimanngilaq. Atajuarsinnaassutsip tungaaniit isigalugu ajunngitsuuvoq Tunumi qaffariarsimaneq ilumut umiarsuarnik AECO-mi ilaasortaasunik amerlanerusunik tunngaveqarmat.

Naggasiineq Timmisartunut ilaasunut kisitsisit pitsaavallaanngitsup tungaanut tikkuussilaarput unnuisimasunulli kisitsisit pitsaasunik aamma pitsaannginnerusunik tikkuussillutik. Unnuisimasunut kisitsisit tunngavigineqartut assut amigarmata - kiisalu nalunaaqqutat marluk ’unnuinerit amerlassusaat’ aamma ’unnuisimasut amerlassusaat’ ataatsimooratik tikkuussimmata – Sermersooq Kangianut 2018 -imi nunami takornariaqarnermut tunngatillugu isumalinnik inerniliinissaq ajornarpoq. Umiarsuarnik takornariartaatinik takornariaqarnermut tunngatillugu 2018 -imi pissuseq erseqqissoq takusinnaasarput tassaavoq ilisimasassarsiorniarluni umiarsuarmik takornariartaatit mikisut tamarmillu AECO’mi ilaasortaasut malunnartumik siuariarsimasut. Kisianni umiarsuit angisuut ikinnerulersimammata Tunumi ataatsimut isigalugu ilaasut amerlassusaat eqqarsaatigalugu -20, 6%-imik appariarsimapput. Tamanna ukiuni amerlasuuni taamannak ingerlassanersoq oqaatigissallugu suli siusippallaarpoq, ingasammik ukiut ingerlanerini ukiumiit ukiumut nikerarnerit annertukannersimammata umiarsuit suut nunatsinnukartinneqartarnersut eqqarsaatigalugu, nunatsinni nunap immikkoortui soorliit tikittarneraat aamma umiarsualivinnut sorlernut aqqusaartarnersut. Umiarsuarmik takornariarnermik niuffaffik piffisaq angallaffimmiit tullianut ukiuni amerlasuuni allanngorartarsimanera tunngavigigaanni ukiumi ataatsimi pissusaasimasoq niuffaffiup ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu qanoq ineriartorumaarneranut nalunaaqqutatut atussallugu mianersuutigisariaqarpoq, ingasammik nunatsinni nunap immikkoortui 5 -asut akornanni ataaseq kisiat misissorsimagaanni. Nunap immikkoortuata Sermersooq Kangia naatsorsueqqissaarnermik misissuinermut tunngatillugu assersuutissat taama mikitiginerat sanngeequtigaa. Taamaattumik siuariartornermut procentit annertoorsuartut isikkoqarsinnaasarput – pitsaagaangata aamma pitsaanngikkaangata – pissutigalugu ukiumiit ukiumut allaaat takornarissat ikittut siuariarsimanermut procentinik annertuumik allanngortitsisinnaasarmata. Tamatumalu qaavatigut unnuisimasunut kisitsisinut tunngatillugu unnuisimasut affai inorlugit inuiaassuseq nalunaarutigineqarsimappat, taava ajoraluartumik kisitsisit naatsorsueqqissaarnikkut atorsinnaanngillat. Visit Greenlandip aamma Kalaallit Nunaanni Naatsorsueqqissaartarfiup neriuutigaat tamanna aaqqinneqarsinnaajumaartoq. Ukiup 2019 -ip siuariarfiulluarnissaanik kissaallusi! Inussiarnersumik inuulluaqusikuttoorluta Visit Greenland Suliarinnittoq Mads Lumholt, Visit Greenland, september 2019