TAHMN ET GZLE AIKLA TAHMN ET GZLE AIKLA

TAHMİN ET- GÖZLE- AÇIKLA

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 2 �Fen bilgisi eğitimi ve öğretimi, öğrencilerin aktif olarak katıldıkları bir süreç olmalıdır. Öğrenciler cisimleri ve olayları betimlemeli, soru sormalı, bilgiyi elde etmeli, doğal bir olaya ya da probleme olası açıklamalar getirmeli, bu olası açıklamaları farklı yollarla sınamalı ve fikirlerini diğerleriyle paylaşmalıdır (NSES, 1996). Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 3 �Fen eğitiminde amaç, sadece bilgilerin kazanılması değil, kavramlar ve alt kavramlar arasındaki ilişkilerin gelişimi süresince öğrencilere yardım edecek stratejilerinde geliştirilmesidir. Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 4 �Öğrencilerin, öğrenme seviyelerine ve bireysel algılamalarına göre kavram öğretimi stratejilerinin geliştirilmesi için, öğrencilerin kavramlar hakkındaki bilgi birikimlerinin ve kavramı kavramsallaştırdıkları farklı yolların bilinmesi gerekmektedir (Çalık, 2003; Ebenezer & Fraser, 2001). Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 5 �Yapılan çalışmalar incelendiğinde öğretmen adaylarının bir çok kavram yanılgısına sahip oldukları ve bu konuları öğrenmede zorluk yaşadıkları tespit edilmiştir. Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 6 �Yip (1998) öğretmen adaylarının sahip oldukları kavram yanılgılarını öğretmen olduklarında öğrencilerine de aynı şekilde aktardıklarını belirtmiştir. Bunun için öğretmen adaylarının mevcut kavram yanılgılarının tespit edilip düzeltilmesi gerekir. Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 7 �Yapılan çalışmalar, kavram yanılgılarının geleneksel öğretim yöntemleriyle giderilemeyip devam ettiğini, öğretmen adaylarının yetiştirilmesinde ön bilgilerin ve yanılgıların dikkate alınıp çağdaş öğretim yöntemlerinin kullanılmadığını göstermektedir. Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 8 � Öğrencileri tahmin etmeye zorlayıp gözlemlerini de karşılaştırma imkânı sunması açısından TGA (Tahmin Et-Gözle-Açıkla) kavram öğretiminde etkili bir yöntemdir. Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 9 �TGA (Tahmin Et-Gözle-Açıkla) (Prediction- Observation- Explanation-POE) stratejisi öğrencilerin, hazırlanan bir etkinlikte geçen olayın sonucunu nedenleriyle birlikte tahmin etmeleri, olayı gözlemlemeleri ve tahminleri ile gözlemleri arasındaki çelişkiyi ortadan kaldırmaya yönelik açıklama yapmalarını gerektirmektedir. Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 10 �Bu strateji, tahmin etme, tahminlerini doğrulama, gözlemlerini tanımlama ve yapılan tahmin ve gözlemler arasında var olan çelişkileri giderme basamaklarını içermektedir. � Bu çerçevede strateji 3 aşamalı olarak uygulanır: (a) tahmin (b) gözlem (c) açıklama. Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 11 �a) Tahmin Etme Aşaması: Tahmin Et-Gözle- Açıkla (TGA) aktivitelerinin ilk aşaması olan Tahmin Etme aşamasında öğrencilere bir gösteri deneyi veya olay hakkında bilgi verilir ve gösteri deneyinin sonucunu tahmin etmeleri ve tahminlerinin sebeplerini açıklamaları istenir. Öğrencilerin tahminde bulunacakları olayı iyice anladıklarından emin olunmalıdır. Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 12 �Ayrıca öğrencilerin tahminlerinin nedenlerini yazmaları da istenmelidir. Böylece öğrencilerin olayla ilgili ön bilgileri aktif hale geçirilir ve sahip oldukları alternatif kavramlar ortaya çıkarılabilir. Tahminde bulunmak ve tahmin için bir neden göstermek gözleme odaklanmayı kolaylaştırır ve motivasyonu artırır (White & Gunstone, 1992). Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 13 �b) Gözlem Aşaması: İkinci aşama gözlem aşamasıdır. Bu aşamada öğrencilere hakkında tahminde bulundukları gösteri deneyi sunulur. Öğrencilerin diğerlerinden etkilenerek gözlemlerini değiştirmemesi için olay meydana gelirken her öğrencinin gözlemlerini kaydetmesi sağlanır. Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 14 � Gerekirse olay tekrarlanmalıdır. Eğer öğrencilerin tahminleri ile gözlemleri arasında fark varsa, bu çelişkiler öğrenmeyi ilerletebilir. Bu şekilde öğrencilerin olayı gözlemeleri ve varsa alternatif kavramlarından hoşnutsuz olmaları sağlanır (White & Gunstone, 1992). Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 15 �c) Açıklama Aşaması: Üçüncü aşama, öğrencilerin kavramlarını yeniden yapılandırmasına yardımcı olan açıklama aşamasıdır. Bu aşamada öğrencilerden tahminleri ve gözlemleri arasındaki çelişkileri tartışmaları ve bu çelişkileri gidermeleri istenir. Bu amaçla öğrencilerin kavramları kendilerine yapılandırması için gözlemler sınıfta tartışılır. Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 16 �Öğrenciler bu aşamayı genellikle zor bulurlar, ancak öğretmen açıklamayı doğrudan yapmak yerine öğrencilere rehberlik ederek onların düşünebildikleri tüm olasılıkları dikkate almalarını ve alternatif yorumlar getirmelerini teşvik etmelidir (White & Gunstone, 1992; Köse, Coştu ve Keser, 2003). Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 17 �Lâboratuar çalışmalarında sınıfa “Neden? ”, “Niçin? ”, “Bu olayı nasıl açıklarız? ” gibi sorular yöneltildiğinde, öğrencilerin soruyla ilgilenmeyip sık cevap bulma sorumluluğunu üzerlerine almadıkları gözlenmektedir (Tekin, 2008). Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 18 �TGA stratejisinde ise yazılı bir tahmin yapma ve sebebini açıklama zorunluluğu olduğundan, öğrencileri ister istemez cevap bulmak zorundadır. Bunun sonucunda öğrencilerin zihinsel olarak da derse katılmak zorunda kaldıkları gözlenebilir. Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 19 �TGA stratejisinin bu özelliği, kavramsal öğrenmeyi hedefleyen yapılandırmacı öğrenme kuramının öğretim stratejileri arasında sayılabilmesini sağlamıştır. Çünkü öğrenciler tek ya da grup halinde çalışsalar da kendi düşüncelerini derinlemesine değerlendirme fırsatı bulurlar (Tekin, 2008). Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 20 �Günümüz eğitim sistemindeki fen öğretiminde yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının olumlu etkileri bilinmesine rağmen, bazı ilkelerinin uygulanmasının zor olduğunun düşünülmesi derslerde geleneksel yöntemlerin tercih edilmesine neden olmaktadır. Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 21 �TGA yöntemi, Fen öğretiminde öğrencinin araştırmacı kimliğini ön plana çıkarıp başarısını arttırması ve uygulanabilirliliği yüksek ve kolay olması açısından tercih edilmektedir (Tekin, 2008). Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 22 �Bu yöntem, laboratuar ortamında öğrencileri etkin hale getirerek yaptıkları deneydeki işlemleri ve elde ettikleri sonuçları daha fazla düşünmelerini sağladığı için laboratuar çalışmalarının etkililiğini arttırmaktadır (Palmer, 1995). Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 23 �Bu bağlamda TGA, kavramların anlaşılma düzeyinin tespit edilmesinde ve kavram öğretiminde kullanılan bir öğretim yöntemi olarak bilinmektedir (Tekin, 2006). Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 24 �TGA’nın en önemli yararlarından biri, öğrencilerin olayların sebeplerini açıklamak için olaya aktif katılımlarının sağlanmasıdır. Bu sayede öğrenciler, kitapta yer alan bilgileri düşünmeden tekrar etmek yerine, olaylara kendilerine açıklama getirmektedirler. Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 25 �Özetle bu yöntemde, �Öğrenciler kâğıt üzerindeki problem durumlarıyla gerçekten karşılaşarak olaylara teorik olarak getirilen yorum ve açıklamaları deneme fırsatı bulurlar. Öğrencilerin tahminleri ve gözlemleri arasında çelişkiler varsa, bu çelişkileri gidermek için gözlemler sınıfta veya laboratuar ortamında tartışılır. Öğretmen öğrencilerin sahip olduğu çelişkiyi açıklamak yerine rehberlik eder (Köse, Coştu ve Keser, 2003). Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 26 �Bu basamaklardaki sorumlulukları yerine getiren öğrencilerin her bir basamakta verdikleri cevaplar ve açıklamalar dikkate alınarak öğrencilerin kavramları ne kadar anladığı değerlendirilebilir. Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 27 �Bu yöntem bireysel olarak yapılabileceği gibi, iki veya daha fazla öğrenciden oluşan gruplar kullanılarak da yapılabilir. Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TAHMİN ET – GÖZLE – AÇIKLA 28 �TGA yönteminin en önemli özelliği, öğrenciye mevcut bilgisini ve deneyimlerini günlük hayatta karşılaştığı benzer olaylardan yararlanıp tahminlerini desteklemek için kullanmasını sağlamasıdır. Ayrıca, diğer genel yaklaşımlara göre olayın doğasını sorguladığı için daha güçlüdür (Köse, Coştu ve Keser, 2003). Necati HIRÇA 30. 10. 2021

Kromotorafi Yöntemi ile Mürekkebin Bileşenlerine Ayrılması ÖRNEK ETKINLIK

Hedef Kavramlar 30 Çözelti �Çözünme �Benzer benzeri çözer ilkesi �Homojen karışım Heterojen karışım Rf değeri �Sabit faz �Hareketli faz Necati HIRÇA 30. 10. 2021

Öğrencilerin Konu ile İlgili Olası Alternatif Kavramaları 31 �Bütün öğrenciler daha önce mürekkep görmüşlerdir; ancak mürekkebin saf madde mi, karışım mı, karışımsa nasıl bir karışım olduğunu fark etmemiş olabilirler. �Ayırma yöntemlerinden kromotografinin ne olduğu, hangi maddelere nasıl uygulandığını bilmeyebilirler. �Kromotografi yönteminde bileşenlerine ayrılmak istenen maddeyle çözücü arasındaki ilişkinin nasıl ve neye bağlı olduğunu bilmeyebilirler. �Kromotografi yöntemi sadece ayırma yöntemi mi, yoksa saflaştırma amaçlı da kullanılabilir mi olduğunu bilmeyebilirler. Necati HIRÇA 30. 10. 2021

Gerekli Araç Gereç 32 �Birkaç adet mürekkepli kalem (Süzgeç kâğıdı veya peçete üzerinde dağılabilen) Kromotografi kâğıdı (süzgeç kâğıdı da olabilir), 600 ml’lik beher, Su Necati HIRÇA 30. 10. 2021

Eğitimsel İçerik 33 �Bu TGA aktivitesi, kromotografi yöntemi ile ayırma işlemini kavratmak amacıyla kullanılabilir. Bu aktiviteyle çözünme-çözelti, “benzeri çözer” ilkesi, saf madde, karışım homojen ve heterojen karışım, fiziksel ve kimyasal yolla bileşenlerine ayırma, ayırma-saflaştırma, sabit-hareketli faz kavramları arasındaki ilişkisi gösterilebilir. Bu TGA aktivitesi ayırma ve saflaştırma yöntemlerinin farklı olduğu hakkında bilgi verebilir. Necati HIRÇA 30. 10. 2021

TGA Aktivitesinin Uygulanması

I- Tahmin Etme Aşaması 35 � 1 - Mürekkepli kalemin mürekkebi saf madde veya karışım mı, karışımsa nasıl bir karışım? diye sor. � 2 - Kromotografi nedir ve hangi maddelere hangi amaçla uygulanır, neden? diye sor. � 3 - Öğrencilerin kromotorafi yöntemi ile mürekkebin fiziksel yolla bileşenlerine ayrılması ile ilgili tahminlerini kaydetmelerini sağla. Necati HIRÇA 30. 10. 2021

II-Gözleme Aşaması 36 � 4 - Deneyi rapor kâğıtlarında belirtildiği şekilde yapmaları gerektiğini söyle. � 5 - Farklı mürekkepli kalemler alındığında her birinin farklı renkler içeren homojen bir karışım olduğu görülecektir. � 6 - Çözücü ile beraber en fazla yürüyen maddenin suda daha çok çözünmesindendir. � 7 - Çözücü su olduğuna göre en çok çözünen madde yani en çok yürüyen maddenin polarlığı daha yüksektir. � 8 - Öğrencilerin kromotorafi yöntemi ile mürekkebin fiziksel yolla bileşenlerine ayrılması gözlemlemelerini ve gözlemlerini kaydetmelerini sağla. Necati HIRÇA 30. 10. 2021

III- Açıklama Aşaması 37 � 9 - Öğrencilere tahminlerinin doğru çıkıp çıkmadığını sor ve gözlem sonucuyla tahminleri arasında bir çelişki varsa bunu açıklamalarını iste. � 10 - Öğrencilerin tahminlerini ve tahminlerinin sebeplerini tartışmalarını sağla. � 11 - Bu noktada öğrenciler açıklama yapmakta zorlanıyorlarsa onlara rehberlik et fakat doğru açıklamaları direkt söyleme ve öğrencilerin düşünceleri hakkında yargıda bulunma. � 12 - Laboratuardaki bütün öğrencilerin tahminleri ve gözlem sonuçlarını dikkate alarak tartışmasını ve bir fikir birliğine varmalarını sağla. � 13 - Aktivite esnasında öğrencilere rehberlik etmek için aşağıda verilen tartışma sorularını kullanabilirsiniz. Necati HIRÇA 30. 10. 2021

Tartışma Soruları 38 � 1 - Saf madde ve karışım nedir? � 2 - Karışım kaça ayrılır? � 3 - Kromotografi nedir? � 4 - Kaç çeşit kromotografi vardır, hangi olaylara bağlıdır? � 5 - Kromotografi hangi amaçla kullanılır? � 6 - Kağıt kromotografısi nedir? � 7 - Farklı mürekkepli kalemler alındığında her birinin renkleri farklı mıdır? � 8 - Çözücü (sadece su) veya çözelti (su ile çok az karışan bir çözücü yani fenol, eter gibi) ile beraber en fazla yürüyen madde hakkında ne söylenebilir? � 9 - Bu aktivitedeki sabit ve hareketli fazları belirtiniz? 10 -Rf değeri nedir? Necati HIRÇA 30. 10. 2021