Tablo 1 Geici i gremezlik sreleri gn 2001

Tablo 1. Geçici iş göremezlik süreleri (gün) 2001 yılı 0 2 054 1– 3 5 766 4– 7 17 522 8 – 15 21 318 16 – 30 12 083 31 – 90 9 885 91 – 180 2 342 181 – 364 1 010 365 + 387 Toplam 72 686

Tablo 2. Türkiye’de iş kazalarının arızanın mahiyetine ve vücuttaki yerine göre dağılımı (1999)(3) Kafatasının kırılması Bel, gövde kemiği kırıkları+ Etraf kırıkları Kırıksız çıkıklar 69 8+5 333 599 Ekleme bitişik adale burkulma ve incinmeleri 5 844 Baş travması 1 858 Göğsün, karnın ve pelvis içinin travması 173 Yırtıklar ve yaralar 27 887 Kontüzyon ve çürükler 29 057 Yabancı cisim etkisi 2 675 Yanıklar + Zehirlenmeler 3 619+442

Tablo 3. Türkiye’de iş kazalarının kaza sebeplerine göre dağılımı (1999)(3) Motorlu + diğer taşıt kazaları Zehirlenme Düşme Makinelerin sebep olduğu kazalar Yanıcı maddelerin sebep olduğu kazalar Korozif madde, buhar, radyasyon kazaları 2 594 + 83 438 9 818 7 195 118 3 381 Ateşli silahlardan çıkan gazlar Suda boğulma veya suya düşme Kendini öldürme ve travmatize etme Bilerek adam öldürme ve travmatize etme 41 9 45 87

• Ağır ve tehlikeli işlerde çalışacak işçilerin işe girişlerinde veya işin devamı süresince bedence bu işlere elverişli ve dayanıklı oldukları doktor (işyeri hekimi, işçi sağlığı dispanserleri, bunların bulunmadığı yerlerde sırası ile en yakın Sosyal Sigortalar Kurumu, sağlık ocağı, hükümet veya belediye doktorları) raporu ile belirlenmeden, işe alınamaz veya işte çalıştırılamaz (İş Kanunu Madde 79).

• 16 yaşını doldurmamış çocuklar ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamaz (İş Kanunu Madde 78) • 13 -18 yaşlarındaki çocukların herhangi bir işe alınmalarından önce, işyeri hekimi, işçi sağlığı dispanserleri, yoksa en yakın SSK Kurumu, sağlık ocağı, hükümet veya belediye tabiplerine muayene ettirilerek işin niteliğine ve şartlarına uygun olduğuna dair rapor alınır (İş Kanunu Madde 80)

• Yer ve su altı işlerinde 18 yaşını doldurmamış erkekler ile her ne yaşta olursa olsun kadınların çalıştırılması yasaklanmıştır (İş Kanunu Madde 68) • Sanayi kesiminde yapılan işlerde 18 yaşını doldurmamış erkeklerin ve 18 yaşını dolduran kadınların gece çalıştırılmaları yasaklanmıştır (Madde 69) • Doğum yapan kadın işçilerin doğumdan önceki 6 hafta ve doğumdan sonraki 6 hafta süreyle çalıştırılmamaları gerekir (Madde 70)

• Meslek hastalığı “Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir” (506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu Madde 11) • Sigortalının meslek hastalığına yakalandığını tespit etme yetkisi kurum hekimlerine verilmiştir.

• Kurum tarafından sevk edilmedikçe ya da kurum hekimi ya da sağlık kurulu onaylamadıkça devlet ya da üniversite hastanelerinin düzenledikleri rapor geçerli değildir. • Hangi hastalıkların meslek hastalıkları sayıldığı, işten ayrılan sigortalının ne kadar süre içinde yakalanacağı hastalığın meslek hastalığı sayılacağı Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü ile belirlenmiştir.

Meslek hastalıkları listesi A Grubu: Kimyasal Maddelerle olan Meslek Hastalıkları A-1 a Arsenik ve bileşikleri ( arsenikli hidrojen dışında ) A-1 b Arsenikli hidrojen veya arsin ( As. H 3) A-2 Berilyum ( glüsinyum) ve bileşikleri A-3 a Karbonmonoksit A-3 b Fosgen ( karbonilklorür ) A-3 c Hidrosiyanik asit, siyanidler ve siyan bileşikleri A-5 Krom ve bileşikleri A-6 Civa ve anorganik bileşikleri A-7 Manganez ve bileşikleri

A-13 Talyum ve bileşikleri A-14 Vanadyum ve bileşikleri A-15 Halojenler A-15 a Klor A-15 b Brom A-15 c İyot A-15 d Fluor A-16 Alifatik ve alisiklik hidrokarbonlar ( petroleter benzinin bileşiminde bulunan petroleter, petrol benzini, kerosin, diesel yağı, fuel oil. . . )

A-18 e Organik esterler ( alifatik asitlerin esterleriasetat, formiat, laktat, butirat, aromatik ve anorganik asitlerin esterleri-dimetil sülfat, metil silikat, nitrik asit esterleri-nitrogliserin. . . ) I-Dimetil sülfat, II-Metil silikat A-19 a Organik asitler ( formik asit, asetik asit, oksalik asit ) A-19 b Aldehitler A-20 a Alifatik hidrokarbonların nitro türevleri ( Nitrometan ve nitroetan, I-nitropropan, 2 nitropropan, Tetranitrometan, Nitroparafinin klorlu türevleri ) A-20 b Nitrik asit esterleri ( nitroglikol, nitrogliserin )

B Grubu: Mesleki Deri Hastalıkları: B-1 Deri kanserleri ve prekanseröz deri hastalıkları ( kurum, zift, katran, asfalt, antrasen, mineral yağlar, parafin ve benzeri maddelerle ) B-2 Kanserleşmeyen cild hastalıkları C Grubu: Pnömokonyoz ve diğer Mesleki Solunum Sistem Hastalıkları: C-1 a Silikoz ve silikotüberküloz C-1 b Asbestoz C-1 c Silikatoz C-1 d Sideroz C-2 Alüminyum ve bileşikleri C-3 Sert metallerin tozları C-4 Thomas cürufu C-5 Mesleki bronşiyal astma C-6 Bissinoz

E Grubu: Fizik Etkenlerle Olan Meslek Hastalıkları E-1 İyonlayıcı ışınlarla olan hastalıklar 1 -Elektromanyetik ışınlar (Röntgen, gama. . . ) 2 -Korpüsküler ışınlar (alfa, beta, nötron ve protonlar), laser ışınları E-2 Enfraruj ışınları ile katarakt E-3 Gürültü sonucu işitme kaybı E-4 Hava basıncındaki ani değişmelerle olan hastalıklar E-5 Titreşim sonucu kemik-eklem zararları ve anjionörotik bozukluklar

Tablo 4. Türkiye’de meslek hastalığı vak’alarının geçici iş göremezlik sürelerine göre dağılımı (4) Geçici iş göremezlik süreleri ( gün ) 0 1 -3 4 -7 8 -15 16 -30 31 -90 91 -180 181 -364 365+ Toplam 2001 417 15 40 140 83 128 40 18 2 883

Tablo 6. Faaliyet grupları Tarım ve hayvancılık Ormancılık ve tomrukçuluk Balıkçılık Kömür madenciliği Kömürden gayri madenler Ham petrol ve tabii gaz Toplam iş Sürekli iş İş Meslek göremezlik Ölüm göremezlik kazası hastalığı ( Gün ) 425 2 15 4 11 471 87 0 4 9 2 733 3 0 0 0 27 985 49 110 713 19 15 9 300 0 3 238 1 135 1 32 23 18 698 0 8 3 3 898 18 114 40 81 136 5428 629 423 4 42 Taş, kil ve kum ocakları 378 Metal olmayan 166 maddeler Gıda maddeleri sanayi 3352

Faaliyet grupları İçki sanayi Tütün sanayi Dokuma sanayi Giyecek ve hazır dokuma s. Ağaç ve mantar mamülleri Mobilya ve tesisat imalatı Kağıt ve kağıt eşya imalatı Matbaacılık ve neşriyat s. Deri ve deriden eşya sanayi Kauçuk sanayi Ecza ve kimyevi madde sanayi Petrol ve kömür sanayi İş kazası Toplam iş g Meslek Sürekli iş Ölüm ( Gün ) hastalığı göremezlik 426 300 6788 1267 501 1650 824 409 169 2 0 5 23 1 1 1 5 1 7 1 171 20 105 65 30 9 25 0 9 468 0 7 056 21 126 704 12 27 145 9 42 345 4 43 528 5 19 499 1 8 968 0 4 984 676 1356 1 25 15 31 0 7 13 111 29 542

Faaliyet grupları İş kazası Meslek Sürekli iş Ölüm Toplam iş g. ( gün ) hastalığı göremezlik Taş, toprak, kil, kum imalatı 4571 4 100 21 100 543 Metal endüstrisi 5762 8704 4640 1090 4738 1411 9 34 21 21 150 5 79 213 99 35 79 62 12 34 20 1 21 4 93 001 170 459 89 385 22 151 90 438 37 531 10278 618 17 9 721 27 407 367 516 16 16 324 1276 1811 10 3 26 70 28 72 Metalden eşya imali Makina imalatı Elektrikli cihaz imalatı Nakil araçları imalatı Diğer eşya imalatı İnşaat Elektrik, havagazı, buharlı ısıtma Su ve sıhhi tesisler Toptan ve perakende ticaret 37 491 68 035

Faaliyet grupları Bankalar ve mali müesseseler Sigortalar Gayrimenkul işleri Nakliyat Ardiye ve antrepolar Muhabere hizmetleri Devlet hizmetleri Amme hizmetleri Hukuk, ticaret ve teknik hizmetler Eğlence hizmetleri Şahsi hizmetler İş kazasıMeslek Sürekli iş hastalığı göremezlik Ölüm Toplam iş g. ( gün ) 39 0 2 5 1 791 10 7 3699 334 16 1126 303 863 0 0 10 0 3 5 1 0 139 5 1 6 6 30 0 0 168 2 0 8 7 30 161 167 126 313 8 657 568 3 300 8 946 26 949 75 1702 0 3 5 38 2 33 1 358 45 356

• SSK İstatistiklerine göre Türkiye’de 1999 yılında 77 955 iş kazası, 1 025 meslek hastalığı bildirilmiştir. Bunların 1 333 ü ölümle sonuçlanmıştır. 3 407 kişi sürekli iş göremez duruma düşmüştür. • 2001 yılında 72 362 iş kazası, 883 meslek hastalığı bildirilmiştir. Bunların 1 008 i ölümle sonuçlanmıştır. 2 183 kişi ise sürekli iş göremez duruma düşmüştür.

• Türkiye’deki meslek hastalıklarının % 86 sı sırasıyla kömür madenciliği, nakil aracı imalatı, makine imalatı ve tamiratı, ecza ve kimyevi maddeler imalatı, elektrik makineleri ve imalatı iş kollarında oluşmaktadır. Bu iş kollarında en çok manganez, civa ve fosfor kullanılmaktadır.

• İş Sağlığı ve İş Güvenliği Merkezi (İSGÜM) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İşçi Sağlığı Daire Başkanlığı’na bağlı olarak çalışmalarını sürdürür. • Amaçları ülkenin ekonomik ve sosyal yapısına göre çalışma mevzuatının işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili konularında uyulması gerekli standart ve normların saptanması için inceleme ve araştırmalar yapmak.

• Bu standart ve normların çalışma ortamının koşulları ile üretim teknolojisindeki gelişmelere uyumlu olarak yenilenmesini sağlamak. • Bu konudaki mesleki, teknik yaygın eğitim gereksinimlerini belirleyerek programların düzenlenmesini ve uygulanmasını sağlayacak önerilerde bulunmak. • Teknik düzeyde dokümantasyon yapmaktır.

KAYNAKLAR 1 - http: //www. ilo. org 2 - http: //www. ssk. gov. tr 3 -SSK. Sosyal Sigortalar Kurumu 1999 İstatistik Yıllığı, Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüğü, Yayın No. 621, 2000. 4 -SSK. İstatistik Yıllığı 2001, Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı Yayın No. 650, 2002. 5 -Umumi Hıfzıssıhha Kanunu, Kanun No: 1593, R. G. : 06. 1930 -1489. 6 -İş Kanunu, Kanun No: 1475, RG: 1 Eylül 1971 - 13943. 7 -Sosyal Sigortalar Kanunu, Kanun No: 506, R. G. : 29 -30 -31 Temmuz ve 1 Ağustos 1964 -Sayı: 11766 -11779. 8 -İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü, R. G. : 11. 1. 1974 No: 14765.

9 -İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kurulları Hakkında Tüzük, Karar Sayısı: 01. 1973/5734 -3, R. G. : 19. 02. 1973/14453. 10 -İşyeri hekimlerinin çalışma şartları ile görev ve yetkileri hakkında yönetmelik RG. 4. 7. 1980 -No: 17037. 11 -Wallace RB, Doebbeling BN, Public Health &Preventive Medicine, Fourteenth edition, Appleton&Lange, Stamford, Connecticut, 1998. 12 - http: //www. calisma. gov. tr 13 -Kural E. Endüstride kullanılan bazı kimyasalların meslek hastalıkları ile ilişkisi. II. İş Sağlığı ve Güvenliği Kongresi Bildiriler Kitabı. tmmob makine mühendisleri odası, 03 -03 Mayıs 2003, Adana, s: 171 -182. 14 -Sabuncu H. Ülkemizde kaza istatistikleri ve kaza istatistiklerinin değerlendirilmesi. II. İş Sağlığı ve Güvenliği Kongresi Bildiriler Kitabı. tmmob makine mühendisleri odası, 03 -03 Mayıs 2003, Adana, s: 251 -258.