Tabiiy fanlar fakulteti Kimyo oqitish metodikasi Talim yonalishi

Tabiiy fanlar fakulteti Kimyo o’qitish metodikasi Ta’lim yo’nalishi 2 -a guruh talabasi Bozorova Shohsanamning Noorganik kimyo fanidan o’tgan

FAN: KIMYO Guruh 2 a SANA:

DARS USLUBI SUHBAT, KO’RGAZMA LILIK, YOZMA DARS USULI GURUHLARDA ISHLASH, YAKKA TARTIBDA ISHLASH DARS TURI YANGI BILIM BERISH DARS JIHOZI PLAKATLAR, KODOSKOP, SLAYDLAR, TARQATMA MATERIAL

TA’LIMIY: O’quvchilarda fosfor mavzusi bo’yicha bilim va ko’nikmalarini hosil qilish TARBIYAVIY: O’quvchilarga tajribalar vaqtida texnika xavfsizligi qoidalariga rioya qilishni o’rgatish RIVOJLANTIRUVCHI: O’quvchilarga fosfor mavzusiga oid nazariy bilimlarni amalga tatbiq qilish orqali tushuntirish.

1. Darsning tashkiliy qismi. 2. O’tilgan mavzuni takrorlash. 3. Yangi mavzu bayoni 4. Boshqotirma 5. Kodoskopda test savollari 6. Tezkor savollar 7. Vazifa

NITRAT KISLOTA VA UNING TUZLARI HAQIDA MA’LUMOT BERISH. NITRAT KISLOTA TUZLARININIG XALQ XO’JALIGIDAGI AHAMIYATI.

1. Nitrat kislotadan zar suvi qanday hosil qilinadi? 2. Nitrat kislotaning olinish reaksiyalarini bosqichma bosqich yozing. 3. Nitrat kislotaning fizik xossalari qanday? 4. Nitrat kislotaning kimyoviy xossalarini yozib bering? 5. Nitratlarning parchalanishini tushuntiring. 6. Nitrat kislota tuzlarining ishlatilishi haqida ma’lumot bering.

1. FOSFORNING DAVRIY SISTEMADA JOYLASHISHI. 2. TABIATDA UCHRASHI. 3. FOSFORNING OLINISHI. 4. FIZIK VA KIMYOVIY XOSSALARI. 5. FOSFORNING ISHLATILISHI VA UNING XALQ XO’JALIGIDAGI AHAMIYATI.

Fosforning yer po’stlog’idagi umumiy miqdori 0. 08 %ni tashkil etadi. Fosfor tabiatda birikmalar holida uchraydi. Eng muhimi kalsiy fosfat-apatit mineralidir. Apatitning juda ko’p turlari ma’lum, ulardan eng ko’p tarqalgani ftorapatit Ca 3(PO 4)2*Ca. F 2. Fosfor oqsil moddalar tarkibida turli xil birikmalar holida bo’ladi. Miya to’qimalarida fosforning miqdori 0, 38 %, muskullarda 0, 27% bo’ladi. Fosfor o’simliklarning hayoti uchun zarur.

OQ FOSFORNING ALLOTROPIK SHAKL KO’RINISHLAR I QIZIL FOSFOR QORA FOSFOR

Fosfor erkin holda bir necha allotropik shakl o’zgarish larini hosil qiladi. Masalan: Oq va qizil fosfor tarkibidagi fosfor atomlarining birikish tarkibiga ko’ra birbiridan farq qiladi. Oq fosfor yorug’lik va harorat ta’sirida qizil fosforga aylanadi. Qizil fosfor esa havosiz joyda oq fosforning bug’larini hosil qiladi. Oq fosfor kimyoviy jihatdan faoldir. Kislorod, galogenlar, oltingugurt va ayrim metallar bilan birikadi: 4 P+5 O 2=2 P 2 O 5 2 P+3 Cl 2=2 PCl 3 2 P+3 S=P 2 S 3 2 P+3 Ca=Ca 3 P 2 2 P+3 H 2=2 PH 3

QIZIL FOSFOR GUGURT ISHLAB CHIQARISH UCHUN ISHLATILADI. QIZIL FOSFOR, SURMA III SULFID, TEMIR SURIGI VA YELIMDAN ARALASHMA TAYYORLANADI. OQ FOSFOR KO’P ISHLATILMAYDI. UNDAN ODATDA TUTUN PARDALAR HOSIL QILISHDA FOYDALANILADI. QORA FOSFOR JUDA KAMDANKAM HOLLARDA ISHLATILADI.

QUYIDAGI O’ZGARISHLARNI AMALGA OSHIRIB, QULFNI KALITINI TOPIB, OCHISHGA YORDAMLASHING Ca 3(PO)4– P 4—P 4 H 10–H 3 PO 4—Ca. HPO 4