T C OSMAN LKMEN LSES ADA TRK VE

T. C OSMAN ÜLKÜMEN LİSESİ ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ DERSİ PERFORMANS ÖDEVİ ERKAN AĞRIKLI Hazırlayanın: Adı: Betül Soyadı: İskender Sınıfı: 12/SOS/B

II. DÜNYA SAVAŞI 1939 -1945

II. DÜNYA SAVAŞI’NIN NEDENLERİ � I. Dünya Savaşı sonrası güçler dengesinin bozulması Alman, Avusturya-Macaristan, Rus ve Osmanlı imp. � I. Dünya Savaşını bitiren antlaşmaların ağır şartları � Dünya barışını koruma çabalarının yetersiz kalması Milletler Cemiyeti, Locarno Antlaşması, Kellog Paktı. � 1929 Ekonomik Krizi ve dünyaya etkileri � Almanya, İtalya ve Japonya’nın yayılmacı siyasetleri � Totaliter, faşist, militarist ve komünist rejimler

JAPONYA kavram ve şahıslar Militarist • Askerlerin yönetici olduğu yada askeri yöntemlerin uygulandığı yönetim şekli. Pozitif Politika • Japonya’nın askeri güce dayalı olarak izlediği yayılma siyaseti. Asyalılarındır • Japonya’nın 1934’te Batılı devletlerin Çin ile ilişkilerini kesmesini istemesi. Yeni Düzen • Japonya’nın Çin’in büyük bölümünü işgale başlayıp Batılı devletleri Doğu Asya’dan uzaklaştırma siyaseti.

JAPONYA � I. Dünya Savaşı sonrası Doğu Asya’daki Alman sömürgelerini aldı. � Çin’den ekonomik ayrıcalıklar elde etti. � 1922 Washington Deniz Silahsızlanma Konferansı ile Japonya’nın deniz gücünün sınırlandırılmasına çalışıldı. � 1929 Ekonomik krizinden sonra Liberal hükümetlerin yerini Militarist yönetimin almasıyla yayılmacı politi- ka izledi (Pozitif Politika). � 1931 de Mançurya’yı ve Çin’in birçok bölgesini işgal etti.

JAPONYA • Japonya’nın Çin’e Yönelmesi • Avrupa’da İngiltere’nin Yatıştırma Politikası izlemesi-İspanya iç • • savaşının çıkması ABD’nin tarafsızlık politikası izlemesi ( Monroe Doktrini ) İtalya’nın Habeşistan’a Almanya’nın Ren bölgesine asker sevk etmesi Almanya ile İtalya’nın Berlin-Roma Mihveri’ni kurmaları Almanya ile SSCB’ye karşı Anti Komintern Paktı kurması NOT: • 1933’te Milletler Cemiyeti’nden ayrılmış, 1934’te Washington • Antlaşması’ndan çekilmiş, ’Asyalılarındır’ politikasını uygulamıştır. 1938’de ‘Yeni Düzen’i ilan edip Batılıları bölgeden uzaklaştırmak istemiştir.

İTALYA � � � I. Dünya savaşı sonrası istediğini alamamış siyasi, sosyal ve ekonomik sorunlar 1922’de Mussolini’yi iktidara getirmiştir. İdeoloji olarak Faşizm’i benimseyen Mussolini; Merkezi yönetimi güçlendirmiş, Demokrasiyi ve muhalefeti ortadan kaldırmış, Ülkedeki etnik grupları İtalyanlaştırmaya çalışmış, Dış politikada; � Eski Roma’yı canlandırmaya kalkışmış, sömürgeci ve yayıl-macı siyaset izleyerek Yugoslavya’dan Fiüme, Yunanistan-dan Korfu’yu almış, Arnavutluk üzerinde nüfuz kurmuştur. � Afrika’da Libya’ya ek olarak Habeşistan’ı (Etiyopya) işgal etmiştir. �

İTALYA İtalya’nın Habeşistan’ı İşgali 1936 � � � 1929 Ekonomik krizi sonucu devletlerin milliyetçi politikalar izle-mesi (Hammadde-Pazar sıkıntısı) Japonya’nın Mançurya’yı işgaline, Almanya’nın Versay koşullarını değiştirmesine İngiltere ve Fransa’nın tepkisizliği, İşgalin sonuçları Almanya’nın Locarno Antlaşması’nı feshetmesine İtalya’nın Akdeniz’de İngiltere’ye rakip olmasına Almanya’nın Ren bölgesini silahlandırmasına İtalya ve Almanya’nın Berlin-Roma Mihveri’ni kurmasına ortam hazırlamıştır. Yatıştırma Siyaseti � İngiltere başbakanı Chamberlain ile özdeşleşen politika. Almanya ve İtalya’nın izlediği saldırgan politikalara karşı İngiltere’nin Hitle-rin yayılma sahasını D. Avrupa olarak görerek göz yumması.

ALMANYA şahıslar kavram ve Saar Bölgesi 1935’te halk oylaması sonucu Fransa, Almanya’ya bıraktı. Ren Bölgesi Versay Antlaşması uyarınca Alman-Fransız sınırında silahsızlandırılan bölge. Almanya bölgeye 1936’da asker sevk etti. Südet Bölgesi 1938 Münih Konferansı sonucu 3, 5 milyon Almanın yaşadığı bu bölgeyi Çekoslavakya Nazi Almanyası’na verdi. Hayat Sahası ‘Almanya topraklarının Alman ırkına yeterli gelmeyeceği’ fikri uyarınca Alman hükümetinin izlediği yayılmacı politika.

ALMANYA Versay Antlaşması’nın ağır şartları 1929 Ekonomik Krizi Hitler’i ve Nazileri iktidara getirmiştir(Ocak 1932). Hitler’in Dış Politikası I. Aşama: Versay’ın kısıtlamalarını ortadan kaldırmak • • Silahsızlanma Konferansı ve Milletler Cemiyeti’nden çekilmesi 1933 Gizlice silahlanarak askeri gücünü artırmıştır. 1934 Locarno Antlaşması’nı feshetmiştir. 1934 Zorunlu askerliği getirmiştir. 1935 Fransa’dan Saar bölgesini almıştır. 1935 Ren bölgesine asker sevk etmiştir. 1936 Avusturya ile birleşmiştir. (Anschluss Olayı) 1938 Berlin-Roma Mihveri ile Anti Komintern’i imzaladı.

ALMANYA Hitler’in Dış Politikası II. Aşama: Almanya sınırları dışındaki bütün Almanları ‘Ulus Devlet’ anlayışıyla tek çatı altında toplamak. • Çekoslavakya sınırlarında kalan Almanların yaşadığı Südet’i almak III. Aşama: ‘Hayat Sahası’ projesini gerçekleştirmek. • • • Çekoslavakya’yı işgal etti. 1939 Litvanya’dan Memel’i aldı. 1939 İtalya ile Çelik Paktı imzaladı. 1939 SSCB İle Saldırmazlık Antlaşması yaptı. 1939 Polonya’yı SSCB ile işbirliği yaparak işgal etti. 1 Eylül 1939 NOT; Bu paylaşım savaşın nedenidir.

ÜLKELER ARASI GRUPLAŞMALAR BERLİN-ROMA-TOKYO MİHVERİ 1936 Nazilerin iktidara gelmesi İTA-FRA-İNG yakınlaştırmış � İtalya’nın Habeşistan’ı işgali İngiltere ile arasını açmış � Fransa’da Halk Cephesi iktidara gelince Fransa, SSCBye yanaşmış bu gelişmeler İTA-İNG-FRA bloğunu bozmuştur. � İtalya, Almanya ve Avusturya’nın bağımsızlığını tanımış bu gelişmeler 1936’da Berlin-Roma Mihveri’nin kurul-masını sağlamıştır. � 1937’de ittifaka Japonya da katılmıştır. �

ÜLKELER ARASI GRUPLAŞMALAR ANTİ-KOMİNTERN PAKT 1936 • Fransa-SSCB yakınlaşması üzerine Almanya’nın Ren böl • • • gesine girmesi ve komünizme karşı kampanya yürütmesi SSCB’nin Almanya aleyhine silahlanmaya başlaması Japonya’nın Uzak Doğu’da yayılma siyaseti izlemesi SSCB’ye karşı Almanya-Japonya arasında rejim esasına göre kurulmuş, sonra İtalya katılmıştır. ÇELİK PAKT 1939 • Almanya’nın Çekoslavakya’yı işgali üzerine İtalya ile yaptığı ittifak antlaşmasıdır.

MÜTTEFİ M K � Fransa Vichy Hükümeti General Petain � Sürgün Hükümeti General De Gaulle � � İngiltere 1940’a kadar N. Chamberlian � 1940 -1945 W. Churchill � 1945’ten sonra C. Attle � � ABD 1945’e kadar F. Roosevelt � 1945’ten sonra H. S. Truman � � SSCB � J. Stalin İHVER • Almanya • Hitler • İtalya • Mussolini • Japonya • Hirohito

CEPHELER AVRUPA • Almanya-Fransa • Yıldırım Harekatı • Maginot Hattı • Almanya-İngiltere K. AFRİKA • İtalya-İngiltere • Almanya-İngiltere • Torch Harekatı • Kartal Hücumu PASİFİK • Almanya-SSCB • Barbarossa Harekatı • Stalingrad Kuşatması • Almanya-ABD • Atlantik Bildirisi • Normandiya Çıkarması • • Japonya-ABD Pearlharbour Baskını Midway Saldırısı Leyte Savaşı

kavram şahıs • Yıldırım Harekatı; Almanların Fransa üzerine başlattığı saldırıya ABD tarafından verilen ad. • Maginott Hattı; Fransa’nın Alman sınırına inşa ettiği geçilmez olarak nitelenen yer altında birbirlerine tünellerle bağlanmış savunma hattı. • Yıldırım Harekatı’yla Danimarka ve Norveç’i alıp Belçika, Hollanda’ya, saldıran Almanya Maginott Hattı’nı geçerek Fransa’yı işgal edip Alman yanlısı Vichy Hükümeti’ni kurdurmuş. De Gaulle İngiltere’ye kaçarak sürgünde direnişi örgütlemiştir. • Alman ilerleyişi İngiltere’de Chamberlian hükümetini düşürmüş yerine W. Churchill iktidara gelmiştir.

CEPHELER avrupa • Kartal Hücumu; İngiltere’yi teslim almak için Almanların başlattıkları hava taarruzu. • Hitler, Kartal Hücumunda çok kayıp verince İngiltere’yi istiladan vazgeçerek Hayat Sahası projesi için Doğu Avrupa’ya yönelmiştir 1941. • Hitler önce Bulgaristan ve Romanya ile ittifak yapmış kısa süre sonra Yugoslavya ve Yunanistan’ı da işgal etmiştir. • Barbarossa Harekatı ile SSCB’yi istila etmek isteyen Hitler Stalingrad’da durdurulmuş zamanla geri çekilmiştir.

CEPHELER d. avrupa • Barbarossa Harekatı; Hayat Sahası projesini gerçekleş • tirmek amacıyla Hitler’in SSCB’yi istila harekatı. Barbarossa Harekatı ile SSCB’yi kısa sürede teslim almayı amaçlayan Almanlar Ruslarca durdurulmuştur. • 1942’de saldıran Almanlar Moskova’yı düşüremese de Kırım’ı almış Kafkaslara girip Maikop petrol bölgesini ele geçirmiş Müttefiklerin İran üzerinden SSCB’ye yardımını engellemiş ve enerji kaynaklarına sahip olmuştur. • Stalingrad ; Alman taarruzunun püskürtüldüğü şehir. Almanlar ilk kez yenilmiş savaşın gidişatı değişmiştir. Hitler D. Avrupadan çekilmeye başlamış İtalya ve Normandiya’ (Müttefiklerin Fransa’ya çıkarma yaptıkları bölge) da Müttefiklere de yenilen Almanlar, 7 Mayıs 1945’te teslim olmuştur.

CEPHELER k. afrika • Eisenhower; K. Afrika’da Meşale (Torch) Harekatı ’nı ba- şarıyla yöneten ABD generali. Normandiya Çıkarması’na da komuta etmiştir. • İtalya, Fransa’nın düşmesiyle K. Afrika hakimiyeti için İngiliz ve Fransız sömürgelerine saldırıya geçmiş Süveyş ’i almak için başlattığı saldırıyı İngiltere püskürterek kaybettiği yerleri geri almıştır. • Almanya desteğiyle İtalya ile yeniden saldırıya geçmiş İngiltere Mihver güçlerini Mısır ve Libya’dan atmış, İtalyan sömürgelerini ele geçirmiştir. 1942’de ABD’nin savaşa girip Fas ve Akdeniz’den K. Afrika’ya asker çıkarmasıyla (Meşale Harekatı ) 1943’ te Müttefikler bölgeye hakim olmuş cephe kapanmıştır.

CEPHELER pasifik • ABD infirat politikası uyarınca tarafsızlığını ilan etmiş Alman ilerleyişinin sürmesi üzerine “bedeli savaş sonunda ödenmek şartıyla” İngiltere’ye yardım kararı alan, ABD; İngiltere ile, ”Atlantik Bildirisi”ni yayınlamış ama savaşa girmemiştir. • Atlantik Bildirisi; ”Kalıcı barış, silahsızlanma, ulusların kendi geleceğini belirleyebilmesi ve savaş sonunda toprak alınmaması” ilkelerini içerir. • Japonya kısa sürede Uzak Doğu’daki İngiliz ve Fransız sömürgelerine saldırmış Çin topraklarında ilerlemiştir. • Japonya, ABD’nin uyguladığı petrol amborgosu üzerine Pa- sifikteki Hawai deniz üssü Pearl Harbour’a saldırmıştır. Bunun üzerine ABD, İngiltere, SSCB ve 22 ülke ile BM İttifakı’nı kurarak Müttefikler yanında savaşa girmiştir.

CEPHELER kavram şahıs • BM İttifakı; Atlantik Bildirisi İlkelerini esas almış zafer elde edinceye kadar işbirliği kararlaştırılmıştır. • Mc. Arthur; ABD’nin Pasifik komutanı. • Yamamoto; Amiral. Japonya’nın Pasifik komutanı. • Nisan 1942’ye kadar süren Japon ilerleyişini Mercan Denizi- nde durduran ABD, Midway Deniz Savaşı’nı kazanarak ilerlemiştir. • Leyte Deniz Savaşı’nı da kazanan ABD, Japonya’yı teslim almak için atom bombası kullanmıştır. Ağustos 1945 • 2 Eylül’de imzalanan ateşkes ile savaş bitmiştir.

Moskova-SSCB 1943 • • KONFERANSLAR ABD, İngiltere, SSCB, Çin Kalıcı barış için bir barış teşkilatının kurulması, Washington’da kurulacak teşkilatın esasları belirlenmiş, Türkiye’nin savaşa girmesi kararlaştırıldı. Yalta-SSCB • • Şubat 1945 ABD-Roosevelt, İngiltere-Churchill, SSCB-Stalin Özgür Avrupa hakkında bildiri yayınlanmış, demokratik yönetimlerin kurulması, halkların kendi geleceklerine karar vermesi, yıkılan Avrupa’nın tamir edilmesi v. s. SSCB’yi dengelemek için İngiltere, Fransa’yı işgale ortak etmiş, SSCB Japonya’ya karşı savaşa girmesi karşılığında BM’de üç sandalye almıştır. Mart 1945’e kadar Mihver devletlere karşı savaşa giren devletlerin BM’ye alınması kararlaştırılmıştır.

KONFERANSLAR San Fransisco-ABD 1945 • ABD, İngiltere, SSCB, Çin, Fransa • BM teşkilatının kurulması, üyelerinin, çalışma esaslarının, görev ve sorumluluklarının belirlenmesi amacıyla toplanmış, BM teşkilatı kurulmuştur. Potsdam-ALMANYA 1945 • • • ABD-Truman, İngiltere-Attlee, SSCB-Stalin Kararları ile Avrupa’nın siyasi, askeri, nüfus ve ekonomik yapısını şekillendiren konferansta yaşanan Müttefikler arası çıkar çatışmaları İki Kutuplu Dünya’yı doğurdu. Avrupa, Almanya, Avusturya işgal bölgelerine ayrılmış yapılacak barış antlaşmalarının çerçeveleri belirlenmiştir.

Savaşın Siyasi Sonuçları • En az ABD etkilenmiş, Nükleer silahı gücünü artırmıştır. • BM’nin New York’u, IMF’in Washington’u merkez seçmesi Avrupa merkezli dünya düzeninin değiştiğini gösterir. • Altın rezervi, sanayisi, ticari gücü ABD’yi büyük güç yaptı. • ABD, Japonya’yı işgal etmiş, burada üsler kurmuştur. • Japon ordusu dağıtılmış, Japonya eğitim reformuna zorlanmış yeni bir anayasa hazırlatılmış, ayrıca tüm sömürgelerini boşaltmıştır.

Savaşın Siyasi Sonuçları • D. Avrupa’da kurtarıcı olarak görülen SSCB bölgede komünist rejimler kurdurmuş, dışlanmışlıktan kurtulurken büyük güç olmuş, bu durum iki kutuplu dünya düzenini oluşturmuştur. • Almanya, Avusturya ve İtalya işgal edilmiş, Almanya-Berlin, Avusturya-Viyana, 4 işgal bölgesine ayrılmıştır. • Faşizm, Nazizm tasfiye edilmiş, Asya, Afrika ve Orta Doğu’da sömürgeciliğe karşı milli kurtuluş mücadeleleri başlamıştır. • Milletler Cemiyeti yetkilerini Birleşmiş Milletler’e devretmiş, demokratikleşme süreci hızlanmıştır. • NOT: 12 Ada 1947 Paris Antlaşması ile İtalya’dan alınıp Yunanistan’a verilmiştir.

Savaşın Ekonomik Sonuçları • Savaş Avrupa’nın alt ve üst yapısını yok etmiş ; sanayi • • • tarım-ulaşım-ticaret sektörleri ağır darbeler almıştır. Avrupalılar sömürgelerini kaybetmiş, Alman, İngiliz, Fransız ve İtalyan ekonomileri iflas etmiş, kamu borçlanmaları artmıştır. Savaşın zararlarını azaltmak için”uluslararası para fonu” (IMF) kurulmuş, ”Altın yada altına çevrilebilen paralar (dolar)” ile ülke paraları garanti altına alınmıştır. ABD altın rezervi %75, sanayi üretimi %50, ticaret %25 ile öne çıkmıştır. • Savaşın yıkıntılarını azaltmak için ”uluslararası imar ve kalkınma fonu” kurulmuş, II. Dünya Savaşı’nın yaraları I. Dünya Savaşı’na göre daha çabuk sarılmış 1949 da Avrupa ile birlikte Japonya ve SSCB’de yaralarını sarmıştır.

Savaşın Toplumsal Sonuçları ve İnsan Hakları • Sivil kayıplar; hava saldırıları, sivil esirlerin öldürülmesi, toplama kampları, salgın hastalıklar, atom bombası. • Göçler; Germenler ve Japonlar ülkelerine, Alman, Japon ve SSCB’nin zorla çalıştırdığı işçiler geri döndüler. • Toplumsal travmalar, insan hakları ihlalleri; Yahudi soy- kırımı, Nazi toplama kampları, atom bombası, SSCB sürgünleri, Japonların sömürgelerindeki uygulamaları, işgal güçleriyle işbirliği yapanlara uygulananlar, ırk-din-mezhep cinayetleri ve yargısız infazlar, yağma-talan. • Almanya ve Japonya’da Nürnberg ve Tokyo Mahkemele • ri’nde Nazi ve Japon savaş suçluları yargılanmıştır. BM’de ”Soykırımı engelleme ve cezalandırma Sözleşmesi’’ imzalanmıştır.

BM Teşkilatı • 1941 Atlantik Bildirisi ile ABD ve İngiltere BM’nin temel • lerini atmıştır. 1943 Moskova Konferansı ile ABD, SSCB, Çin ve İngiltere bir araya gelmiş teşkilatın kurulmasında anlaşmışlardır. • 1944 Washington Konferansı ile BM’nin taslağı, görev ve yetkileri belirlenmiştir. • 1945 Yalta Konferansı ile Mart 1945’e kadar Mihvercilere savaş açanların örgüte alınması kararlaştırılmıştır. • 1945 San Fransisco Konferansı ile Türkiye’nin de arala- rında yer aldığı 51 ülke tarafından kurulmuştur. 1946 ’da MC yetkilerini Birleşmiş Milletlere devretmiştir.

Birleşmiş Milletler GENEL KURUL • Her üye • • temsil edilir. Her üye devletin bir oy hakkı vardır. Yasama organı GENEL SEKRETERLİK • BM’nin • diğer organla rının çalışması için ortam ve şartları sağlar. BM tarafından ortaya konan program ve politikaları uygular. GÜVENLİK KONSEYİ • BM’nin • • • yürütme organı. ABD, Çin Rusya Fra, İng Daimi üye ve veto hakkı var. Geçici 10 üye VESAYET KONSEYİ • Sömür- gecilik bittiği için işlevi kalmamıştır. ADALET DİVANI EKONOMİK VE SOSYAL KONSEY • BM’nin dünyadaki ekonomik ve sosyal problemler için görevli kurumu • BM’nin • • yargı organı. 9 yıl için 15 yargıç. Lahey Adalet Divanı

BM Teşkilatı NOTLAR; • 10 Aralık 1948 İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi • 12 Ocak 1951 Soykırımı Suçunun Önlenmesi ve Cezalandı • • rılması kararları kabul edilmiştir. Uluslararası ilişkilerde kuvvet kullanımını evrensel düzeyde yasaklayan ilk anlaşma BM Sözleşmesi’dir. BM genel merkezi New York, Arapça, Çince, Fransızca, Rusça, İngilizce ve İspanyolca resmi dilleridir. Daimi üyelerin veto hakkının bulunması “Devletlerin eşitliği ilkesi” ne aykırıdır. UNESCO: Paris. BM Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı UNICEF: New York. BM Çocuk Fonu IMF: Washington. Uluslararası Para Fonu WHO: Cenevre. Dünya Sağlık Örgütü

Savaş Yılları Türkiye • C. Başkanı: İsmet İnönü, • Başbakanlar: Refik Saydam, Şükrü Saraçoğlu • Türkiye’nin katıldığı konferanslar; • Adana – Kahire - San Fransisco • Türkiye’nin Saldırmazlık Antlaşması Yaptığı Devletler; • İngiltere – Fransa - Almanya • Not: • Almanya ile yapılan anlaşma Türkiye’de Pantürkizm p- ropagandasını canlandırmış, Hitler’in yenilmesiyle Pan Türkist örgüt ve propagandacıları ortadan kaldırılmıştır.

Savaş dönemi Türk dış politikası • Savaş dışı kalmak, toprak bütünlüğü ve bağımsızlığını korumak, ”Denge Siyaseti” izlemek • Savaş yılları; • 1939: İtalya’nın Arnavutluk’u işgali, SSCB ile Almanya arasında saldırmazlık anlaşması yapılması, SSCB’nin Boğazlarda taleplerde bulunması Türkiye-İngiltere-Fransa arasında“Karşılıklı Yardım Antlaşması” yapılmıştır. • 1940 -1941: Hitlerin Balkanları istilası sonucu, Almanya ile “Saldırmazlık Paktı” imzalanmıştır. Hitlerin SSCB’ye saldırması ve Kafkaslarda ilerlemesi Türkiye’nin savaşa girmesi konusunda üzerindeki baskıyı artırmıştır.

Savaş dönemi Türk dış politikası • 1942 -1943: Almanların Stalingrad yenilgisi Türkiye’nin savaşa girmesi için baskıları daha da artırmıştır. • 1943 Adana Konferansı’nda İnönü SSCB tehdidinden ve savaşa hazırlıksız olunduğundan bahsetmiş ve destek sözü almıştır. Müttefiklere yakınlaşan Türkiye yine de savaş dışı kalmıştır. • 1943: Moskova Konferansı’nda SSCB’nin baskısıyla Türkiye’nin savaşa girmesi için karar alınmıştır. • Kahire Konferansı’da İnönü gerekli yardımın yapılması şartıyla ilke olarak savaşa girmeyi kabul etmiştir.

Savaş Yılları Türk dış politikası NOT: • İngiltere’nin Türkiye’yi savaşa sokmak istemesinde; Almanya’ya karşı yeni bir cephe açmak ve savaş sonunda Balkanlarda oluşabilecek SSCB varlığını zayıflatmak vardır. • 1944 -1945: İngiliz ve Türk yetkililer yardım konusunda anlaşamayınca Müttefiklerin Türkiye’ye olan yardımı kesilmiştir. İlişkileri canlandırmak isteyen Türkiye Alman gemilerine boğazları kapatmış, Almanya’ya olan ihracatı durdurmuştur. • Türkiye Yalta Konferansı uyarınca S. Fransisco Konferansı’na katılıp Birleşmiş Milletler’e girebilmek için Mihverciler’e simgesel olarak savaş açmıştır (Şubat 1945).

Savaş Yılları Türkiye • Milli Korunma Kanunu: Hükümete üretim-dağıtım-tüke- tim ilişkilerini kontrol yetkisi veren kanun. Hükümete işletmelere el koyma, dış ticareti kontrol, halkın ve milli savunmanın ihtiyacı ürünleri karsız alma yetkisi verildi. • Bu kanunla Petrol Ofisi, Et Balık Kurumu açılmış, Karne uygulamasına geçilmiş, Ticaret Ofisi, İaşe Müsteşarlığı kurulmuştur. • Narh Koyma: Fiyat artışını engellemek amacıyla hükümetin fiyatlarda alt-üst sınır belirlemesi. • Karne Uygulaması: Temel tüketim mallarının devlet kontrolünde karne ile dağıtılması 1942.

Savaş Yılları Türkiye • Varlık Vergisi: Aşırı kazancı vergilemek amacıyla kurulan komisyonlarca ticaret ve sanayi ile uğraşan kentliler, çiftçi, esnaf ve ücretliden toplanmıştır. • NOT: Varlık vergisi sermaye değişimine ve yeni Anadolu zenginlerinin çıkmasına yol açmıştır 1942. • Toprak Mahsulleri Vergisi: Varlık vergisi alınmayan çiftçiden ayni olarak 1944 -1946 yılları arasında alınmıştır. • NOT: Bu vergilerle fiyat artışı, büyüme, enflasyon gerilemiş gayri safi milli hasıla artmıştır.

Savaşın Türkiye’ye Etkileri • Savaş yılları izlenen ekonomi politikaları; ”Büyüme ve gelişmeyi hızlandırma hedefinden ziyade mal darlığını hafifletme, fiyat artışını engelleme, karaborsa ile mücadele ve sosyal adaleti sağlama” şekline dönüşmüştür. • Ülke kaynakları savunmaya ayrılmış, ekonomi planları ve yatırımlar ertelenmiştir. (II. Beş Yıllık Kalkınma Planı) • Seferberlik kararı tarım ve sanayi sektöründeki iş gücünü azaltmış, üretim düşmüştür. • Sermaye birikimi, milli gelir, üretim azalmış; ithalat ve • ihracat durma noktasına gelmiştir. Savaş her türlü mala talebi artırmış, arz-talep dengesi bozulmuş, karaborsa ve stokçuluk baş göstermiştir.

Savaşın Türkiye’ye Etkileri • 1940 -1945 arası nüfus artış oranı azalmıştır. • 1939 -1945 savaş şartlarına rağmen eğitim ve kültüre yapılan yatırımlar artmıştır. İlkokul yapımı artmış, Köy Enstitüleri açılmıştır. • Köy Enstitüleri: ”Köye göre öğretmen” modeli ile kırsal kesimde görev yapabilecek öğretmen yetiştirme amacıyla açılan öğretmen okulları. • İstanbul Devlet Konservatuarı, Ankara Radyosu yanında İstanbul Radyosu açılmıştır. Basın-yayın alanındaki ilerlemeler dünyadaki siyasi, kültürel, edebi gelişmelerin yakından izlenmesini sağlamıştır.

Savaşın Türkiye’ye Etkileri • Edebiyat alanında ”Sosyal Gerçeklik” işlenmiştir. Şiirde “Garip Akımı” doğmuştur. • Peyami Safa, Ahmet Hamdi, Behçet Necatigil, Sait Faik, Orhan Veli, Oktay Rıfat, Melih Cevdet… • Türk Halk ve Türk Sanat müziği önem kazanmıştır. ”Yurttan sesler” proğramları yapılmıştır. • Münir Nurettin, Hafız Burhan, Safiye Ayla, Müzeyyen Senar, Hamiyet Yüceses, Perihan Altındağ, Saadettin Kaynak…