T C Milli Eitim Bakanl Rehberlik ve Aratrma
T. C Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Araştırma Merkezi Sağlıklı Ebeveyn ve Çocuk İlişkisi Nurcan KOŞAR Abdullah GÜRBÜZ Psikolojik Danışman ve Rehber Öğretmen Ocak 2018 MALATYA Yeşilyurt Rehberlik ve Araştırma Merkezi Psikolojik Danışman Mesut Aşık
SAĞLIKLI EBEVEYN VE ÇOCUK İLİŞKİSİ
Anne Baba Tutumu Anne-baba tutumu, anne ve babanın iletişim sırasında, çocuklarına yönelttikleri tutum ve davranışlarının bütünüdür. Çocukların sağlıklı bir gelişim gösterebilmesi için, anne-baba tutumunu belirleyen iki temel husus vardır. Bunlardan ilki, anne-babanın çocuğa gösterdiği destek, sevgi, ilgi, kabul ve yakınlık; ikincisi de anne babanın çocuğa koyduğu kontrol yani çocuğa çizdiği sınırlardır. Bu hususların tamamı, anne-baba tutumları olarak ifade edilir.
Anne ve babaların çocuklara karşı uyguladıkları tutumlar şu şekilde sıralanmaktadır: Demokratik anne baba tutumu İlgisiz anne baba tutumu Koruyucu istekçi anne baba tutumu Otoriter anne baba tutumu
DEMOKRATİK TUTUM GÖSTEREN ANNE BABALAR • En uygun olan yaklaşımdır. • Çocuklarına karşı koşulsuz saygı ve sevgi gösterirler. • Davranışları tutarlı, kararlı ve güven vericidir. • Belli sınırlar içinde çocukların belli davranışları yapmalarına izin verilir. Bu şekilde sorumluluk duygusunun gelişmesine ortam sağlanır. • Anne ve babalar çocuğun kendine özgü gelişim kapasitesinin farkındadır. • Çocuğun kendini geliştirmesine destek olurlar.
İLGİSİZ ANNE BABA TUTUMU • Anne ve babalara göre çocuğu hoş görmek gerekmektedir. Ancak bu anne ve babalar hoşgörü ve ilgisizliği birbirine karıştırmaktadırlar. • Çocuğun yanlış yada doğru yapması aileler için önemli değildir. • Bu tip ailelerde çocuklar yalnızlığa itilmektedirler.
KORUYUCU İSTEKÇİ TUTUM GÖSTEREN ANNE BABALAR • Çocuklarını aşırı korur ve denetlerler • Çocukların yapacağı pek çok şey anne baba tarafından yapılır. • Her konuda müdahaleci bir tutum içinde oldukları için çocuklarının kendini geliştirmesine engel olurlar. • Çocuklarının kendilerine olan güven duygusunun gelişimine engel olurlar.
OTORİTER TUTUM GÖSTEREN ANNE BABALAR • Çocuğun gelişim düzeyini, kişilik özelliklerini ve isteklerini dikkate almadan, çocuktan kendilerinin uygun gördüğü gibi davranmalarını isterler. • Çocuklarını çok sık cezalandırırlar. Böyle bir ortamda büyüyen çocuklar öfke ve kızgınlık gibi duygu ve düşüncelerini açıkça belirtemezler • Otoriter tutum çocuklarda bağımsız kişilik gelişimini engellemektedir. Saldırganlık düzeyini arttırdığı ve benlik saygısı düzeyini düşürdüğü görülmektedir (Maccoby ve Martin, 1983).
ETKİLİ ANNE BABA OLMAK
. • Çocuğunuzu korkutmayın. Çocuğa fazla baskı uygulamaktan kaçının. Kesinlikle fiziksel cezalarda bulunmayın. Suçluluk duygusu aşılayarak yetiştirmeyin. Yanlış davranışlarını hemen cezalandırmayın. Onun dinleyin, suçundan daha büyük onu rencide edecek cezalar vermeyin • Ailevi problemlerinizi çocuğunuzun yanında kesinlikle tartışmayınız. Sizin yapmış olduğunuz tartışmalar çocukta güvensizlik ve endişe duygusu oluşturabilir. . • Çocuğun yanında okulu, öğretmeni eleştirip tartışmayın. Böyle davranışlar çocuğun okuldan ve öğretmeninden soğumasına neden olabilir
üÇocuğunuz okulda yaptıklarını size anlatmak istiyorsa onu dinleyin. Onu önemsediğinizi ona hissettirin.
ü Çocuklar hayatını deneme ve taklit yoluyla öğrenmektedir. Bu nedenle çocukların oyun oymalarına, arkadaşlık ilişkileri kurmalarına izin verin. Onu sürekli korumayın ama çok da serbest bırakmayın. Aşırı koruyucu bir ailede yetişen çocuk yaş olarak büyüse dahi çocuksu davranışlar sergilemeye devam eder.
ü Çocuğunuzun her isteğini karşılamayın, onlara tutamayacağınız sözleri vermeyin. Çocuğunuzu ne kadar sevseniz dahi ona karşı kararlı ve kesin davranışlar sergileyin. Eğer çocuğunuza tutarsız davranışlar sergilerseniz çocuk size karşı bir bocalama yaşabilir hem de sizin bu zafiyetinizden faydalanmak isteyebilir.
Çocuğunuzla bağırarak konuşmayın. Bunun nedeni çocukların bağırarak konuşulanları dikkate almamaları, içten dinlememeleridir. Çocuklarda, yumuşak ses tonuyla ve kesin ifadelerle söylenenler daha çok iz bırakır.
Sürekli nasihat vermekten kaçının. Çünkü çocuklar nasihatten daha çok davranışlarınızdan etkilenirler. Bu nedenle çocuğunuzun nasıl biri olmasını istiyorsanız sizde öyle bir kişi olun.
ü Çocuklarınızın sorularına mutlaka mantıklı ve doğru cevaplar verin. Sorduğu sorular karşısında; “Bu da sorulur mu? ”, “Sen bunu bilmiyor musun? ” gibi ifadeler kullanarak soru sorma şevkini kırmayın. ü Soru sorma şevki kırılan çocuğun aslında öğrenme azmi kırılıyordur.
Her çocuğun yeteneği farklıdır. Bu nedenle çocuğunuzu başka çocuklarla kıyaslamayın. Bu kıyaslamalar çocuğun kıyaslanan çocuğa veya kardeşine düşman olmasını sağlamaktan başka hiçbir işe yaramaz.
ü Ona üstesinden gelebileceği işler vermeye ve onu motive etmeye özen gösterin. Böyle yetişen bir çocuğun kendine güveni daha fazla olur.
Kuralları hemen öğrenmesini sağlamaya çalışmayın. Kurallara uymuyor diye hemen çocuğunuzu cezalandırmayın. Bu tür ana baba davranışı çocukta yalan söylemeye neden olabilir.
Anne ve baba olarak ortak kararlar alınız ve davranışlarınızda her zaman doğru ve tutarlı olun. Anne ve baba arasındaki çelişkili davranışlar çocuğun bocalamasına, çatışma yaşamasına neden olacaktır.
ü Çocuğunuzun okula geliş gidiş saatlerini sürekli kontrol altında tutunuz. Onun kötü arkadaş ilişkilerine ve zararlı alışkanlıklar edinmemesi için ona iyi örnek olun, arkadaşlarıyla sizde iletişim içine girin.
Öfkeli bir anınızda çocuğunuza ceza vermemeye özen gösterin. Çünkü öfkeniz geçince çocuğun davranışına bakışınız daha farklı olabilir. Bazen iş işten geçmişte de olabilir.
KATILDIĞINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ. YEŞİLYURT REHBERLİK ARAŞTIRMA MERKEZİ
- Slides: 28