T C GMRK VE TCARET BAKANLII MENE BELGELER

• • • T. C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI MENŞE BELGELERİ Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü • 1

• SUNUM PLANI q MENŞE KAVRAMI q MENŞE KÜMÜLASYONU q MENŞE MEVZUATI AB’NİN YENİ MENŞE KURALLARI q 2

• MENŞE KURALLARI • Menşe Kavramı Menşe, bir eşyanın ekonomik milliyeti Menşe kuralları, Eşyanın hangi ülke menşeli olduğunun belirlenmesini sağlayan spesifik kurallar 3

• MENŞE KURALLARI • Menşe Kavramı Uluslararası ticarette, eşyanın menşe ülkesine bağlı olarak değişen gümrük vergilerinin uygulanması veya belirli ülkeler menşeli eşyanın ithalatta • anti damping, • telafi edici vergi uygulaması, • koruma önlemi veya • miktar kısıtlaması gibi ticaret politikası araçlarına tabi olması, eşyanın menşeinin belirlenmesini gerekli 4 kılmaktadır.

• MENŞE KURALLARI • Menşe Kavramı Bir eşyaya uygulanacak; -Gümrük vergileri -Eş etkili vergiler -Ticaret politikası önlemlerinin tespitinde; Eşyanın tarife sınıflandırılması ve Menşeinin bilinmesi gerekmektedir. 5

• MENŞE KURALLARI • Menşe Kavramı Gümrük vergilerinin hesaplanmasında: q. Eşyanın tanımı (tarife pozisyonu) q. Eşyanın menşei q. Eşyanın kıymeti dikkate alınır. 6

• MENŞE KURALLARI • Menşe Kavramı 7

• MENŞE KURALLARI • Menşe Kavramı Tercihsiz menşe, akdi veya otonom ticaret rejimleri (tercihli ticaret rejimleri) dışında eşyaya tatbik edilen menşe kurallarıdır. Tercihli menşe, tercihli tarife uygulamalarından yararlandırılmak istenilen eşyaya tatbik edilen menşe kurallarıdır. 8

• MENŞE KURALLARI Menşe Kavramı TERCİHSİZ MENŞE • q. Tercihsiz menşe kuralları, “En çok kayrılan ülke” kuralı uyarınca Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) üyesi ülkelerden ticarette uygulanan menşe kurallarıdır. q. Tercihsiz menşe kuralları, arada herhangi bir özel anlaşma bulunmayan tüm ülkeler menşeli eşya için geçerlidir ve bu hallerde, tercihli vergi oranı uygulanmamaktadır. q. GATT Menşe Kuralları Anlaşması uyarınca kurulan Menşe Kuralları Komitesi’nce menşe kurallarının uyumlaştırma çalışmaları yürütülmektedir. 9

• MENŞE KURALLARI • Menşe Kavramı TERCİHLİ MENŞE Gümrük Kanunu Madde 22 – «. . . tercihli tarifeden yararlandırılmak istenen eşyanın tercihli menşe kuralları; tercihli tarife gerektiren anlaşmalar kapsamı eşya için bu anlaşmalar ile, a) Türkiye tarafından tek taraflı olarak bazı ülke ve ülke gruplarına tanınan tercihli tarife uygulamaları yararlanan eşya için Bakanlar Kurulu Kararı ile, b) belirlenir. » 10

• MENŞE KURALLARI Türkiye’nin Tüm Dış Ticareti • Avrupa Birliği Diğer Ülkeler Gümrük Birliği STA Ülkeleri GTS Ülkeleri 11

• MENŞE KURALLARI • Gümrük Birliği Serbest Ticaret Anlaşması (STA): İki ya da daha fazla ülkenin, anlaşmada belirtilen birbirleri menşeli eşyaya indirimli veya sıfır gümrük vergisi uyguladığı; anlaşmaya taraf her ülkenin ise anlaşmaya taraf olmayan 3’üncü ülkelere ise kendi belirlediği gümrük vergisi oranlarını uyguladığı sistemdir. q. Tercihli menşe kuralları uygulanır. q. Türkiye’nin 20 adet STA’sı bulunmaktadır. 12

• MENŞE KURALLARI • Gümrük Birliği İmzalanan serbest ticaret anlaşmaları: 23 EFTA, AB AKÇT, İsrail, 1/98, Makedonya, Bosna- Hersek, Filistin, Tunus, Fas, Suriye, Mısır, Arnavutluk, Gürcistan, Karadağ, Sırbistan, Şili, Ürdün, Lübnan, Morityus, Güney Kore, Kosova, Malezya ve Moldova Yürürlükle olan serbest ticaret anlaşmaları: 20 Lübnan, Kosova ve Moldova hariç diğerleri Askıda olan serbest ticaret anlaşması: 1 Suriye 13

• MENŞE KURALLARI • Gümrük Birliği Müzakeresi devam eden STA’lar: 14 Ukrayna, Kolombiya, Ekvador, Meksika, Japonya, Singapur, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Kamerun, Seyşeller, Körfez İşbirliği Konseyi, Libya, MERCOSUR, Faroe Adaları ve Peru STA müzakeresi girişimi yapılan ülkeler: 10 ABD, Kanada, Tayland, Hindistan, Endonezya, Vietnam, Orta Amerika Topluluğu, Afrika Karayip Pasifik Ülkeleri, Cezayir ve Güney Afrika 14

1 İhraç Ülkesi Ticaret Türü Belgeler Avrupa Birliği Serbest Dolaşım A. TR Gümrük Vergisiz • MENŞE 2 KURALLARI • Gümrük Birliği STA GTS Tercihli Ticaret EUR. 1 Form A İndirimli GV 3 Diğer Ülkeler Tercihsiz Ticaret Menşe Şahadetnamesi GV 15

• MENŞE KURALLARI Menşe Kümülasyonu Menşe kümülasyonu, aralarında bir Serbest Ticaret Alanı oluşturan bir anlaşmaya taraf olan ülkelerin, birbirleri menşeli girdileri sınırsız ölçüde kullanmalarına olanak tanıyan bir sistemdir. • • Menşe Kümülasyonunun Amacı Nedir? Menşe kümülasyonunun amacı, birbirlerine tercihli rejimler tanıyan ülkeler arasındaki ticaretin arttırılmasını sağlamaktır. 16

• MENŞE KURALLARI • Menşe Kümülasyonu İkili Kümülasyon İkili kümülasyon, aralarında serbest ticaret anlaşması bulunan iki ülkenin birbirleri menşeli girdileri üretimde serbestçe kullanabilmesi ve bu şekilde üretilen ürünün anlaşmaya taraf diğer ülkeye ihracatında tercihli ticarete konu olmasını imkan tanıyan sistemdir. ÖRNEĞİN; Türkiye – Bosna Hersek Serbest Ticaret Anlaşması 17

• MENŞE KURALLARI • Menşe Kümülasyonu İkili Kümülasyon Bosna Hersek Kumaş GTİP: 5208 TÜRKİYE Gömlek GTİP: 6205 18

• MENŞE KURALLARI • Menşe Kümülasyonu Çapraz Kümülasyon Çapraz kümülasyon, çok taraflı bir serbest ticaret alanına taraf olan veya aralarında ikili veya çok taraflı serbest ticaret anlaşmaları ağı bulunan ikiden fazla ülke arasında birbirleri menşeli girdileri üretimde serbestçe kullanabilmesi ve bu şekilde üretilen ürünün anlaşmaya taraf diğer ülkelere ihracatında tercihli ticarete konu olmasını imkan tanıyan sistemdir. 19

• MENŞE KURALLARI • Menşe Kümülasyonu Çapraz Kümülasyon ŞARTLARI; q. Taraf tüm ülkelerin arasında tamamlanmış STA ağı, q. Aynı menşe kurallarının geçerli olması, q. STA’larda çapraz kümülasyonun öngörülmesi ÖRNEĞİN; q. Pan Avrupa Akdeniz Menşe Kümülasyonu (PAAMK) Sistemi 20

• MENŞE KURALLARI • Menşe Kümülasyonu Çapraz Kümülasyon İSVİÇRE TÜRKİYE Kumaş GTİP: 5208 Gömlek GTİP: 6205 TUNUS 21

MENŞE KURALLARI • Menşe Kümülasyonu • q 1999 – PAN-AVRUPA MENŞE KÜMÜLASYON SİSTEMİ q 2001 – GENELLEŞTİRİLMİŞ TERCİHLER SİSTEMİ q q 2005 – PAN-AVRUPA-AKDENİZ MENŞE KÜMÜLASYON SİSTEMİ 2010 – BATI BALKAN MENŞE KÜMÜLASYON SİSTEMİ VE İKİLİ KÜMÜLASYONA DAYANAN MUHTELİF SERBEST TİCARET ANLAŞMALARI q 22

• MENŞE KURALLARI • Menşe Kümülasyonu Pan Avrupa Menşe Kümülasyon Sistemi q. Türkiye q. Avrupa Birliği q. EFTA (İsviçre, Norveç, İzlanda, Lihtenştayn) q. Pan Avrupa Menşe Kümülasyon Sisteminde ülkeler arasında STA AĞI tamamlanmıştır. q. Tarafların birbirleri ile ticaretinde uyguladıkları menşe kuralları aynıdır. q. Türkiye açısından PAMK Sistemi 1 EKİM 1999 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 23

• MENŞE KURALLARI • Menşe Kümülasyonu Pan Avrupa Akdeniz Menşe Kümülasyon Sistemi Pan Ülkeleri Avrupa q. Türkiye q. Avrupa Birliği q. EFTA q. Faroe Adaları Akdeniz Ülkeleri qÜrdün q. Suriye q. Filistin q. Mısır q. Fas q. Lübnan q. Tunus q. Cezayir qİsrail q. PAAMK ülkeleri arasında henüz STA AĞI tamamlanmamıştır. q. Tarafların birbirleri ile ikili ticaretinde uyguladıkları menşe kuralları farklılık arz edebilmektedir. 24

PAAMK SİSTEMİNDE ÇAPRAZ KÜMÜLASYON SON DURUM • Pan Avrupa Akdeniz Menşe Kümülasyon Sisteminde (PAAMK) ülkeler arasında henüz STA AĞI tamamlanmamıştır. Tarafların birbirleri ile ikili ticaretinde uyguladıkları menşe kuralları farklılık arz edebilmektedir. •

• MENŞE KURALLARI • Menşe Kümülasyonu Batı Balkan Menşe Kümülasyon Sistemi q. Türkiye q. Avrupa Birliği q. Makedonya q. Karadağ q. Sırbistan q. Arnavutluk q. Bosna Hersek 26

• MENŞE KURALLARI • TERCİHLİ olan TİCARET ANLAŞMALARI(TTA) q. Gelişmekte Sekiz Ülke (D-8) TTA (Türkiye, İran, Pakistan, Malezya, Endonezya, Bangladeş, Mısır ve Nijerya) (1 Temmuz 2016) qİslam İşbirliği Teşkilatı Üyesi ülkeler arasında Tercihli Ticaret Sistemi (TPS-OIC) q. Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) Ticaret Anlaşması (ECOTA) q. Türkiye-İran TTA (1 Ocak 2015) q. Türkiye-Pakistan etmektedir) TTA (Müzakereler devam 27

MENŞE KURALLARI MENŞE KURALI • TERCİHLİ TİCARET ANLAŞMALARI(TTA) • -Tamamen -Yetersiz elde edilme kuralı işçilik ve işlemlerin ötesinde işlem kuralı - Tek menşe kuralı: En az %40’lık ulusal katkı 28

• MENŞE KURALLARI • Menşe Mevzuatı İki Temel Başlıkta Ele Alınmaktadır: q. Karşılıklı tavize konu olan eşya ticareti: Serbest Ticaret Anlaşması q. Tek taraflı tavize konu olan eşya ticareti: Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi 29

• MENŞE KURALLARI • Menşe Mevzuatı Tercihli Ticari İlişki Adı Türü GTS BKK Kosova Tek Taraflı BKK Tunus, Fas, İsrail, Suriye, Mısır, EFTA, AKÇT STA’ları ile AB ile Tarım Ürünleri Ticaretinde PAAMK Yönetmelik Makedonya, Karadağ, Sırbistan, Bosna Hersek, Arnavutluk Batı Balkan Yönetmelik Şili Yönetmelik G. Kore Yönetmelik Morityus Malezya Yönetmelik Gürcistan, Filistin İki Taraflı Yönetmelik 30

• MENŞE KURALLARI • Menşe Mevzuatı Eşyanın Tercihli Rejimden Yararlanma Koşulları q. Eşyanın anlaşma kapsamında olması, q. Eşyanın anlaşma ile belirlenen kurallar çerçevesinde menşeli olması, q. Eşyanın menşeli olduğunu gösteren geçerli bir menşe ispat belgesine sahip olması, q. Eşyanın anlaşma yapılan ülkeden doğrudan nakledilmiş olması. (Doğrudan nakliyat kuralı) 31

Kümülasyona İlişkin Diğer Önemli Hususlar • Doğrudan nakliyat ilkesi • Ülkesellik İlkesi “No-Drawback” kuralıGeri Ödeme Yasağı • Yetersiz İşçilik ve İşlem • Yeterli İşçilik ve İşlem • • Genel Tolerans Kuralı

• MENŞE KURALLARI • Menşe Mevzuatı Eşyanın menşe kazanması için temel koşullar 1 - Tamamen elde edilmiş olmalı ya da 2 - Yetersiz işçilik veya işlemlerin ötesinde bir işçilik veya işlemden geçirilmiş olmalı ya da 3 - Yeterli işçilik veya işlemden geçirilmiş olmalı 33

Türkiye’den Herhangi bir PAAMK Üyesi Ülkeye Yapılan İhracatta 1. Eşya tamamen Türkiye’de elde edilmiş ise Kesin Olarak Türkiye Menşeli EUR. MED � EUR 1 �

Tamamen Elde Edilmiş Ürünler Türkiye topaklarından çıkartılan mineral ürünler ü Türkiye’de hasat edilen bitkisel ürünler ü Türkiye’de doğmuş ve yetiştirilmiş canlı hayvanlar ü Türkiye’de avcılık ve balıkçılıkla elde edilen ürünler ü Türk bandıralı gemiler ile denizden çıkarılan balıkçılık ürünleri ve diğer ürünler ü

Türkiye Menşeli Olmayan Girdiler Kullanılarak Yapılan Üretimde Menşe Tespiti Nasıl Yapılmaktadır? 1. Sadece Türkiye menşeli ve Anlaşmaya taraf diğer ülke menşeli girdiler kullanılan üretimde menşe tespiti 2. Üçüncü ülke menşeli girdiler kullanılan üretimde menşe tespiti

Üretimde Türkiye + PAAMK menşeli girdiler kullanılmış ise Türkiye’de yapılan işlem ve işçilik yetersizin ötesinde mi? Türkiye Menşeli E H Türkiye’de eklenen katma değer diğer PAMK menşeli girdilerin kıymetinden fazla mı? Türkiye Menşeli E H En yüksek kıymete sahip girdi ile aynı ülke menşeli

• • MENŞE KURALLARI Yetersiz İşçilik ve İşlemler - Nakliyat ve depolama süresince eşyanın iyi şartlarda muhafazasını sağlamaya yönelik koruyucu işlemler, (Havalandırma, yayma, kurutma, soğutma gibi) - Ambalaj ayırma ve birleştirme, - Yıkama, temizleme, toz, oksit, yağ, boya veya diğer tabakalardan arındırma, - Ütüleme veya presleme, - Basit boyama ve cilalama işlemleri 38

Üretimde üçüncü ülke menşeli girdiler kullanılmış ise 3. ülke menşeli girdi Anlaşmanın II nolu ekinde yer alan listede belirtilen (YETERLİ) işlem ve işçilikten geçmiş mi? Türkiye Menşeli E H Türkiye Menşeli Değil

EK II (Liste Kuralları) AS Kodu Ürünün Tanımı (1) (2) Fasıl 02 Etler ve yenilen sakatat y 4407 Uzunlamasına testere ile biçilmiş veya yontulmuş, dilimlenmiş veya yaprak halinde açılmış, kalınlığı 6 mm. yi geçen ağaçlar (rendelenmiş, zımparalanmış veya (V) şeklinde bağlantı teşkil etmiş) 8411 Turbojetler, turbopropellerler ve diğer gaz türbinleri Herhangi bir taviz olmasa bile tüm ürünler (AS Kodu ve Tanımı) Menşeli olmayan girdilere uygulanarak menşe statüsü veren işçilik veya işlemler (3) veya (4) Kullanılan Fasıl 1 ve 2’de yer alan tüm girdilerin tamamıyla elde edildiği imalat Rendeleme, zımparalama veya (V) şeklinde bağlantı teşkil etme - Ürünün yer aldığı pozisyon dışındaki herhangi bir pozisyonda yer alan girdilerden, ve - kullanılan tüm girdilerin kıymetinin ürünün fabrika çıkış fiyatının % 40’ını geçmeyen, imalat. 4. Sütun alternatif kural Kullanılan tüm girdilerin kıymetinin ürünün fabrika çıkış fiyatının %25’ini geçmeyen imalat.

EK II (Liste Kuralları) - Üçüncü ülke menşeli girdi kullanılmıyor ise EK II – Liste Kurallarına bakmaya gerek yok - Üçüncü ülke menşeli girdi kullanılıyor ise EK II – Liste Kurallarının MUTLAKA karşılanması

Fabrika Çıkış Fiyatı - Menşeli girdilerin kıymeti (tedarikçi beyanı ya da kayıtlarından) - Menşeli olmayan girdilerin kıymeti (ithalat esnasında beyan edilen gümrük kıymeti) - Ücretler (İşçilik maliyetleri) - Kârlar - Harcamalar (idari masraflar, satış ve pazarlama masrafları) - Fikri mülkiyet haklarına ilişkin ödemeler (Patent harcamaları)

Fabrika Çıkış Fiyatı Ancak; - Nihai ürünün ihracı esnasında ihracatçıya geri ödenen dahili vergiler ve Nihai ürünün müşteriye gönderilmesine dair taşımacılık maliyetleri - dahil edilmez.

• MENŞE KURALLARI • q. STA ü Menşe Mevzuatı kapsamında eşyanın tercihli menşei: EUR. 1 Dolaşım Belgesi üEUR-MED üMenşe Dolaşım Belgesi Beyanı üMalezya Menşe Belgesi ya da Fatura/EUR-MED Fatura Beyanı ile q. GTS kapsamında eşyanın tercihli menşei: üForm A Belgesi ya da Fatura Beyanı ile ispat edilir. 44

PAN AVRUPA AKDENİZ MENŞE KÜMÜLASYON SİSTEMİNDE MENŞE İSPAT BELGELERİ EUR. 1 DOLAŞIM BELGESİ 1. EUR-MED DOLAŞIM BELGESİ 2. FATURA BEYANI 3. EUR-MED FATURA BEYANI 4.

NEDEN EUR. 1? NEDEN EUR. MED? 1 - PAN AVRUPA MENŞE KÜMÜLASYON SİSTEMİ’NDE; Tüm ülkeler aynı menşe kurallarını uyguluyorlar. (Geri ödeme yasağı hepsi için geçerli) • Pan Avrupa Ülkelerinin tamamı birbirleri arasında STA’larını yürürlüğe koydular. • 2 - PAN AVRUPA AKDENİZ MENŞE KÜMÜLASYON SİSTEMİ’NDE; • İkili ticarette farklı kurallar mümkün. (Geri ödeme yasağı ikili ticarette uygulanmaz; ancak PAMK Ülkeleri arasında her zaman uygulanır. ) • • Pan Avrupa Akdeniz Ülkelerinin tamamı birbirleri arasında

Türkiye-Güney Kore STA Çerçevesinde Farklı Olan Hususlar Menşe Beyanı The exporter of the products covered by this document declares that, except where otherwise clearly indicated, these products are of Turkish preferential origin.

Türkiye-Güney Kore STA Çerçevesinde Farklı Olan Hususlar Geri Ödeme Yasağı Mevcut DEĞİL İhracatçıların Dahilde İşleme Rejimi çerçevesinde üretimde kullandıkları üçüncü ülke menşeli girdiler için TEV ödeme yükümlülüğü bulunmamakta

MENŞE KURALLARI • AB’DE GTS MENŞE KURALLARINDA NEDEN DEĞİŞİKLİĞE GEREKSİNİM DUYULDU? • q KASIM AB’NİN YENİ MENŞE KURALLARI 2001 – DTÖ - DOHA KALKINMA GÜNDEMİ q 18 ARALIK 2003 – YEŞİL KİTAP (Menşe Kurallarının Geleceği) q 16 Mart 2005 – TEBLİĞ (Geleceğe Dair Yönelimler) q 2010 – YÖNETMELİK İÇİN ETKİ DEĞERLENDİRMESİ 49

MENŞE KURALLARI • AB GTS MENŞE KURALLARINDA GENEL OLARAK NE DEĞİŞTİ? • AB’NİN YENİ MENŞE KURALLARI q. TEK BAŞINA YETERLİ OLMAYAN KATMA DEĞER KURALI, SEKTÖR BAZINDA DESTEKLEYİCİ ÖZEL KURALLARLA UYGULANABİLİR HALE GETİRİLDİ YARARLANAN ÜLKELERİN GERÇEKTEN FAYDA SAĞLAYABİLMESİ İÇİN YÜZDE EŞİKLERİ YÜKSELTİLDİ q 50

MENŞE KURALLARI • GTS MENŞE KURALLARINDA AB GENEL OLARAK NE DEĞİŞTİ? • q% AB’NİN YENİ MENŞE KURALLARI 10 İSTİSNA KURALINDA EŞİK % 15’E YÜKSELTİLDİ q BÖLGESEL KÜMÜLASYON OLANAĞI ESNETİLDİ q. NORVEÇ VE İSVİÇRE’YLE MEVCUT ÇAPRAZ KÜMÜLASYONA TÜRKİYE DE DAHİL EDİLDİ 51

MENŞE KURALLARI • AB GTS MENŞE KURALLARINDA GENEL OLARAK NE DEĞİŞTİ? • q. DOĞRUDAN AB’NİN YENİ MENŞE KURALLARI NAKLİYAT KURALI ESNETİLDİ MENŞE BELGESİ OLARAK FORM A YERİNE DOĞRUDAN İHRACATÇI BEYANI UYGULAMASINA GEÇİLECEK q q. KAYIT ALTINA ALINAN İHRACATÇILARIN TAKİBİ İÇİN BİR VERİ TABANI OLUŞTURULACAK 52

• • • T. C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü • 53