T 3 Transport B 1 Typen bloedsomlopen B

T 3. Transport B 1. Typen bloedsomlopen B 2. Het bloed B 3. Het hart B 4. De bloedvaten B 5. De bloeddruk B 6. Weefselvloeistof en lymfe EB 7. Leren onderzoeken: Conditietests EB 8. Leren en werken: Cardioloog V 1. V 2. V 3. V 4. V 5. De bouw van een zoogdierhart Hart- en vaatziekten Leren en werken Ideeën voor onderzoek Werken met de computer © 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat

T 3/B 1. Typen bloedsomlopen • Transport via het bloed tekening overnemen Bloed Transport

T 3/B 1. Typen bloedsomlopen • Verschillende soorten bloedsomlopen: – Open (insecten) – Enkelvoudige

T 3/B 1. Typen bloedsomlopen © 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat

T 3/B 1. Typen bloedsomlopen a: open bloedsomloop b: gesloten bloedsomloop © 2009 Biosoft

T 3/B 2 – Het bloed © 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat

T 3/B 2 – Het bloed • Rode bloedcellen • Witte bloedcellen • Bloedplaatjes

T 3/B 2 – Het bloed Hoe ontstaan bloedcellen? • Stamcellen: – Bevinden zich in het rode beenmerg. • Wervels en platte beenderen. – Worden ook gebruikt in nieuwe medische ontwikkelingen. • Stamceltherapie • Ethisch verantwoord? ? © 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat

T 3/B 2 – Het bloed • ontstaan van bloedcellen: © 2009 Biosoft TCC

T 3/B 2 – Het bloed Rode Bloedcellen (erythocyten) • Vorm: ronde schijfjes, in midden dunner – Waarom? • Geen celkern korte levensduur • Bevat hemoglobine – Geeft rode kleur – Zorgt voor zuurstof en koolstofdioxide transport – Bevat ijzer afbraak geeft bilirubine © 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat

T 3/B 2 – Het bloed Productie Rode Bloedcellen • Door nieren geregeld •

T 3/B 2 – Het bloed Witte Bloedcellen (leukocyten) • Functie in de afweer • Bevatten celkern (kern geen vaste vorm) • Geen vaste celvorm • Verschillende soorten – – Granulocyt (fagocyteren van bacteriën) Monocyt (aspecifieke afweer) T-lymfocyt (specifieke afweer) B-lymfocyt (specifieke afweer) © 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat

T 3/B 2 – Het bloed Fagocytose © 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat

T 3/B 2 – Het bloed Bloedplaatjes (trombocyten) • Uiteengevallen cellen • Functie: bloedstolling • Bloederziekte – Bloed stolt slecht – Stollingsfactor in het bloed ontbreekt © 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat

T 3/B 2 – Het bloed Proces van bloedstolling © 2009 Biosoft TCC -

T 3/B 2 – Het bloed Genezing van een wondje • De afbraak van

T 2/B 3 - Het Hart Schematische tekening van de dubbele bloedsomloop (mens) ©

T 2/B 3 - Het Hart Bloedsomloop © 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat

T 2/B 3 - Het Hart © 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat

T 2/B 3 - Het Hart Werking van het hart Systole: samentrekking van het

T 2/B 3 - Het Hart Werking van de kleppen: Hartkleppen: tussen boezem en

T 2/B 3 - Het Hart Impulsgeleiding in het hart Sinusknoop: pacemaker van het

T 2/B 3 - Het Hart ECG: Elektrocardiogram P: samentrekking van de boezems QRS:

T 2/B 3 - Het Hart 84 D 3 © 2009 Biosoft TCC -

T 2/B 3 - Het Hart • Hartslagfrequentie: het aantal hartslagen per minuut gem. volwassen persoon: 70 x per minuut gem. baby: 130 x per minuut • Slagvolume: hoeveelheid bloed dat per hartslag wordt weggepompt. Tussen 70 -100 ml per slag. • Minuutvolume: hoeveelheid bloed dat per minuut door het hart wordt weggepompt. Minuutvolume = hartslagfrequentie x slagvolume • Let op! links en rechts wordt evenveel bloed uit de kamers gepompt © 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat

T 2/B 4 – De bloedvaten • Slagaders: Bloed stroomt vanaf het hart naar een orgaan. Heeft een stevige en elastische wand met spieren. Meestal zuurstofrijk, behalve: Longslagader en navelstrengslagader • Aders: Bloed stroomt vanaf een orgaan naar het hart. Bevatten kleppen zodat bloed niet terug stroomt. Meestal zuurstofarm, behalve: Longader en navelstrengader> • Haarvaten: Kleine bloedvaatjes in organen met hele dunne wand. – Snelle uitwisseling van stoffen d. m. v. diffusie © 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat

T 2/B 4 – De bloedvaten De bloedstroom door een orgaan (schematisch) © 2009

T 2/B 4 – De bloedvaten Ader: © 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat

T 2/B 4 – De bloedvaten Het bloedvatenstelsel van de mens (schematisch) © 2009

T 2/B 4 – De bloedvaten De poortader met vertakkingen © 2009 Biosoft TCC

T 2/B 5 – De bloeddruk Regeling bloeddruk: © 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat

T 2/B 5 – De bloeddruk 84 D 3 © 2009 Biosoft TCC -

T 2/B 5 – De bloeddruk in verschillende typen bloedvaten. © 2009 Biosoft TCC

T 2/B 5 – De bloeddruk Het verband tussen de stroomsnelheid van het bloed

T 2/B 5 – De bloeddruk Beïnvloeding van de bloeddruk: © 2009 Biosoft TCC

T 2/B 5 – De bloeddruk Constante bloeddruk: (negatieve terugkoppeling) © 2009 Biosoft TCC

T 2/B 5 – De bloeddruk Oppervlakte dat wordt bereikt door de bloedvaten Snelheid van het bloed door de bloedvaten Rood: Slagaders/arteriolen Paars: Haarvaten Blauw: Venulen/Aders = afb. 26 Bloeddruk in de verschillende vaten © 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat

T 2/B 5 – De bloeddruk Meting van de bloeddruk © 2009 Biosoft TCC

T 2/B 5 – De bloeddruk Hart- en vaatziekten: • Aderverkalking: Dichtslibben van de slagaders • Hartinfarct/Herseninfarct: bloedpropje (trombose) sluit het bloedvat af. • Hersenbloeding (beroerte): uitgestroomde bloed vormt stolsel • Behandelmethoden infarct: – Dotteren • Ballonnetje • Plaatsen stent (buisje) – Medicijnen • bloedverdunners – Operatie (Bypass) © 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat

T 2/B 5 – De bloeddruk Risicofactoren: © 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat

T 2/B 5 – De bloeddruk Het tuintje als model voor de doorbloeding van het hart • Gezonde situatie. • Goed bewaterd en groen grasveld. • Gedeeltelijke blokkade (angina pectoris). • Gras wordt bruin maar weer water geven helpt. • Volledige blokkade (hartinfarct). • Gras gaat dood, weer water geven helpt niet meer. © 2009 Biosoft TCC - Lyceumstraat