Szkoa w spoecznoci lokalnej Wyniki bada i dobre

Szkoła w społeczności lokalnej. Wyniki badań i dobre praktyki. Kamila Hernik Karolina Malinowska Instytut Badań Edukacyjnych

Plan prezentacji q Po co współpracować? q Wyniki badań ilościowych i jakościowych nt współpracy szkół ze środowiskiem lokalnym q Jak lokalnie zakorzenić szkołę? Wymiary q Główne wymiary zakorzenienia i przykłady q Gość specjalny… q Na czym polega współpraca szkoły ze środowiskiem lokalnym? q Co szkoła może zrobić dla nich i z nimi? q Jakie funkcje pełni współpraca ze środowiskiem? q Jak zachęcić mieszkańców do współdziałania?

Źródła danych i dobrych praktyk (badania IBE) Rola szkoły w wiejskiej społeczności lokalnej 2013/2014 (dobre praktyki) § badanie jakościowe, 6 szkół podstawowych zlokalizowanych na wsiach: § przeprowadzono 64 IDI (nauczyciele, dyrektorzy, pedagodzy, przedstawiciele JST, liderzy lokalni), 26 FGI (uczniowie, rodzice, mieszkańcy, absolwenci szkoły), obserwacje 6 wydarzeń szkoły/społeczności, analiza dokumentów szkoły i gminy) Badanie otoczenia instytucjonalnego szkół 2011 (dobre praktyki) § badanie jakościowe, 8 przedszkoli, 8 szkół podstawowych i 8 gimnazjów § razem 105 IDI (nauczyciele, dyrektorzy, przedstawiciele JST, przedstawiciele instytucji współpracujących ze szkołą) i 24 FGI (rodzice) Międzynarodowe Badanie Nauczania i Uczenia się TALIS 2013 Ok. 11 tys. nauczycieli oraz ponad 500 dyrektorów szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych

Szkoła w środowisku q. Co to znaczy, że szkoła funkcjonuje w środowisku lokalnym? q. Jakie za tym funkcjonowaniem kryją się zachowania, działania? q. Co to znaczy, ze szkoła współpracuje ze środowiskiem lokalnym? Przykłady? q. Czy to jest naprawdę ważne? Dlaczego to się robi w zasadzie?

Co pokazują badania? q Odsetek szkół, które nie spełniają wymagań dot. współpracy szkoły ze środowiskiem: 1% q Większość nauczycieli badanych w TALIS 2013 (ok. 86 -93%) zgadza się ze stwierdzeniem: W tej szkole istnieje kultura współpracy ze społecznością lokalną q Zdecydowane deklaracje wygłasza tylko 15 -18%. q Różnica jest w wypadku szkół podstawowych i ponadgimnazjalnych, w których to odpowiednio 7 i 14% zdecydowanie zgadzało się z tym stwierdzeniem.

Wpływ szkoleń z zakresu współpracy ze społecznością lokalną oraz potrzeby szkoleniowe nauczycieli – wyniki badań TALIS 2013

Wpływ szkoleń z zakresu współpracy ze społecznością lokalną oraz potrzeby szkoleniowe nauczycieli – wyniki badań TALIS 2013 q Mniej więcej co 4 nauczyciel uczestniczył w szkoleniu dot. współpracy ze społecznością lokalną i nieco więcej, ale też ok. ¼ ma umiarkowane i wysokie potrzeby w zakresie doskonalenia w tym obszarze. q Ci, którzy uczestniczyli w takich szkoleniach oceniają ich wpływ niejednoznacznie – od 42% do 57% mówi, że był żaden lub mały, najmniej zadowolonych jest w gimnazjach.

Wnioski qŻadna szkoła nie funkcjonuje w próżni q. Problemy: q schematyczność i pozorność działań, q brak refleksji nad nimi, nad ich celem, dla kogo są realizowane, brak wizji rozwoju współpracy q. Konsekwencje: qniesymetryczność współpracy, qnieoczywistość korzyści ze współpracy

Szkoły są wielkim majątkiem gminy. Idzie o to, żeby ten majątek, jak najlepiej wykorzystać. Dotyczy to zarówno wiedzy, zaangażowania i umiejętności nauczycieli, jak i zapału młodzieży oraz budynków szkolnych wraz z ich wyposażeniem i zapleczem. Szkoły powinny się stawać, oprócz ich dotychczasowej funkcji, ośrodkami rozwoju wsi. Trzeba też zawczasu, przewidując zmniejszanie się liczby uczniów w szkołach gminy, pomyśleć o tym, co będą robili nauczyciele i jak utrzymać szkoły, gdy będzie w nich mniej dzieci. Po to, by szkoły gminy Malechowo działały jako ośrodki rozwoju gminy należy: Opracować i wdrożyć specjalizację dla każdej ze szkół gminy. Ta specjalizacja dotyczyć ma zarówno programu nauczania i wychowania, jak i oferty szkoły skierowanej do szkół z dużych miast. Przygotować zaplecze noclegowo- gastronomiczne w szkołach i przyszykować je do pełnienia roli ośrodków szkoleniowo – wypoczynkowo – turystycznych. Prowadzić w szkołach gminy Malechowo zajęcia z „Wychowania regionalnego” i to na takim poziomie, aby można było na podstawie tych zajęć stworzyć ofertę dla innych szkół z regionu i Polski. Przygotować szkoły gminy Malechowo do pełnienia roli wiejskich centrów informacji, filii „Ośrodka odnowy wsi i informacji o Unii Europejskiej”. Dostęp do informacji jest dzisiaj podstawą rozwoju. Chodzi o to, aby ułatwić korzystanie z informacji mieszkańcom wsi i tym samym zwiększyć szanse ich awansu społeczno – gospodarczego. Strategia rozwoju gminy Malechowo

Wymiary lokalnego zakorzenienia szkoły Wykorzystanie kontekstu lokalnego Współdecydowanie o lokalnych sprawach Korzystanie z lokalnych zasobów Kultywowanie lokalnych tradycji Specjalizacja szkoły albo „tradycja wynaleziona”

Wykorzystanie kontekstu lokalnego W dokumentach szkoły W warstwie symbolicznej

Korzystanie z lokalnych zasobów Realizacja zajęć poza szkołą Zapraszanie specjalistów spoza szkoły

Dzwonię, załatwiam wóz drabiniasty. Nie jest to żadna wysoka suma. Dziecko składa się 5 złotych, (. . ). Ale my wsiadamy w X [nazwa miejscowości], jedziemy do Y [nazwa miejscowości]. Jest tam piękny, zabytkowy kościół (…) budowany przez Jezuitów. Dzieci tu chodzą. Ksiądz proboszcz przekazuje historię tego kościoła. Naprawdę jest bardzo miły. Oni mają pewien taki obraz tego środowiska, że tutaj na przykład zakon kartuzów to zbudował, gdzieś tam był założony w Kartuzach. Jedziemy tym wozem dalej, wchodzimy na Jastrzębią Górę, na punkt widokowy. To nic nie kosztuje. Dzieci są zachwycone. One idą, zbierają poziomki. Gdzieś tam pojawiają się grzyby. Ja im opowiadam w terenie legendę na przykład dotyczącą Kaszub. (. . ). Skąd tutaj się wzięły kamienie. Widzą bezpośrednio góry, rzeki, jeziora i tak. (…) I to jest właściwie wycieczka za 5 złotych, kiedy one wracają nie dość tego, że pełne wrażeń, przeżyć jakichś, ale jeszcze mają obraz swojej małej ojczyzny. Nauczycielka

100% Organizowanie lekcji poza szkołą – wyniki badań TALIS 2013 10 80% 28 9 7 25 24 60% 40% 20% 0% Raz na tydzień lub częściej 1 -3 razy na miesiąc 5 -10 razy na rok 30 27 31 33 2 -4 razy na rok 32 32 Raz na rok lub rzadziej Nigdy szkoła podstawowa gimnazjum szkoła ponadgimnazjalna

Organizowanie lekcji poza szkołą – wyniki badań TALIS 2013 q Ok. 30 -33% nauczycieli zadeklarowało organizowanie lekcji poza szkołą (np. w instytucjach kultury, nauki, ośrodkach sportowych, lokalnych instytucjach i in. ) co najwyżej raz w roku. q Mniej więcej tyle samo osób nie robi tego nigdy (27 -32%). q Co 4 osoba wskazała, że robi to 2 -4 razy w roku. q Czyli nieco ponad 2/3 w zależności od poziomu szkoły robi to co najwyżej raz do roku, a ok. 40% częściej niż raz do roku.

Organizowanie lekcji poza szkołą Przyrodnicze Sportowe Plastyczne Historyczne Język polski Edukacja społeczna

Zapraszanie specjalistów spoza szkoły – wyniki badań TALIS 2013 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 18 16 17 37 37 37 Raz na tydzień lub częściej 1 -3 razy na miesiąc 5 -10 razy na rok 2 -4 razy na rok 41 43 39 szkoła podstawowa gimnazjum szkoła ponadgimnazjalna Raz na rok lub rzadziej Nigdy

Zapraszanie specjalistów spoza szkoły do prowadzenia lekcji – wyniki badań TALIS 2013 q 39 -43% nauczycieli nigdy nie zaprasza specjalistów spoza szkoły do prowadzenia lekcji. q Prawie tyle samo robi to raz do roku lub rzadziej (37%). q Co 4 -5 nauczyciel (20 -24%) robi to częściej niż raz do roku.

Zapraszanie specjalistów spoza szkoły do prowadzenia lekcji – przykłady, dobre praktyki Pracownik poczty, banku Wójt/sołtys Strażak (pierwsza pomoc) Leśniczy (opieka nad zwierzętami, zasady zachowania w lesie) Policjant Technolog żywienia (zasady zdrowego żywienia) Pielęgniarka (profilaktyka zdrowotna) Sportowcy z lokalnej drużyny Górnik Kosmetyczka

Kultywowanie lokalnych tradycji Nauka gwary, dialektów, języków regionalnych Zapraszanie twórców ludowych i artystów Rozmowy z mieszkańcami, świadkami historii Tworzenie izb pamięci, społecznych muzeów Nauka o tradycyjnym sposobie życia w danym regionie

Specjalizacja szkoły albo „tradycja wynaleziona” Gość specjalny

Współdecydowanie o lokalnych sprawach Spotkania z reprezentantami społeczności Udział uczniów w posiedzeniach dziecięcej rady gminy Działania uczniów na rzecz środowiska lokalnego

Współpraca z mieszkańcami q Kogo dotyczy? q Jakie ma cele? q Jakie pełni funkcje? Po co się ją prowadzi? q Na czym może polegać? Przykłady

Współpraca z mieszkańcami q Planowanie współpracy: q potrzebne zasoby: materialne, finansowe, ludzkie q wybór sposobu realizacji zadania q komunikacja wewnętrzna i zewnętrzna q uwzględnienie grup formalnych i nieformalnych (rada sołecka, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe, urząd gminy) q Jak zachęcać mieszkańców?

Współpraca z mieszkańcami – przykłady z badań Udostępnianie zasobów Organizacja wydarzeń skierowanych do całej społeczności i udział w wydarzeniach społeczności Działania pomocowe i wolontariat Inne działania ukierunkowane na realizację potrzeb społeczności lokalnej

Funkcje współpracy szkoły z otoczeniem Edukacyjna Wychowawcza Opiekuńcza Promocyjna Pozyskiwania środków Prewencyjnoprofilaktyczna Indywidualnego awansu Integracyjna

q Co ułatwia, a co utrudnia podejmowanie przez szkoły działań na rzecz społeczności lokalnej? q Jak dostrzec w szkole ważny zasób lokalny? q Jak zachęcać dyrektorów szkół do zakorzenienia działań szkoły w lokalności? q Jak zachęcać nauczycieli do otwarcia swoich działań dydaktycznych i wychowawczych na społeczność lokalną? q Jak zachęcać szkoły do współpracy z innymi szkołami z otoczenia? q Jak szkoła z większej miejscowości może osadzić swoje działania lokalnie?