Sz P im H Sienkiewicza w Podzamczu SKARBY
Sz. P. im. H. Sienkiewicza w Podzamczu SKARBY NA BURSZTYNOWYM SZLAKU Prezentacja 10 skarbów, przygotowana w ramach realizacji projektu Przyspieszenie edukacyjne w szkole wiejskiej
ARCHITEKTURA PAŁAC W PODZAMCZU v Pałac pochodzi z początku XVIII wieku. v Jego budowę rozpoczął w 1730 roku ówczesny właściciel dóbr mełgiewskich – Jacek Stoiński herbu Janina. v Właśnie wtedy główny korpus pałacu otrzymał podziały zachowane do dziś. v Rozbudowę pałacu kontynuowali następcy Jacka: syn – Dominik i wnuk – Feliks. Zespół pałacowy w Podzamczu elewacja frontowa Osoba zgłaszająca skarb: Kinga Torój, ucz. kl. V
v W tzw. okresie Stoińskich zespół pałacowy w Podzamczu przybrał kształt charakterystyczny dla barokowej rezydencji podmiejskiej „entre cour et jardin” – między dziedzińcem a ogrodem, gdzie: – bryła pałacu składa się z głównego korpusu i dwu skrzydeł bocznych, tworzących kształt podkowy otaczającej dziedziniec zwany cour d’honneur; – główna oś pałacu, podkreślona środkowym ryzalitem w elewacji frontowej, pokrywa się z osią geometrycznie zakomponowanego ogrodu, który wraz z budynkiem stanowi regularne założenie przestrzenno – architektoniczne. Pałac - widok z parku
v W późniejszych latach (okres Szlubowskich i Rulikowskich) bryła pałacu została rozbudowana przez dodanie dwóch ryzalitów od strony ogrodowej (półokrągłego i prostokątnego) oraz klatek schodowych: przy skrzydle wschodnim – na planie połowy ośmiokąta, przy skrzydle zachodnim – ukrytej w cylindrycznej wieży. Cylindryczna wieża i półokrągły ryzalit - widok z parku
Brama otwierająca się na ogród v Do zespołu pałacowego w Podzamczu należą także: – murowane ogrodzenie; – brama otwierająca się na ogród; – podłużna oficyna; – główna brama wjazdowa; – przydrożna kapliczka św. Jan Nepomucena; – stróżówka i skarbiec – już nie istniejące. v Majątek w Podzamczu Mełgiewskim uległ znacznym zniszczeniom i rozgrabieniu podczas najazdu armii radzieckiej w 1939 roku i tak naprawdę już nigdy nie powrócił do dawnej świetności. Obecnie mieści się tu Szkoła Podstawowa im. Henryka Sienkiewicza. Oficyna – widok z ulicy
MIEJSCE USYTUOWANIA v Zespół pałacowy ulokowany jest w południowej części wsi Podzamcze, gmina Mełgiew, powiat świdnicki. v Główna oś założenia przebiega z północy na południe, przez bramę wjazdową, most, dziedziniec, środkową część pałacu oraz aleję parkową. Fasada pałacu skierowana jest na północ. Od wschodu i północy dziedziniec pałacowy obejmują stawy, zaś od zachodu ogranicza go obniżenie terenu.
Cylindryczna wieża (zach. część pałacu), mieszcząca klatkę schodową Rys. Magdalena Misztal, kl. VI
Pałac – widok z parku Rys. Katarzyna Skibińska, kl. VI
Witaj w pałacu rys. Paulina Skowronek, kl. VI
PRZYRODA PARK W PODZAMCZU v Park w Podzamczu jest integralną częścią zespołu pałacowo parkowego. v Początkowo (okr. Stoińskich – XVIII w. ) było to założenie barokowe entre cour et jardin, z przylegającym regularnym ogrodem od strony południowej. Był to prawdopodobnie ogród w zarysie prostokąta. v Za czasów Kazimierza Puchały, na głównej osi za pałacem, powstał szeroki salon ogrodowy otoczony rzadkimi okazami drzew, przechodzący w aleję spacerową. v W czasie przebudowy pałacu na przełomie XIX i XX w. fragmenty ogrodu uzyskały swobodny układ alejek. Wówczas to powstała mała Zespół pałacowy w Podzamczu – tzw. architektura (fontanna, taras z balustradą i owalny gazon z część frontowa – widok z mostu podjazdem na dziedzińcu). Osoba zgłaszająca skarb: Justyna Ciechan, ucz. kl. VI
Wierzby nad stawami – zespół v Obecnie, zespół pałacowo – parkowy w Podzamczu składa się z tzw. części frontowej, do której prowadzi od północy przez zarośnięte stawy most. Nad stawami rozpościerają się zamierające stare okazy wierzb. v Część frontowa składa się z dziedzińca ograniczonego szpalerem lip szerokolistnych, na którym znajduje się gazon z podjazdem. v Zachodnie partie części frontowej stanowią nieregularne nasadzenia drzew o różnorodnym składzie gatunkowym (w tym jodły i katalpa) łączące się z głównym parkiem, przylegającym do pałacu od południa.
Zespół pałacowy w Podzamczu – tzw. część południowa – widok z okna pałacu v Część południową zespołu stanowi tzw. ogród spacerowy, podzielony szeroką osią widokowo – kompozycyjną na dwie części wschodnią i zachodnią. v Część zachodnia ma swobodny układ alejek, natomiast część wschodnia, ograniczona stawami – układ czworokątny i ślady dawnych kwaterowych podziałów ogrodu barokowego w postaci alei lipowych. Od południa przylega tutaj boisko sportowe, ograniczone świerkami.
MIEJSCE USYTUOWANIA v Zespół pałacowy ulokowany jest w południowej części wsi Podzamcze, gmina Mełgiew, powiat świdnicki.
Drzewa parkowe w oczach dzieci
POSTAĆ HISTORYCZNA JACEK STOIŃSKI herbu Janina v Sędzia ziemski lubelski na gruncie miasta Lubartowa v Od 1726 roku właściciel dóbr mełgiewskich. v Żonaty z Krystyną Brodowską, miał dwie córki i syna Dominika. v W 1736 roku dostąpił godności marszałka Trybunału Koronnego w Lublinie. Osoba zgłaszająca skarb: Klub 4 H „Stokrotka”
Stary kościół w Mełgwi – widok z ulicy v Z fundacji Jacka Stoińskiego wzniesiono w Mełgwi kościół murowany (1726 -1730), konsekrowany w 1739 roku. v W 1730 Stoiński rozpoczął budowę pałacu w Podzamczu. To właśnie tutaj mieści się obecnie nasza szkoła. Pałac w Podzamczu – skrzydło wschodnie
„TU SPOCZYWAJĄ ZWŁOKI JACKA STOIŃSKIEGO FUNDATORA KOŚCIOŁA MUROWANEGO W MEŁGWI 1726 R…”
OSOBA ŻYJĄCA JAN SIUDA v Jan Siuda od urodzenia związany jest z gminą Mełgiew. v Jest radnym tej kadencji. v Jednak osoba pana Siudy od lat jest nam znana, dzięki jego twórczości poetyckiej. v Pan Siuda pisze głównie o sprawach prostych, ludzkich, o Mełgwi i jej okolicach, po prostu o „naszej małej ojczyźnie” Osoba zgłaszająca skarb: Justyna Ciechan, ucz. kl. VI
MUZYKA REPERTUAR ZESPOŁU LUDOWEGO „PODZAMCZE” v Zespół śpiewaczy PODZAMCZE wykonuje pieśni ludowe i obrzędowe. v Od lat reprezentuje naszą gminę na różnych festiwalach, przeglądach, dożynkach, na szczeblu nie tylko powiatowym, ale wojewódzkim, a nawet ogólnopolskim. Występ zespołu „Podzamcze” podczas dożynek gminnych w 2007 r Osoba zgłaszająca skarb: Anna Ciechan
„Ach ty ptaszku” I Ach ty ptaszku w ciemnym lasku, co zawsze siadasz, Powiedzże mi nowineczke jaką posiadasz. II A mam ci ja nowineczkę, ale niedobrą, że twą miłą narzeczoną do ślubu wiodą. III Niech ją wiodą, niech prowadzą, Niech jej Bóg szczęści. Ty mnie Boże nie opuszczaj do samej śmierci. IV Mój tatusiu daj mi konia niech ją dogonię, Niech ją jeszcze raz zobaczę w panieńskim stanie. V Otworzyłem drzwi kościoła spojrzałem na nią, Ona klęczy przed ołtarzem, piękna jak anioł. VI I wychodzi z kościółeczka, spojrzała na mnie. Oczka miała zapłakane, chce mówić do mnie. VII Nie płacz dziewczę, nie rozpaczaj, nie smuć się wiele. Mnie Pan Bóg przeznaczył smutek tobie wesele. Piosenka ludowa z repertuaru zespołu ludowego „Podzamcze”
BOŻE NARODZENIE HERODY Mełgiewskie herody, zdjęcie z 1945 roku Osoba zgłaszająca skarb: Monika Woźniak - Gołąb v Herody to zwyczaj związany ze Świętami Bożego Narodzenia. Niestety już zapomniany. v Mój dziadek Mieczysław Wiśniewski wspomina, że Herody to kolędnicy (głównie kawalerka) przebrani za Żołnierzy. Tej grupie kolędujących często towarzyszyli: Król, Marszałek, Śmierć, Żyd, wiejski Dziad, Diabeł i Anioły. v Teksty były odważne, słowa Dziada często odnosiły się do bieżącej sytuacji we wsi, gminie czy kraju. v Raz Dziad, innym razem Diabeł wyciągał dziewczyny, Diabeł całował i ruszała zabawa na całego! Diabeł czasem miał ogon ze słomy i jak za dużo szalał, ogon ten mu podpalano.
DZIEŁO SZTUKI PÓŹNOBAROKOWE OŁTARZE v Pochodzą z końca XVIII wieku; v Reprezentują typ późnobarokowego ołtarza architektonicznego (przyściennego), jednoosiowego, z ustawionymi na wysokich postumentach pilastrami zwieńczonymi belkowaniem; v Wykonane z drewna, polichromowane i złocone; v Na filarach, retabulum i nasadzie widoczny jest stylizowany ornament rocaille, wyglądem naśladujący muszlę, inspirowany florą morską, charakterystyczny dla ostatniej fazy baroku – rokoka; Ołtarz z obrazem św. Tekli z kon. XVII w. Osoba zgłaszająca skarb: Anna Ciechan
v W retabulum znajduje się prostokątna nisza z obrazem: – w ołtarzu usytuowanym w lewym skrzydle transeptu przedstawiającym św. Teklę (kon. XVII w. ), – w ołtarzu znajdującym się w prawym skrzydle transeptu – z wizerunkiem św. Jana Nepomucena (XVIII w. ); na zasuwie – namalowana postać św. Mikołaja (poł. XIX w. ) v W falistej nasadzie umieszczono także wizerunki świętych: św. Antoniego (XVIII w. ) (ołtarz „lewy”) i św. Jacka Odrowąża (poł. XIX w. ) (ołtarz „prawy”). Ołtarz z obrazem św. Jana Nepomucena z XVIII w.
MIEJSCE USYTUOWANIA Plan kościoła parafialnego w Mełgwi – szkic uproszczony v Początkowo stanowiły wyposażenie wnętrza tzw. starego kościoła barokowego. v Obecnie znajdują się w nawie poprzecznej (transepcie) parafialnego kościoła pw. św. Wita w Mełgwi.
ŻYCIE SPOŁECZNE GOŁĄBKI BABCI WACKI v Gołąbki nadziewane „serem” z siemienia konopnego, podawane z sosem grzybowym. v Najlepsze robi moja babcia Wacława Woźniak, zamieszkała w Żurawnikach. v Najlepiej smakują podczas kolacji wigilijnej, jako jedna z dwunastu posnych potraw. Osoba zgłaszająca skarb: Monika Woźniak - Gołąb
PUNKT WIDOKOWY WIDOK Z LOGGI PAŁACU W PODZAMCZU v Widok z loggi pałacu to panorama południowej części zabytkowego parku. v Patrząc, widzimy przede wszystkim tzw. ogród spacerowy, podzielony osią widokowo – kompozycyjną na dwie części. v Różnorodność drzew i ich układ tworzy piękny widok o każdej porze roku. v Jest to miejsce, z którego patrząc, możemy na chwilę poczuć, że czas się zatrzymał. Osoba zgłaszająca skarb: Justyna Ciechan, ucz. kl. VI
MIEJSCE USYTUOWANIA
SKARB SPECJALNY CMENTARZ PARAFIALNY W MEŁGWI Kaplica cmentarna 1 listopada v Cmentarz został założony na początku XIX wieku. Jest ważnym miejscem w parafii – miejscem spoczynku naszych bliskich zmarłych. v Jednak jako kompleks drzewostanu oraz jako zespół nagrobków, rzeźb, epitafiów, symboli, napisów nagrobnych, wspólnie z kaplicą cmentarną, stanowi przede wszystkim niewyczerpalne źródło wiedzy o życiu, o przeszłości pojedynczych jednostek i całych zbiorowości ludzkich związanych z gminą Mełgiew. Staje się odzwierciedleniem życia religijnego parafii i powszechnie dostępną kroniką jej dziejów. Osoba zgłaszająca skarb: klub 4 H „Stokrotka”
v Na uwagę zasługuje przede wszystkim „stara” część cmentarza, gdzie znajdują się min. : – Grób Jacka Stoińskiego – właściciela majątku mełgiewskiego, – Grób ks. Józefa Żyszkiewicza – proboszcza parafii Mełgiew, z tablicą upamiętniającą tragiczną śmierć z rąk okupanta niemieckiego wikariusza – ks. Wacława Zalewskiego, – Grób rodziny Dreckich – właścicieli majątku Krzesimów, – Grób księdza prałata Jana Mazura duszpasterza ludzi bezdomnych, – Grób nieznanego radzieckiego żołnierza, zestrzelonego podczas II wojny światowej, – Tablice upamiętniające śmierć naszych dziadów, pradziadów, którzy nigdy nie wrócili do rodzinnych stron, oddając życie za ojczyznę na froncie wojennym lub w obozach zagłady, – i wiele, wiele innych… Zdjęcia prof. Kseniak Zabytkowe nagrobki
MIEJSCE USYTUOWANIA v Cmentarz parafialny w Mełgwi znajduje się w południowym krańcu wsi, przy drodze biegnącej z Mełgwi do Podzamcza. Wychodząc z kościoła parafialnego pw św. Wita, udając się prosto – aleją ks. Józefa Żyszkiewicza, trafimy bezpośrednio do głównej bramy cmentarza
Fot. Monika Woźniak Rys. Misia Kamińska, kl. III KAPLICA CMENTARNA Z KON. XIX W, CMENTARZ PARAFIALNY W MEŁGWI
GRÓB RODZINY DRECKICH – WŁAŚCICIELI MAJĄTKU KRZESIMÓW
TU SPOCZYWAJĄ KS. JÓZEF ŻYSZKIEWICZ, PROBOSZCZ PARAFII MEŁGIEW, INICJATOR BUDOWY KOŚCIOŁA NEOGOTYCKIEGO ORAZ WIKARIUSZ WACŁAW ZALEWSKI Rys. Magdalena Misztal, kl. VI
GRÓB NIEZNANEGO ŻOŁNIERZA ROSYJSKIEGO, ZESTRZELONEGO PODCZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ
GRÓB KS. PRAŁATA JANA MAZURA
- Slides: 35